Mẹ của Vasili có vẻ mặt khác thường khi đến gặp anh trong phòng khách của bà tối đó . Ít ra nó không phải là bộ mặt mà anh thường thấy mỗi khi bà giáo huấn anh. Thật ra, vẻ mặt của bà như đang rất hài lòng về chuyện gì và rất vui vẻ làm cho anh phải nghĩ là hình như anh đã đoán sai lý do bà gọi anh về .
Theo kinh nghiệm lâu năm cho anh biết là bà muốn báo cho anh một tin tốt gì đấy, và anh cũng sẽ không bao giờ từ chối gặp mặt bà nếu như bà đích thân đến nhà anh như anh đã làm với người đưa tin của bà . Vì anh rất yêu thương bà, và đã rất cố gắng làm theo ý bà trong bất cứ chuyện gì anh có thể làm được.
Mỗi khi muốn cằn nhằn hay giảng giải cho anh điều gì, khi mà những cuộc cãi cọ sẽ xảy ra với anh là bà muốn anh ở trong lãnh địa của bà, đó là ở đây trong căn nhà anh đã từng lớn lên . Không cần biết là anh đã dọn ra khỏi nhà từ mười hai năm trước, lúc đầu là dọn vào cung để ở gần Stefan hơn để có thể ra ngoài mỗi khi ngẫu hứng, rồi sau đó là căn nhà của riêng anh sau chuyến du hành khắp Châu Âu . Mẹ anh vẫn còn cảm thấy là căn nhà này, và đặc biệt là trong phòng khách này, có thể làm cho quyền hành của bà được tăng thêm. Điều bực mình nhất là nó quả thật đúng như vậy .
Còn khá sớm để anh có thể gặp bà bá tước trước khi bà chuẩn bị rời khỏi nhà đi dự bất cứ buổi tiệc nào vào tối nay . Đó chính là điều anh muốn, vì sau đó anh có thể thảnh thơi và hưởng thụ buổi tối . Anh hy vọng là đám tiệc này là một đám tiệc quan trọng để bà không thể đến trễ, vì thế sẽ rút ngắn buổi gặp mặt này . Bộ trang phục trên người bà không biểu lộ điều đó, ngay cả nữ trang đeo trên mình cũng vậy, vì bà không bao giờ đi dự tiệc mà không có những kiểu nữ trang lộng lẫy .
Maria Petroff là một người đàn bà có một khuôn mặt đẹp ở lứa tuổi của bà, có lẽ là còn đẹp hơn thời son trẻ của bà, vì lúc đó chưa có ai gọi bà là một người đẹp. Chiếc cằm hơi nhô ra và chiếc mũi cao đầy quí tộc, nhìn không được nữ tính lắm, bà nhìn giống y như người anh trai của bà, Sandor, vị vua đời trước, và bà nhìn cũng to con và hơi thô kệch, chuyện mà bây giờ có thể lịch sự được gọi là một phụ nữ đứng đắn.
Bà luôn cảm thấy lúng túng hoang mang, cũng như thấy xấu hổ vì bà đã sanh ra được một người con trai giống như Vasili . Nhưng mà vẻ ngoài của anh giống cha anh. Tất cả những gì anh có được từ bà là đôi mắt của dòng họ Barany, màu nâu lợt mà mỗi khi có cảm giác gì dữ dội chúng sẽ đổi thành màu vàng như ánh lửa .
Đôi mắt này ở trên khuôn mặt Vua Stefan của Cardinia, với mái tóc đen và làn da sẫm màu, mọi người gọi chúng là đôi mắt của ma quỉ . Nhưng trên khuôn mặt Vasili, với mái tóc vàng óng và màu da của anh, chúng nhìn tuyệt đẹp, rất thích hợp với khuôn mặt anh làm cho anh rất đẹp trai .
"Nhìn con thật là xấu hổ," là câu nói đầu tiên mà mẹ Vasili nói với anh.
Vì anh đã không về nhà và thay đồ trước khi đến đây, áo sơ mi và áo khoác của anh cả hai đều nhăn nhúm. Tóc anh cũng rối bời, sau khi bị nhiều bàn tay giám định sự mượt mà của nó tối nay, nhưng trên người Vasili, chút ít không hoàn hảo này càng làm cho anh nhìn ngang tàng hơn và khiến cho anh nhìn hấp dẫn hơn đối với đàn bà.
Lời nhận xét của mẹ anh làm cho anh trở nên căng thẳng, vì bà cười khi nói câu này . Chắc chắn là có gì không hay đây .
Mắt anh nheo lại đầy vẻ ngờ vực, anh thắc mắc, "Mẹ đang hả hê chuyện gì vậy, thưa mẹ ?"
Bà phì cười ."Đúng là thật xấu hổ, dĩ nhiên là mẹ sẽ không bao giờ làm chuyện này ." Và bà lại cười :"Tại sao con lại không châm rượu cho chúng ta nhỉ ?"
Anh cười với bà, quyết định im lặng chờ đợi để nghe bà nói gì ."Một ý kiến hay," anh nói và bước lại gần tủ búp phê có chứa đựng đủ loại rượu khác nhau dành cho khách, anh nói thêm, "Coi bộ là con sẽ cần đến nó ."
"Mẹ muốn uống rượu vodka của Nga mà mẹ đã để dành riêng cho con đấy," bà nói trước khi anh bắt đầu rót đúng thứ rượu mà bà đang nhắc đến với anh.
Lời yêu cầu này làm cho anh dừng tay lại và nhíu mày ."Mẹ không thích vodka mà," anh nhắc nhở bà .
"Đúng," bà trả lời với cái nhún vai ."Nhưng nó hình như là ... rất thích hợp cho tối nay ."
Bà lại mỉm cười . Anh mang đến cho bà một ly rượu với một lượng rượu nhỏ rồi quay ngược trở lại nắm lấy chai rượu và mang nó đến chiếc ghế đối diện với chiếc ghế mẹ anh đang ngồi . Anh đã châm hai lần rượu và uống sạch cả hai, trước khi anh có đủ dũng khí để nói, "Được rồi, mẹ nói rõ đi . Mẹ đang rất hân hoan vì chuyện gì thế ?"
"Con phải lên đường trong tuần này để đi đến Nga ."
"Và chuyện này làm cho mẹ vui ư ?"
Bà gật đầu, nụ cười của bà bây giờ thật rạng rỡ ."Đúng vậy, vì con sẽ đến đó rước cô dâu của con về ."
Vasili cứng đơ người, và việc duy nhất anh có thể nghĩ được để đáp trả câu nói ghê gớm đó là ,"Con không phải là Stefan, thưa mẹ . Anh ấy phải đi rước cô dâu của anh ấy . Con không có ai cả, tạ ơn Chúa ."
"Con có đấy ."
Anh đứng bật dậy và bước lại gần bà, điệu bộ như chuẩn bị đánh nhau . Anh không thể nhớ là anh đã từng bực mình với mẹ anh như thế này vào lúc nào . Can dự vào cuộc sống của anh là một việc không thể chấp nhận được. Bà biết rõ và luôn tôn trọng nó . Những bài rao giảng và khiển trách thì bà có thể làm, lo lắng và quan tâm anh thì bà được phép, nhưng một chuyện như thế này à ?
Bà đang nghĩ là bà sẽ được gì trong chuyện này vậy ?
"Cho dù là mẹ đã làm bất cứ chuyện gì, thưa mẹ, mẹ có thể tháo gỡ nó . Cho dù có bị xấu hổ như thế nào thì mẹ cũng phải một mình gánh chịu thôi . Con không muốn nghe một lời nào nữa về chuyện này ."
Thật kỳ lạ, bà cũng vẫn còn mỉm cười, và bà đã không giữ cho anh thắc mắc lâu ."Con có thể nghe thêm một hay hai lời về chuyện này đấy, con trai yêu ..."
"Mẹ à ..." anh cố gắng cắt ngang bà giọng điệu như cảnh cáo .
" ... vì mẹ đã không làm gì cả, vì vậy mẹ không có gì phải tháo gỡ cả ."
"Thật điên rồ . Dĩ nhiên là mẹ ..."
"Không, không phải là mẹ. Sự thật con có một cô dâu đang đợi con hoàn toàn là chuyện do cha con làm ."
Với đáp án cho bài tóan nan giải đó, Vasili bắt đầu thả lỏng mình . Thật không giống là mẹ anh khi nói đùa kiểu này, nhưng anh nghĩ cái gì cũng phải có lần đầu .
"Và cha đã làm thế nào mà sắp đặt được hôn sự này vậy ? Từ bên kia thế giới à ?"
Bà thở hắt một cái ." Con không nên nói như vậy, Vasili ."
"Vậy đây là chuyện đùa của mẹ rồi," anh độp lại .
"Chuyện đùa à ? Con phỉ báng mẹ khi nghĩ là mẹ sẽ đùa chơi những chuyện như thế này đấy ."
"Nhưng đã mười bốn năm ..."
"Mẹ biết chính xác ba con chết bao lâu rồi ." Giọng nói của bà thật sắc bén, bà vẫn còn bực mình anh lắm ."Nhưng theo như lá thư mẹ vừa nhận được, hôn sự của con đã được định sẵn từ mười lăm năm trước. Đó có lẽ là lần sau cùng cha con đến Nga."
"Mẹ nghĩ con sẽ tin là cha đã làm một chuyện như thế này mà không nói tiếng nào với mẹ ... hay con à ?"
"Mẹ không biết tại sao ông ấy không hề nhắc đến chuyện này, nhưng ông ấy chắc chắn là đã xếp đặt như vậy . Mẹ chỉ có thể đoán là ông ấy đã cảm thấy thời gian còn chưa thích hợp để báo với chúng ta . Suy cho cùng, lúc đó con cũng còn nhỏ quá ..."
"Lúc đó con đã mười sáu rồi, không phải còn nằm trong nôi," anh thét lên.
Giống như chưa từng bị anh cắt ngang, bà tiếp tục ."Nhưng ông ấy mất sau đó một năm ."
Lúc này mắt Vasili sáng rực. Việc nghiêm trọng này làm anh cảm thấy bực bội ." Đó có thể là sự dối trá," anh nói rõ ."Không có gì giải thích được tại sao cha lại làm một chuyện như vậy ."
Bà mỉm cười như báo trước với anh là anh sẽ không thích câu trả lời của bà ."Có đấy. Cô vợ chưa cưới của con là con gái của người bạn thân của cha con, Nam Tước Rubliov. Ngay cả con cũng nhớ là Simone thường nhắc đến vị nam tước này mà, và cha con đã đánh giá cao ông ta như thế nào. Cha con đến Nga thăm viếng ông ta cả mấy tháng trời hằng năm đấy ."
Vasili còn nhớ, và nhớ rõ khoảng thời gian dài không thể chấp nhận được khi cha anh rời khỏi nhà .Dĩ nhiên, khi anh và bạn anh đi du lịch, ở Nga và cả Đế Quốc Nga, thì anh đã hiểu là tại sao cha anh lại thích những gì liên quan đến nước Nga. Những người đàn bà ở đó, ít ra là những người đàn bà quí tộc, đa số thường có tính hay chung chạ bừa bãi. Họ ngay cả không chờ đợi đến khi kết hôn đã rồi mới có nhân tình, sự trong trắng rõ ràng không phải là việc được coi trọng ở đó như ở những nơi khác trên thế giới .
"Mẹ, lần này, cho rằng có thể là cha con đã ký giấy tờ cam kết hôn ước này," bà nam tước nói tiếp ."Suy cho cùng, không có một ai ở Cardinia cho dù là chỉ phân nửa làm cho cha con thích bằng Constantin Rubliov. Ông sẽ rất vui mừng khi thấy gia đình mình kết thân với họ Rubliov."
Từ "hôn ước" làm cho Vasili hoa cả mắt, và bắt đầu làm cho anh rối loạn ."Nhưng Rubliov đợi đến mười lăm năm sau mới nhắc chúng ta chuyện này à ?"
Maria nhún vai ."Theo cách viết trong thư của ông ta, mẹ có thể nói là ông ấy đã không nghĩ là ông ấy đang nói cho chúng ta chuyện mà chúng ta còn chưa biết."
"Nhưng tại sao lại đợi đến những mười lăm năm, hay là ... cô gái đó như thế nào, chỉ vừa ra khỏi trường học ? Ông ta đợi cô ta trưởng thành à ?"
"Ông ấy không nhắc gì đến tuổi tác con bé, nhưng nghe như là nó không còn nhỏ nữa, vì ông ấy đã có nhắc là con bé không cần phải vội kết hôn, đó là lý do tại sao ông ta không viết thư nhắc chúng ta về hôn ước này cho đến tận bây giờ . Ông ta cũng nói là ông ta đã chờ thư của con nhưng vì con đã không viết gì ..."
"Con muốn xem lá thư chết tiệt đó ."
Bà không cần phải rời khỏi phòng để lấy nó ra. Rõ ràng là bà đã mong chờ sự yêu cầu này của anh, và bây giờ móc nó ra từ chiếc túi trên váy bà . Vasili xé toạt nó ra để nghiên cứu nét chữ tuyệt đẹp trên đó viết bằng tiếng Pháp. Anh đã hy vọng là nó được viết bằng tiếng Nga . Mẹ anh có thể là đã đọc nhầm tiếng Nga, bởi vì cho dù là cả hai người họ đều nói rất chuẩn, không ai trong bọn họ có thể đọc hay viết thông thạo nó . Nhưng tất cả mọi người trong triều của Cardinia có thể đọc và viết tiếng Pháp, và lá thư không có chỗ nào làm cho người khác hiểu nhầm được. Nó được viết một cách khá khách sáo, yêu cầu anh thi hành tờ cam kết hôn ước đã hứa là anh sẽ kết hôn với Alexandra Rubliov.
Vasili vo tròn lá thư trong tay và ném nó vào vách tường đối diện. Nó văng ngược trở lại đụng trúng bình hoa và rơi xuống sàn nhà . Anh có cảm giác như muốn nghiền nát nó xuống thảm bằng gót giày của anh. Thay vaò đó anh đến nhặt chai rượu vodka khi nãy và trút ngược nó vào miệng, không màng đến chuyện mẹ anh sẽ xem thái độ này là lỗ mãng. Những cái chắt lưỡi của bà là bằng chứng, nhưng không làm cho anh dừng lại việc uống cả nửa chai rượu trước khi anh xoay người nhìn thấy cái nhíu mày như không chấp nhận của bà .
Lúc này anh làm bộ bình tĩnh, giống như anh không phải đang sôi sùng sục trong lòng, anh nói ," Hãy trả lời thư của ông ta, thưa mẹ . Mẹ có thể bảo với ông ta là con đã kết hôn rồi. Hay là nói với ông ta con đã chết rồi . Con không cần biết mẹ nói với ông ta như thế nào, chỉ cần mẹ chắc chắn là ông ta hiểu con không thể kết hôn với con gái của ông ta ."
Lưng bà thẳng lên . Môi cong lên chuẩn bị cho trận chiến ."Con có thể làm được chuyện này ."
"Nhưng con sẽ không ."
Trước khi anh đưa chai rượu lên miệng một lần nữa, bà nói ,"Nhưng con sẽ phải làm."
"Không !"
Anh thét lên, làm cho cả hai ngạc nhiên . Anh chưa bao giờ lớn tiếng với bà, không cần biết anh bực mình đến cỡ nào, ít ra trước kia anh chưa từng làm vậy bao giờ . Nhưng bây giờ anh đang cảm thấy giận dữ, giận vô cùng, và nó càng dữ dội hơn khi anh cảm thấy anh không có đường lựa chọn.
Dịu xuống, anh nói rõ hơn , "Khi đến lúc kết hôn, con sẽ làm, nhưng sẽ là sự lựa chọn và quyết định của con ."
Anh muốn câu nói đó sẽ kết thúc câu chuyện . Nó nên kết thúc câu chuyện này . Anh định rời khỏi phòng, cầm theo chai rượu . Anh không đi được xa mấy trước khi lời nói của mẹ anh thọc vào lưng anh như những mảnh kiếng vỡ, bén nhọn và làm anh rỉ máu .
"Cho dù là con, một đứa con đầy tai tiếng, cũng sẽ không làm mất danh dự của cha mình chứ ."
