Ở Bắc Kinh có người nói rằng, "Đông phú Tây quý, Nam bần Bắc tiện", "Đông phú Tây quý" có thể giải thích thế này, lấy Tử Cấm Thành làm ranh giới, phía Tây gọi là "Tây thành", trong đó nhiều nha môn, nhiều quan cai quản, đương nhiên trong đó cũng có nhiều quan, nên gọi là "Quý".
Ở các cấp bậc nghiêm ngặt của xã hội phong kiến, thì quan là tầng lớp bậc nhất, là người giàu có tiền của, nếu bạn không trải qua các kỳ thi khoa cử, thì không có cấp bậc, cũng không thể qua lại với các quan lớn, vì thế các phú thương lớn cũng tập trung ở phía đông của Tử Cấm Thành, cũng thường được gọi là khu đông thành, nên gọi là "Phú".
"Nam bần Bắc tiện" là chỉ những lão bá tánh người Hán lánh nạn ở phía nam của bắc kinh thành. "Bắc tiện" nghe tên cũng đủ biết, lão bá tánh ở phía bắc địa vị đều thấp, chủ yếu là "Nô tài hoặc nô bộc" sống ở đây.
Nô bộc là tộc người Mãn, chính là tên gọi tắt của nô bộc A Ha (A Cáp), đồng thời cũng là A Ha. Nô bộc tức là "Gia", A Ha tức là nô lệ, tiếng Hán nghĩa là nô gia, nô lệ, nô bộc hoặc nô tài, bị giai cấp quý tộc thượng tầng người Mãn chiếm giữ tất cả, bị bức làm đủ loại việc nhà cho đến các công việc sản xuất nặng nhọc khác, không ai được tự do. Nguồn gốc chủ yếu là từ tù binh của chiến tranh, tội phạm, những người bị phá sản mắc nợ và con cái của nô bộc v.v. Đến khi Thanh triều được thiết lập trên phạm vi toàn lãnh thổ, nô bộc cũng dựa vào công lao mà được hiển vinh, như Li Wei (Lý Vệ), đối với chủ thì vẫn giữ nguyên thân phận nô tài.
Đây là nét đặc trưng vốn có của tộc người Mãn Thanh triều, Thanh triều đối với Bắc kinh thành thường luôn coi trọng, vì liên quan đến quê nhà của họ, nên kiểm soát tương đối nghiêm ngặt. Người ở Bắc thành cũng không phải người Mãn, cũng có nhiều người Hán bị quý tộc người Mãn không chế, dần dần bán thân làm nô tài trong nhà người Mãn, có người có biểu hiện tốt, đến nỗi đạt được "Sỹ kỳ", trở thành kỳ nhân của người Mãn, nhưng dù sao thì thân phận nô tài, cũng vẫn là thân phận có địa vị thấp kém.
Nhà của Xiu Er ở phía Bắc, theo như Xiu Er nói, trong gia đình ngoài song thân ra, thì còn có một ca ca và một tỷ tỷ, tỷ tỷ thì đã xuất giá rồi, nhà chồng cũng là nô tài, ca ca và tẩu tẩu (chị dâu) đều là người an phận hiền lành, không biết lòn cúi nịnh nọt, đương nhiên cũng không có việc gì tốt để anh ta làm. A Mã Ngạch Nương chỉ hy vọng Xiu Er ở trong cung có chút thành tựu, tuy nhiên Xiu Er từ lúc mười bốn tuổi tiến cung cho đến giờ vẫn không có gì, trái lại còn chịu nhiều đau khổ, việc bị Yu phi ngược đãi người nhà của cô đều không biết. Vốn dĩ, người được tiến cung, tốt hay xấu đều dựa vào vận may.
Xiu Er dẫn bọn Xin Yi về đến cửa nhà mình. Năm mới, mỗi nhà đều giống nhau, trước cửa có dán câu đối, chữ "Phúc", trên mặt đất thì đầy xác pháo.
Nhóm người của Xin Yi tuy không có ngồi kiệu, nhưng người đông, khí thế cũng lớn, đến vùng đất "Bắc tiện" này, tỏ ra rất phô trương, trên đường đi, đã có người ở cửa khẩu xem thế nào.
Nhìn thấy người nhà, Xiu Er như con chim nhỏ vui vẻ, thình thịch chạy vào cửa, "A Mã, Ngạch Nương, con về rồi!"
Mọi người cũng cùng vào, là một gian nhà tứ hợp viện (1) không lớn lắm, nhà phía nam có 3 gian, trong sân lát những đường gạch màu xanh.
Nghe tiếng Xiu Er gọi, mọi người trong phòng đều vén màn cửa nhìn ra, thấy con gái, hai vợ chồng vừa lo vừa mừng.
Mừng vì tết lớn, con gái cũng về nhà, cả nhà có thể đoàn viên, lo là vì con gái làm sao có thể ra khỏi hoàng cung, không biết đã xảy ra chuyện gì.
"Ngạch Nương!" Xiu Er liền chui vào ngực mẹ, lệ rơi lã chã.
Ca ca, tẩu tẩu, tỷ tỷ, tỷ phu (anh rể) của Xiu Er đều ở nhà, thoáng chốc đã vây lấy Xiu Er, hỏi han, Xiu Er cũng không biết trả lời ai trước.
Vẫn là A Mã Heng Ji (Hằng Cát) của Xiu Er phát hiện bọn người Xin Yi đang đứng ở cửa, liền hỏi con gái, "Xiu Er, đó là......"
"A!" Xiu Er liền chạy đến bên Xin Yi, "Cách cách, nô tì quên luôn người rồi!"
Xin Yi cười, "Không sao, thấy cô và người thân đoàn viên, chúng tôi cũng rất vui."
Xiu Er liền giới thiệu Xin Yi với người thân, "A Mã, vị này là Xin Yi cách cách, con gái hiện tại là ở bên cạnh cách cách, hầu hạ cách cách."
Xin Yi cách cách cái tên này đối với Heng Ji mà nói là như sấm bên tai, chỉ nghe danh thôi, chưa thấy mặt, mà đối với thân phận như bọn họ thì vốn không có cơ hội để gặp.
Bây giờ thấy cục cưng bên cạnh đương kim Hoàng Thượng đang ở nhà mình, làm sao không lo sợ cho được, nên cả nhà vội vàng quỳ xuống, "Nô tài thỉnh an Xin Yi cách cách! Chúc mừng năm mới cách cách!"
Xin Yi biết mình khó mà không nhận lễ của họ, bọn họ trái lại sẽ bất an, nên cũng bọn họ khấu đầu lạy, hành lễ xong mới nói, "Đứng dậy đi! Xiao Mei Zi, ban thưởng!"
Bao lì xì đã được chuẩn bị từ trước, Xiao Mei Zi đã được nghe qua gia đình Xiu Er có những người nào, dựa vào đó mà chuẩn bị tiền thưởng không giống nhau, mỗi người đều có phần.
Ngoài bao lì xì ra, Xin Yi còn chuẩn bị quần áo, trà, thuốc, thực phẩm, v.v Những thứ này là làm cho người thân của Xiu Er vui lòng chứ không biết Đông Nam Tây Bắc gì hết, không nói cách cách đích thân đến thăm, còn ban tặng nhiều quà như vậy, điều này vinh dự biết bao! lại khấu đầu lạy, tạ ban thưởng, xong rồi mới thôi.
"A Mã, cha đứng để cách cách đứng bên ngoài hoài chứ!" Xiu Er nhắc cha mình.
"Đúng đúng đúng! Cách cách người đừng chê trách, nhà của nô tài, từ trước đến giờ chưa từng có nhân vật lớn đến, nên không biết tiếp đãi như thế nào, mời cách cách vào trong ngồi!"
Cả nhà để Xin Yi ở gian nhà phía Nam, Xiu Er thành thạo bê cái lò lửa trên tay, "Cách cách, hơ cho ấm tay!"
Ngạch Nương của Xiu Er cũng vội pha trà ngon nhất cung kính dâng lên Xin Yi, còn có mứt trái cây v.v..., thấy bọn họ đều đứng một bên không tự nhiên, Xin Yi cảm thấy rất khó chịu, "Xiu Er, bảo A Mã Ngạch Nương của cô ngồi xuống nói chuyện đi!"
"Trước mặt cách cách nô tài nào dám ngồi, nô tài đứng nói chuyện thì tốt hơn! Không biết cách cách hôm nay đến có gì sai bảo không?" Heng Ji đứng bên cạnh cung kính nói.
"Không có sai bảo gì hết, chỉ là năm mới đến, Xiu Er nói nhớ nhà, nên cùng đến thăm thôi."
"Cách cách người thương xót Xiu Er, là phúc phần của Xiu Er! Xiu Er không hiểu chuyện, xin cách cách hãy tha tội."
"A Mã, cách cách đối xử với con rất tốt, người xem, quần áo trang sức trên người con toàn bộ đều là cách cách cho." Xiu Er xoay một vòng trước mặt A Mã của cô.
Thấy sắc mặt con gái hồng hào, thần sắc vui vẻ, người làm cha mẹ cũng yên tâm, lại thêm dáng vẻ Xin Yi rất hiền lành, thì mới từ từ thả lỏng một chút, mới dám chuyện trò chuyện thường ngày với Xin Yi.
Khách đến nhà Heng Ji lại là Xin Yi cách cách đĩnh đĩnh đại danh (tức đại danh lẫy lừng), tin tức này liền truyền đi láng giềng xung quanh, truyền đến các tầng lớp trên, truyền đến tai Bát A Ca Yin Si thì đã quá trưa rồi.
"Cái gì? Ngươi nói Xin Yi cách cách đến nhà Heng Ji ư?"
"Thưa vâng, Vương gia, thì ra con gái Heng Ji là Xiu Er, hiện tại đang hầu hạ bên cạnh Xin Yi cách cách!" đại quản gia hồi đáp Yin Si.
"Chuyện quan trọng như vậy lại không có người nói với Bản vương, các ngươi làm gì thế hả?"
"Nô tài cũng vừa mới biết tin!"
"Nhanh, chuẩn bị ngựa, Bản vương phải đến nhà Heng Ji." Yin Si nói, vội vã đi ra ngoài.
Khẩn trương đến nhà Heng Ji, nghe tiếng "Lian Vương gia đến!" càng làm cho Heng Ji không không biết đường xoay xở, trong một ngày có đến hai quý nhân đến, chẳng phải nhà mình sắp có vận may sao?"
"Cách cách đâu?" Yin Si thấy Heng Ji liền hỏi.
Xin Yi đã nghe thấy, nên bước ra cửa, "Vương gia, tôi ở đây?"
"Ồ, Xin Yi cách cách, tiểu vương còn cho rằng bọn thuộc hạ nói mò, thì ra là thật."
"Tôi đưa Xiu Er về nhà thăm A Mã Ngạch Nương của cô ấy, vả lại, tôi thích đi lung tung lắm, Vương gia không cần tỏ ra quá kinh ngạc vậy đâu."
"Đúng đúng, cách cách đã đến nhà nô tài trong phủ của ta, vậy cũng hân hạnh được cách cách đến phủ của Tiểu vương!"
Xin Yi liền hứa: "Được thôi, Vương gia về phủ trước đi, chút nữa tôi đến."
Yin Si vô cùng vui sướng, "Vậy Tiểu vương về trước chuẩn bị!"
"Vương gia, người đứng gọi mấy đệ đệ của ngài đến, nhiều người ồn ào lắm!" Xin Yi thật ra không muốn gặp nhiều người.
Yin Si tưởng bở, còn cho rằng Xin Yi có điều gì muốn nói riêng với mình, trong lòng càng vui mừng, sướng rơn rời khỏi nhà Heng Ji, về Vương phủ để chuẩn bị.
Quay lại gian nhà phía Nam, Xin Yi cùng trò chuyện với bọn họ một lúc, biết Xiu Er sẽ ở lại đoàn viên với người nhà mấy ngày, làm cho vợ chồng Heng Ji xúc động không biết nói thế nào, chỉ biết khấu đầu lạy liên tục.
Rời khỏi nhà Heng Ji, mọi người đang đi trên đường, Xiao Mei Zi hỏi: "Tiểu thư, người thật muốn đến phủ Bát Vương gia?"
"Phải! Đã hứa với ông ta, thì phải đi thôi, ta cũng muốn xem bọn họ ăn tết như thế nào."
"Tiểu thư, người không sợ nguy hiểm sao?" Da Hu quan tâm hỏi.
"Ngươi làm như ông ta ngốc lắm vậy, không có việc toàn tìm cách giết ta sao? Mục tiêu của ổng là Tứ gia và Thập tứ gia, ta gần đây qua lại với Tứ A Ca khá thân, điều này không tốt, khó trách người ta sẽ có ý kiến, cho nên ta nhất định phải đến Lian Vương phủ."
Er Hu tán thành, "Tiểu thư suy nghĩ rất đúng, không thể để người khác hiểu lầm được."
Mọi người vừa đi vừa nói, đến Xưởng Điện (2), mùi vị của các hàng quà bánh hấp dẫn Xiao Zhu Zi, bánh tổ, bánh trôi, bánh ngọt hấp (được làm bằng gạo nếp có bọc lớp kẹo bên ngoài), cháo bột, xúc xích, tàu hũ, gan xào, v.v..., đặc sắc nhất là kẹo hồ lô dài hơn 3 thước, nó hầu như đã thành biểu tượng của Xưởng Điện.
Xiao Zhu Zi và Xiao Lan Zi mỗi người tay cầm một cái, vừa đi vừa ăn, chốc chốc lại nhìn những món đồ chơi, chong chóng, trống lục lạc, trục trái đất, xiếc khỉ, hình nhân, mặt nạ, cửu liên hoàn, rắn trúc, cảnh Tây Dương, ống pháo hoa, ám tiễn (mũi tên giấu trong tay áo), cung tên v.v...
"Thích thì mua đi!" có câu nói này, Xiao Zhu Zi và Xiao Lan Zi liền dừng chân, chốc chốc nói tiểu thư thích cái này, tiểu thư mua cái kia, Xin Yi giống như là cưng chiều em trai của mình vậy, hễ họ muốn gì, đều đồng ý hết.
"Tiểu thư, hôm nay là mùng tám, chúng ta đi Bạch Vân Quán đi!" Xiao Jie Zi đề nghị.
"Đúng đó đúng đó!" lời của cô đều được mọi người hưởng ứng, ngược lại Xin Yi lại không hiểu, "Ngày mùng tám có gì đặc biệt? Tại sao phải nhất định đi Bạch Vân Quán?"
Er Hu tỉ mỉ giải thích cho Xin Yi, "Mùng tám là ngày tốt, mọi người đều đi cúng tế sao bản mệnh của mình, ngày mai mùng chín còn là ngày sinh của Ngọc Hoàng Đại Đế, cho nên ở đó rất là náo nhiệt."
"Ồ, Vậy không đi há không phải đáng tiếc sao, đi thôi!" Xin Yi cũng là người thích náo nhiệt.
"Vậy phủ Bát gia thì sao?" Xiao Mei Zi hỏi.
"Vội gì chứ, chơi trước rồi hãy đi!" Xin Yi không quan tâm Yin Si đợi mình thế nào, dẫn mọi người tiến về Bạch Vân Quán.
Bạch Vân Quán là đình ông tổ của đạo giáo phái toàn chân, ngoài tình hình hội chùa (hội làng) phổ biến, thì còn có "sờ thạch hầu" và "đả kim tiền nhãn", hai hoạt động này rất đặc sắc, trong quán có năm phù điêu thạch hầu, khách hành hương chỗ nào có bệnh, thì sờ chỗ đó của thạch hầu, bệnh sẽ được chữa khỏi, theo như trong phật giáo nói thì phía dưới bên phải của thạch hầu là linh nhất.
Xin Yi đối với mấy chuyện này không có hứng thú, cái cô hứng thú là "Đả kim tiền nhãn", thật ra là lấy tiền thật ném tiền giả, trong quán có cây cầu đá tên "Oa phong kiều" (3), dưới cầu không có nước, giữa vòm cầu có một đạo sĩ ngồi nhắm mắt trầm ngâm, ở trên đầu ông, trước, sau treo một tờ giấy cứng được tạo hình đồng tiền lớn, trong cái lỗ của đồng tiền treo một cái chuông đồng, khách hành hương dùng tiền đồng ném vào trong lỗ chuông đồng, đây gọi là "Đả kim tiền nhãn", nếu ném trúng chuông đồng, thì người này cả năm sẽ thuận lợi.
Bọn họ mấy người cầm một đồng tiền lớn, ngắm đúng chuông đồng mà né, Xiao Zhu Zi là hăng say nhất, nhưng ném mười mấy cái rồi mà không trúng, trái lại Xiao Lan Zi vừa ném đã trúng, càng làm cho Xiao Zhu Zi ghen tị, nó không mất hy vọng, lại ném liên tục, cuối cùng cũng ném trúng một cái, nó vui quá nhảy tưng tưng.
May mắn nhất vẫn là Xin Yi, ném mười cái trúng sáu cái, những người khác cũng đều trúng mấy cái.
Giữa lúc bọn họ đang chơi hăng say, có người ở phía sau Xin Yi lên tiếng, "Tiểu thư!" Xin Yi quay đầu lại, là tiếng của người đàn ông không quen biết, dáng vẻ khoảng chừng ba mươi lăm ba mươi sáu tuổi, dáng người cao to, khoảng 1m8, tướng mạo khôi ngô, nhưng mà trên khuôn mặt có cảm giác mang nhiều thăng trầm của cuộc sống, y phục bình thường.
"Anh gọi tôi?"
"Tiểu thư có mất vật gì không?" người đàn ông hỏi.
Nghe anh ta hỏi vậy, Xin Yi liền kiểm tra, thì thấy mất viên ngọc hồ điệp treo ở thắt lưng, đó là ngọc chỉ có trên núi Nam Dương loại hảo hạng, đây chính là cái ở trong rương trang sức lúc Bát A Ca mời tiệc đã tặng.
"Ngọc hồ điệp của tôi mất rồi!"
"Có phải cái này không?" người đàn ông giơ cánh tay của một người đàn ông khác ra, trong tay là ngọc hồ điệp trong suốt màu hồng nhạt, "Lúc nãy cô chơi ném đồng tiền quá hăng say, hắn đã trộm ngọc hồ điệp của cô."
Da Hu ở bên cạnh vừa nghe liền nổi giận, vung nắm đấm định đánh, bị Xin Yi cản lại, quan sát tên trộm một hồi, thấy người này dáng vẻ thư sinh, quần áo cũ kỹ, nhưng rất sạch sẽ, nét mặt gầy gò vàng vọt, tóc thì khô queo, rất rõ ràng, người này bị suy dinh dưỡng thuộc loại lâu năm, lại thấy vẻ mặt hắn có vẻ hổ thẹn, không giống loại trộm cắp thật sự, nên nói với người đàn ông cao to: "Vị đại ca này, anh hiểu lầm rồi, chúng tôi quen biết nhau, anh ta đùa với tôi ấy mà."
Lời nói này làm tất cả mọi người sững sờ, Xin Yi nói tiếp: "Tôi và anh ta đánh cược, nếu như anh ta trộm ngọc hồ điệp mà tôi không phát hiện, thì anh ta thắng tôi mười lượng bạc." nói xong, quay đầu nhìn Xiao Jie Zi, Xiao Jie Zi liền lấy ra một nguyên bảo (4)
Xin Yi nhận lấy, đưa cho thư sinh, sau đó lấy ngọc hồ điệp trong tay hắn, "Anh thắng rồi!"
Thư sinh đỏ mặt, cầm lấy mười lượng bạc ấp úng, không nói được lời gì, Xin Yi nhìn anh ta cười, "Năm mới rồi, về nhanh đi, người nhà đang đợi ở nhà đó!"
Thư sinh đi rồi, người đàn ông cao to liền hỏi Xin Yi, "Cô rõ ràng không quen biết hắn, tại sao lại bảo vệ hắn như vậy?"
"Anh có cảm thấy hắn là một tên trộm thật sự không? Rõ ràng là một thư sinh tinh thần sa sút, đường cùng không còn cách nào khác mới nảy sinh hạ sách này, nếu tôi đưa hắn tới quan phủ, thì cuộc đời hắn coi như xong rồi, nói không chừng ở nhà hắn vẫn còn vợ con và cha mẹ, vậy người nhà hắn phải làm sao?"
Nghe Xin Yi nói như vậy, người đàn ông rất bất ngờ, "Tiểu thư tấm lòng thật là lương thiện, có thể vì người khác mà nghĩ như vậy, quả thật hiếm thấy, đã không có việc gì rồi, vậy tại hạ cáo từ." anh ta xoay người sắp bỏ đi.
Xin Yi gọi lại, "Vị đại ca này, anh tên gì, tôi còn chưa cảm ơn anh nữa?"
"Tại hạ họ Yu, chuyện nhỏ, không đáng phải cảm ơn." Nói xong, chắp tay chào Xin Yi, xoay người bỏ đi, rất nhanh hòa vào trong đám đông.
--- ------ ------ ----
Chú thích:
(1) – Tứ hợp viện:
Tứ hợp viện (THV) là một hình thức cư trú của người Trung Quốc cụ thể người dân Bắc Kinh (BK). Tại sao gọi là THV, là vì một cụm kiến trúc hình chứ nhật, tứ phía đông, nam, tây, bắc đều xây nhà, bốn hướng nhà đó vây lại, ở giữa là một sân trời, hay chung cho có bốn hướng nhà.
THV có thể chia làm 3 qui cách, lớn, vừa và nhỏ.
THV qui mô nhỏ hướng bắc là gian nhà chính (gọi là chính phòng), có một gian sáng, hai gian tối, hay hai gian sáng một gian tối. Hướng đông hai gian trái, hướng nam có 3 gian phải, trong đó hướng đông có một khoanh dùng là cửa cổng ra vào, cửa cổng trên là một ngôi lầu và lợp mái lượn. Trong sân có những đường lát gạch xanh dành cho đi lại và thông đến các gian ở. Những người Bắc Kinh chính gốc thường hai đời hay ba đời sống với nhau với i THV nhỏ rất thích hợp. Thường bậc trên ở gian giữa, bấc dưới chia ra ở một bên, nhà hướng nam thường làm phòng khách hay thư phòng.
THV qui mô vừa thường là ba trấn, chính phòng 5 đến bẩy gian, kiến trúc chính phòng đồ sộ hơn và có hành lang nối liền, nhà hướng đông và tây 3 gian hoặc 5 gian. Theo hướng nam có một bờ tường ngăn cách, hình thành hai sân trong và ngoài, giữa tường có một cửa ra hình trăng tròn. Người Trung Quốc thường có câu "Đại môn bất xuất, nhị môn bất nhập", nhị môn đó tức là bờ tường hướng nam này. Nói chung sân ngoài rộng hơn sân trong, các gian nhà ở sân trong dành cho những người hầu, làm bếp ở. Mặt tiền của loại THV này thường 5 đến 7 gian, gian sát bên đông nhất thường làm cổng ra vào, phía tây là nhà để xe thời trước kia.
THV qui mô lớn, nói chung cụm kiến trúc đều rất cao lớn nguy nga, trong đó là những kiến trúc nhà ở, đình đài, vườn hoa, hành lang, lối đi uốn lượn trong các kiến trúc, là loại kiến trúc cỡ lớn, không phải ngườ ibình thường có thể ở được.
THV được thiết kế xây cất và tạo hình theo thuyết phong thuỷ cổ đại của Trung Quốc, cửa lớn ra nói chung không mở đúng đường tim của cụm kiến trúc, mà ở vị trí "Tốn" và vị trí "Càn" trong bát quái đồ. Cho nên, nếu nhà đó dấy bắc của phố hướng nam bắc, thường cửa mở ở góc đông nam, nếu dẫy nam thì mở cửa ở góc tây bắc. Trong vườn nhìn ra cửa cổng còn có một kiến trúc dùng làm bình phong.
THV Bắc kinh, các kiến trúc với nhau đều đặt với tỷ lệ thích hợp, mùa đông nắng chiếu vào giữa sân, cho nên chính phòng đông ấm hè mát.
THV Bắc Kinh rất cầu kỳ ở bố cục của kiến trúc, kiểu dáng, bề thế, chú trọng truyền thống, khiến người ta có cảm giác yên tĩnh thoải mái. Người Bắc kinh, Tứ đại đồng đường hay Tam đại đồng đường đều ở ngay trong một TVH. (nguồn www.sinoviet.com)
(2) – Xưởng điện: nơi họp chợ ở Bắc Kinh đặc biệt là trong thời gian những kỳ nghỉ tết âm lịch.
(3) – Nguyên bảo: đỉnh vàng hoặc bạc thời xưa một đỉnh bạc thường nặng khoảng 50 lượng, một đỉnh vàng thường nặng 5 hoặc 10 lượng.
