Vận mệnh của đứa trẻ trong chiếc lều kia đã không thể xoay chuyển được nữa, vận mệnh của dân chúng Tề Châu vẫn còn chưa rõ. Cơn mưa rào đã ngớt, đất trời trở nên mịt mờ, đám ngựa cúi đầu để ăn vài cọng cỏ khô trên nền đất khô cằn. Lý Thuần Nhất nói xong, vẻ mặt của Trung Lang tướng Tạ Tiêu không khỏi ưu sầu.
Hắn ở trong quân doanh, biết một chút về ôn dịch, nhưng những gì hắn biết, cụ thể là sự khống chế và cách ly người bệnh lại hoàn toàn khác với dịch bệnh đang bùng nổ ở dân gian. Sơn Đông giàu có và đông đúc, vậy mà chỉ có một lương y, một trợ giáo, mười ba mười bốn học trò đảm nhận việc coi sóc bệnh tình cho phủ quan lại ở các châu. Nếu như bệnh dịch thật sự bùng nổ, sự cứu trợ và khống chế tình hình của các quan lại ở địa phương sẽ vô cùng hạn chế.
Lúc này, hai ngươi đã đến ranh giới Thanh Châu, trong lòng Tạ Tiêu chợt nảy ra ý định thối lui: “Điện hạ, có cần phải vòng lại phủ Tề Châu không?”
"Đến thẳng công đường Thanh Châu.” Lý Thuần Nhất nói xong, sắc mặt không hề thay đổi, ghì cương ngựa mà phóng tới. Khắp người nàng ẩm ướt, gió lạnh thổi xuyên suốt da thịt. Dọc đường đi, có thể nhìn thấy không ít thi thể chưa được chôn cất, ngay cả tứ chi cũng không đầy đủ, xương trắng bị gió táp mưa sa cuốn qua, để lộ da thịt đã rữa và nước bùn nhão nhoét.
Ngựa phi nước đại, lúc tới Thanh Châu thì trời đã sẩm tối. Lý Thuần Nhất nghiêng người, xuống ngựa. Vừa bước hai bước lên phía trước, một tên nha dịch ngoài cửa đã ngăn nàng lại, cất giọng hùng hồn khi thấy nàng chỉ mặc áo vải thông thường, “Công đường là nơi có thể để người rảnh rỗi như ngươi tự tiện bước vào à?”
Lý Thuần Nhất đứng yên tại chỗ. Tạ Tiêu tiến lên phía trước, đưa ấn tín ra: “Xin hãy thông báo một tiếng.” Tên nha dịch nhìn ấn tín trong giây lát, lại quay sang nhìn hai con ngựa, sắc mặt bỗng chốc biến đổi. Đúng lúc hắn ta định vào trong thông báo, có người đã đạp lên vũng nước đọng mà bước ra khỏi nha môn*.
*Cửa công đường
Người đó mặc y phục màu đỏ tươi dành cho quan lại, cả vùng Thanh Châu này chỉ có một người ăn mặc như vậy. Không còn nghi ngờ gì nữa, y chính là Thứ sử vừa mới nhậm chức – Nhan Bá Tân.
*Chú thích: Sơn Đông được chia thành các đơn vị hành chính là châu. Nhan Bá Tân là người đứng đầu một châu, châu ấy tên là Thanh Châu.
Thứ Sử là chức quan cao nhất của một châu, đương nhiên phải có nhiều kinh nghiệm từng trải. Thế nhưng, Nhan Bá Tân chỉ mới có hai mươi mấy tuổi, khuôn mặt khôi ngô tuấn tú, cho dù bản thân gầy đi vì tình hình nan giải của dân chúng, y cũng không đánh mất tinh thần.
Lý Thuần Nhất vừa quay sang, y liền nhìn qua nàng và Tạ Tiêu.
Tên nha dịch canh cửa lập tức hành lễ với quan phụ mẫu, dâng ấn tín của Tạ Tiêu lên bằng hai tay. Nhan Bá Tân không cầm xem, chỉ nghiêm mặt nói: “Đã đến nước này, bảy vị Huyện lệnh vẫn chưa tới sao?”
Tên nha dịch nhỏ giọng phỏng đoán: “Có lẽ là họ đến rồi, nhưng bị mưa to làm chậm trễ ạ?”
Sắc mặt Nhan Bá Tân vô cùng nặng nề. Y lườm ấn tín trong tay tên nha dịch, trong nháy mắt đã đoán được thân phận của hai vị khách mới tới. Thế nhưng, y vẫn không kiêu ngạo, không xu nịnh, chỉ cúi đầu, chắp tay: “Thần không ngờ là Ngô vương lại đến đây, thất lễ rồi.” Nói xong, y ngẩng đầu nhìn Lý Thuần Nhất, cũng không mời nàng vào trong công đường.
Thân là trưởng tử của Nhan gia, cả người Nhan Bá Tân tràn đầy khí thế cao ngạo của một thế tộc trăm năm. Y vốn khinh thường việc kết thông gia giữa hoàng thất với người xuất thân từ Quan Lũng quê mùa, sao có thể để một thứ nữ như nàng vào mắt chứ?
Tạ Tiêu định mở miệng, Lý Thuần Nhất đã nói với Nhan Bá Tân: “Ý của Nhan Thứ sử là muốn bổn vương chờ bảy vị Huyện lệnh kia cùng ngài à?”
"Nếu như Ngô vương đồng ý chờ, vậy thì cùng nhau chờ thôi.” Y tiếp lời, không thèm để ý đến dáng vẻ chật vật, ướt sũng của nàng. Lưng y thẳng tắp, chẳng hề e ngại vì gió lạnh, cứ đứng ngoài cửa công đường mà chờ bảy Huyện lệnh kia.
Tên nha dịch đốt đèn hành lang cẩn thận, khi ngọn đèn trên đỉnh đầu Nhan Bá Tân được thắp lên, đất trời cũng hoàn toàn tối mịt. Vệ binh canh giữ ở bên ngoài vẫn không nhúc nhích. Tạ Tiêu bắt đầu thiếu kiên nhẫn, Lý Thuần Nhất chẳng hề nói một câu hay lộ vẻ gì, nàng quả thật đã đứng chờ cùng Nhan Bá Tân cho đến khi trời tối hẳn.
Tiết trời giá rét, mưa đổ xuống Thanh Châu càng khiến nơi này lạnh gấp bội phần. Quần áo vốn đã thấm nước, hai người Lý – Tạ lạnh đến mức muốn đóng băng, Nhan Bá Tân lại không thèm nhìn họ một cái, sắc mặt vẫn trầm tĩnh như mặt nước yên lặng. Mãi đến khi nghe tiếng vó ngựa dồn dập, khuôn mặt lạnh lùng của y mới hơi thay đổi một chút.
Người tới là hai vị Huyện lệnh của huyện Ích Đô và Lâm Tri. Vừa thấy tư thế của Nhan Bá Tân, bọn họ liền hồi hộp trong lòng. Hai người không rõ phải làm sao, chỉ biết hành lễ với vị quan Thứ sử mặc quan phục màu đỏ. Nhan Bá Tân chẳng hề mở miệng, hai Huyện lệnh kia càng thêm bối rối, đành đứng yên tại chỗ. Y không cho phép họ vào trong công đường, họ phải cùng y đứng chờ năm Huyện lệnh còn lại.
Hai Huyện lệnh run lên vì giá lạnh, âm thầm mắng chửi Nhan Bá Tân và mấy Huyện lệnh tới trễ rất dữ dội, ánh mắt chợt liếc qua phía Lý Thuần Nhất và Tạ Tiêu.
Bầu không khí im lặng, chẳng hề có tiếng người, chỉ có hơi thở ấm nóng hóa thành sương trắng trong gió lạnh. Chờ đến khi năm Huyện lệnh còn lại lục tục kéo đến, Nhan Bá Tân mới nói với Lý Thuần Nhất: “Ngô vương chẳng hề e ngại gió lạnh mà chờ đến tận bây giờ, phải chăng là muốn cùng tham dự?”
Nhan Bá Tân tự mình khống chế toàn bộ tình huống, điều đó khiến Tạ Tiêu không vui.
Trên đường đi, hắn đã quen nhìn dáng vẻ vững vàng, rất có chủ kiến có Lý Thuần Nhất, bây giờ thấy nàng rơi vào thế bị động như vậy, trong lòng hắn không thoải mái chút nào. Thế nhưng, dường như nàng còn có mưu tính khác, ánh mắt nàng lướt nhìn đám Huyện lệnh, sau đó nói: “Đều đã tới rồi, đừng nên chậm trễ thêm nữa, vào trong nói chuyện đi.”
Nàng không có phong thái quái đản hay dáng vẻ liều lĩnh như Thái nữ, ngược lại còn có vài phần khiêm tốn nhún nhường, cẩn trọng dè dặt, hạ mình trước hiền tài, vừa ung dung vừa bình thản, khiến cho bao nhiêu thành kiến của Nhan Bá Tân về nàng trở nên dao động. Đám Huyện lệnh giật mình, bọn họ không ngờ rằng người mặc áo vải này lại chính là Tuần phủ cứu trợ do Nữ hoàng phái tới.
Một đám người mang tâm tư của riêng mình mà bước vào công đường để nghị sự, Nhan Bá Tân để trống vị trí của chủ, y chẳng thèm mời Lý Thuần Nhất ngồi xuống, nàng cũng không có ý làm tu hú chiếm tổ chim khách*, chỉ ngồi ở chiếc ghế đối diện với y. Tạ Tiêu ngang hàng cùng Nhan Bá Tân mà lại ngồi ở vị trí cao nhất. Đám Huyện lệnh ngồi xuống theo thứ tự, một viên Thư lại* cầm bút bước tới.
*Chim tu hú chiếm tổ chim khách: Tu hú là loài chim chuyên đẻ nhở các tổ chim khác như khách, chim chích,..v.v. tu hú con khỏe, dữ, có thể hất con chim con trong tổ ra để giành phần ăn từ chim bố mẹ. ---> ý của nàng là không muốn chiếm giữ vị trí chủ nhà của Nhan Bá Tân
*Thư lại là lại viên thấp nhất trong một cơ quan bộ, tự, viện, ty hoặc tỉnh, phủ, v.v tại các triều đình xưa. Do đặt ở nhiều cơ quan khác nhau, nên chức vụ, trách nhiệm và trật cũng khác nhau. Thường các thư lại giúp việc liên quan đến giấy tờ, hành chính cho các Chủ sự, Tư vụ hoặc quan viên trong các cơ quan. (Nguồn: Wiki)
Một bình trà nóng được đưa lên, cơm chiều cũng không dọn, đám người trực tiếp bàn việc chính.
Sở dĩ Nhan Bá Tân gọi bảy Huyện lệnh cùng đến là vì việc cứu trợ thiên tai không thuận lợi, cục diện rối rắm do viên quan tiền nhiệm để lại còn chưa được giải quyết, trong nháy mắt lại xảy ra động đất, cho dù quan mới nhậm chức là ai đều gặp khó khăn.
Viên Thư lại cầm sổ ghi chép rồi lại hạ xuống, Nhan Bá Tân đè nén bầu không khí tĩnh lặng, chỉ nói: “Những việc khó xử, ta đều hiểu hết, không cần phải lặp lại, chỉ nói điểm quan trọng là được rồi.”
Dăm ba Huyện lệnh đưa mắt nhìn nhau, có người còn cúi đầu, không dám hé răng. Ai nấy đều thầm cân nhắc giữa một bên là thuế má, lợi ích với một bên là cuộc sống sinh nhai của dân chúng.
"Một điểm quan trọng cũng không có sao? Vậy chính ta sẽ nói.” Nhan Bá Tân mở quyển sổ ghi chép ra: “Hai huyện Bác xương, Thọ Quang, ngay cả một chút lương thực cứu trợ cũng không có, cháo trắng chỉ là làm ra vẻ mà thôi, chẳng lẽ chỉ biết trông cậy vào lương thực do triều đình đưa tới để cứu trợ thiên tai thôi à? Tại sao không mở kho lương?”
Hai Huyện lệnh bị gọi tên chỉ biết suy đoán một cách hồ đồ: “Kho lương cũng có mở rồi, nhưng điêu dân thật sự rất quá đáng, bây giờ thì không còn gì nữa.”
"Đúng hơn là cho tới bây giờ, kho lương đó không còn một hạt?” Giọng nói của Nhan Bá Tân chợt trở nên nghiêm khắc: “Năm kia, năm trước nữa, thu nhập từ thuế của huyện được giữ lại, không hề sung vào kho lương theo quy củ, số bạc đó dùng vào việc gì mà hết?”
Tuổi của hai Huyện lệnh tuổi đã lớn, bị một Thứ sử trẻ tuổi giáo huấn, trong lòng bọn họ đều cảm thấy khó chịu nhưng chẳng biết phải làm sao. Nhan Bá Tân không dễ bị lừa, trước khi bọn họ đến, y sớm đã điều tra rõ ràng cả rồi, hôm nay mở cuộc nghị sự, thực tế chính là muốn tìm bọn họ để tính sổ!
Việc này được đưa ra trước mắt mọi người, mấy Huyện lệnh còn lại bắt đầu bất an, ánh mắt đồng loạt liếc tới quyển sổ ghi chép trong tay Nhan Bá Tân, không rõ y đã biết bao nhiêu chuyện mờ ám đằng sau mỗi huyện.
Mà lúc này, Tạ Tiêu cũng trở nên tỉnh táo. Nhan Bá Tân làm những chuyện như vậy, thực chất lại không khác với Lý Thuần Nhất, tóm lại là mới tới, không thể tin vào bất kỳ cái gì, do đó mà tự mình khảo nghiệm rõ ràng, khi có được bằng chứng cụ thể mới có thể ngồi xuống, chiếm lấy thế chủ động.
Nhan Bá Tân nói tiếp: "Kho lương trống rỗng, ngay cả lương thực bán lại cũng bị rang xào rồi bán với giá cao, buộc dân chúng phải bán cả ruộng vườn sản nghiệp để mua một ít lương thực thôi sao? Dân chúng Thanh Châu lấy nghề nông làm gốc để sống, ruộng đất đem bán cho bọn nhà giàu, sang năm họ phải sống thế nào? Xin hỏi hai vị quan thanh liêm, các người rốt cuộc muốn ép dân tạo phản hay buộc dân đi tìm cái chết?”
Trong đám Huyện lệnh có một tên cãi lại: “Số lương thực rang xào rồi bán lại đó không phải do quan phủ làm, đều là bọn nhà giàu lòng tham vô đáy, giảo hoạt khôn lỏi, chính thế --”
"Nhà giàu? Hai vị quan thanh liêm không có lui tới chỗ bọn nhà giàu trong huyện đó sao?” Y nói chuyện rõ ràng dứt khoát, thẳng thắng cương trực, mắng to mối quan hệ mờ ám giữa hai Huyện lệnh và bọn nhà giàu, hai bên dung túng nhau để diễn một màn kịch chiếm đất, khiến người dân nghèo không còn một mảnh đất để cắm dùi.
Tên Huyện lệnh kia đành phải câm miệng lại.
"Việc thu thuế năm nay đã xong, về phần năm sau sẽ thu thuế ra sao, còn phải xem các vị có thuận lợi vượt qua cửa ải khó khăn này hay không.” Y nói đã nhiều, giọng nói tựa như không còn hơi sức nhưng vẫn không hề suy giảm khí thế: “Chuyện cứu trợ thiên tai lần này, ta sớm đã sai người điều tra rõ ràng hết thảy. Việc trước đó của các vị, ta đây sẽ không truy cứu, nhưng ngày hôm nay, các vị phải ghi lại phần lương thực cấp phát cho mỗi nhà dân, ghi cho cẩn thận vào, sai một đấu* ta cũng khiển trách!”
*Đấu gạo
"Chuyện này - -" Huyện lệnh huyện Thọ Quang khó xử, nói, "Nhưng mà việc cấp phát lương thực khi có thiên tai rất khó khống chế, gạo ở trong kho tuôn ra, bọn họ đồng loạt cướp lấy, trên đất chỉ toàn là nước ngập, dân chúng vẫn bị đói.”
Huyện lệnh huyện Thiên Thừa hết sức tán thành.
"Dùng việc công để cứu trợ." Từ lúc bắt đầu cho đến bây giờ, Lý Thuần Nhất luôn im lặng lắng nghe. Lời ít ý nhiều, nàng chỉ nói ra bốn chữ “Dĩ công đại chẩn” (ý nghĩa của bốn chữ này ở vế trên).
Ánh mắt Nhan Bá Tân híp lại trong chốc lát, vài Huyện lệnh cũng đồng loạt nghe theo nàng, Huyện lệnh huyện Thọ Quang cướp lời trước, nói: “Vi thần xin lắng tai nghe.”
"Nếu như việc cứu trợ thông thường hay xảy ra bạo loạn, vậy thì đổi cách khác.” Lý Thuần Nhất không chút hoang mang mà nói tiếp: "Trận động đất ở Thanh Châu gây tổn hại rất nhiều, lại thêm lũ mùa xuân dâng cao, rất nhiều đê cần có thời gian tu bổ, nếu chỉ trông chờ vào binh lính khỏe mạnh cường tráng ở các phủ thì không đủ, chẳng bằng chúng ta thuê nạn dân, để bọn họ lao dịch, như vậy có thể tránh được việc nạn dân chạy tán loạn, đồng thời có lợi cho việc mau chóng xây dựng lại Thanh Châu.”
Huyện lệnh huyện Thiên Thừa nghe vậy liền gật đầu liên tục, Nhan Bá Tân cũng lắng tai nghe kỹ càng về kế hoạch “dùng việc công để cứu trợ” của nàng.
Quyển sổ trong tay y không động đậy, y cũng không mở nó ra nữa.
Từ việc khống chế giá hàng hóa một cách nghiêm ngặt cho đến việc kiểm soát việc thôn tính ruộng đất, đám người càng lúc càng nghị sự sâu vào vấn đề. Cuối cùng, Huyện lệnh huyện Thọ Quang lại bẩm: “Tình hình bệnh dịch ở huyện đã trở nên nghiêm trọng, hạ quan ra đường xem xét, gặp phải không ít nạn dân chết giữa đường, nếu không kiểm soát chặt hơn, chỉ sợ đại họa sẽ xảy ra.”
Rốt cuộc thì vấn đề cũng xoay chuyển đến tình hình dịch bệnh, khuôn mặt trẻ tuổi của Nhan Bá Tân càng thêm nghiêm trọng, nhưng y vẫn không hề nổi giận, trả lời từ tốn: "Các huyện các hương* cần phải gọi người đến để chôn cất những hài cốt vô chủ, nếu nhà có người bệnh chết thì chỉ được chôn cất, không được đặt linh cữu; nếu có thể mượn được chùa miếu thì mượn, không được phép tự mình mở nơi chữa bệnh, không được thăm hỏi, tùy ý ra vào; ngay hôm đó, bắt đầu từ Thanh Châu, gọi 13 người học trò đến khắp các huyện để phát thuốc, dán bố cáo, giúp dân chúng biết cách phòng dịch.”
*Hương là đơn vị hành chính bên Trung Quốc, tương đương với cấp xã của Việt Nam
"Lương thực khan hiếm, chỉ sợ thuốc cũng khó...” Huyện lệnh huyện Thọ Quang lại lộ rõ vẻ âu sầu, lo lắng.
"Việc giúp dân chúng phòng dịch sẽ không quá phức tạp, nhiều nhất chỉ một hai vị thuốc, dược liệu chẳng phải thứ khan hiếm gì, vừa dễ nhớ vừa giúp dân chúng bình an.” Lý Thuần Nhất liếc mắt qua phía viên Thư lại, Thư lại liền đưa giấy bút cho nàng.
Nàng vừa viết xong, phương thuốc đã được đẩy tới giữa bàn: “Đây là phương thuốc do Thái y xác nhận, công dụng rất tốt, lần trước cũng được sử dụng khi Hoài Nam xảy ra lũ lụt.”
Đến nước này, Nhan Bá Tân đã không còn muốn động vào quyển sổ ghi chép nữa. Y liếc mắt qua Lý Thuần Nhất, trong lòng tràn đầy cảm xúc phức tạp không thể nói thành lời. Một hai điều mà nàng vừa nói... không ngờ lại đúng với những gì y đang trù tính trong đầu.
Thành kiến trong y dao động mạnh mẽ, nhưng cuối cùng, y lại hoàn hồn, nhìn về phía đám Huyện lệnh đang im lặng, nói: “Còn thất thần làm gì? Chờ đến hừng đông ngày mai sao? Đêm nay phải đi làm ngay!” Nói xong, y đứng dậy, dặn dò viên Thư lại ghi chép những điểm quan trọng của buổi nghị sự, những việc còn lại bao gồm “lấy việc công cứu trợ” và phương thuốc phòng dịch đều giao cho Huyện lệnh. Suốt đêm hôm đó, bảy Huyện lệnh nhanh chóng trở về huyện mình cai trị để tiến hành mọi việc.
- -* - -* - -* - -* - -
Mưa ở Thanh châu chỉ ngừng rơi vào giữa trưa, sau đó thì mưa suốt cả đêm dài.
Mưa rơi trong đêm đen vô hạn, mịt mờ, khiến cả Thanh Châu lầy lội vô cùng, mới đó mà mực nước đã dâng cao. Công đường to lớn, vắng lặng như vậy, không ai có thể ngủ ngon giấc.
Sáng sớm, Lý Thuần Nhất cùng Nhan Bá Tân đến nơi chữa bệnh. Vừa vào cửa, y liền nói: “Nơi này có chướng khí rất nặng, ngọc thể của Điện hạ tôn quý, không thể đi vào, người hãy trở về đi.”
Nói xong, y nhìn về phía Lý Thuần Nhất, chỉ thấy đôi mắt nàng vô cùng mỏi mệt, sắc mặt cũng hết sức khó coi, đôi môi gần như trắng bệch, thoạt nhìn đã thấy nàng sắp ngã bệnh.
"Điện hạ không nên tới." Y cảm thấy cả người nàng nóng lên. Tối hôm qua, y để mặc nàng ở trong gió rét, mặc quần áo ẩm ướt, đứng hết hai canh giờ.
"Không ngại." Giọng nói của nàng rất nhỏ, Nhan Bá Tân không ngăn nàng nữa, tự mình vén áo vào trong. Dường như phát hiện cái gì đó không đúng, y xoay người lại, đồng thời hét lên một tiếng thất thanh: "Điện hạ!"
Y đột ngột xoay người, Lý Thuần Nhất đã ngã xuống mặt đường sình lầy.
Y ngẩn người, chần chờ một hồi rồi tiến lên hai bước, cúi đầu, nói với Lý Thuần Nhất đang nằm bất tỉnh nhân sự hai tiếng “mạo phạm” rồi bế nàng khỏi vũng bùn.
