Trong phủ tri châu của thành Quỳnh Châu, Tô Tụng ngồi trong thư phòng trầm mặc, y nhậm chức cũng đã gần nửa năm trời, từ khi đến thành Quỳnh Châu, luôn muốn thay đổi tình trạng nghèo nàn lạc hậu ở Quỳnh Châu, nhưng sau một thời gian điều tra nghiên cứu phát hiện, sự kém phát triển của Quỳnh Châu là do rất nhiều nguyên nhân, y nhất thời chưa tìm ra biện pháp giải quyết tốt nhất.
Nói đến phần lớn dân cư Quỳnh Châu không phải người Hán, mà là người Lê và người Miêu, người Hán chỉ đứng thứ ba, hơn nữa vì một số nguyên nhân, khiến ba tộc người này rất mâu thuẫn với nhau, giữa các bên thường xuyên xảy ra xung đột, cộng thêm môi trường sống tại Quỳnh Châu rất khắc nghiệt, khí độc hoành hành, lại không có đặc sản gì nổi bật, vô số nguồn cơn khiến cho muốn thay đổi hiện trạng Quỳnh Châu khó càng thêm khó.
- Phụ thân, con nghe nói đội thuyền rời khỏi cảng Quảng Châu đều sẽ đi ngang qua eo biển Quỳnh Châu ở phía bắc, chúng ta có thể xây dựng một cửa cảng, từ đó thu hút các đội thuyền đến dừng chân, giống như cảng Trầm Thủy của Đại Tống ta, dựa vào hải cảng mang lại thu nhập mới cho Quỳnh Châu.
Đúng lúc Tô Tụng đang chau mày buồn bã, chợt một thanh niên ngồi trong thư phòng lên tiếng, người thanh niên này tên là Tô Xung, là con trưởng của Tô Tụng, trước kia từng tốt nghiệp tại học viện Truy Nguyên, vốn dĩ nếu y ở lại kinh thành sẽ rất có triển vọng, nhưng biết phụ thân bị điều tới Quỳnh Châu, liền quyết định theo cha đi, như vậy có chuyện gì cũng có thể giúp đỡ cha.
Tô Xung học ngành vật lý học trong học viện Truy Nguyên, y được thừa hưởng năng khiếu trong lĩnh vực khoa học tự nhiên của cha, thành tích vô cùng xuất sắc khi ở học viện, thậm chí học viện còn có ý giữ y lại giảng dạy, đáng tiếc y vì phụ thân mà từ chối, mặc dù Tô Xung thể hiện rất nổi bật về phương diện vật lý, nhưng lại hơi kém về chính trị.
Tô Tụng nghe ý kiến của con trai xong, lại cười khổ lắc lắc đầu nói:
- Xung nhi con nghĩ quá đơn giản rồi, tuy đội thuyền xuống phía nam đi qua eo biển Quỳnh Châu của chúng ta, song con phải biết, thuyền biển không phải cứ đến mỗi cảng lại cần tiếp tế, tàu thuyền thông thường sau khi tiếp tế một lần, có thể chạy một đoạn đường khá dài, những đội tàu nhổ neo ở Quảng Châu sau khi rời khỏi Quảng Châu, thường chỉ đi xuyên qua eo biển Quỳnh Châu đến cảng Trầm Thủy tiếp tế, thứ nhất cảng bên đó là cảng thiên nhiên trong lành, tiện cho tàu bè ra vào, thứ hai bến cảng bên đó được phu thê Trần Quốc công chúa xây dựng, sớm đã hình thành quy mô, tàu thuyền cũng đã quen tiếp tế ở đó, xung quanh Quỳnh Châu chúng ta không có cảng thiên nhiên nào, muốn xây dựng một bến tàu lớn phải đầu tư rất nhiều, cho nên căn bản không thể cạnh tranh được với cảng Trầm Thủy.
Nghe thấy phụ thân bác bỏ ý kiến của mình, Tô Xung không khỏi nhíu mày, chủ ý này y khó khăn lắm mới nghĩ ra, không ngờ lại không khả thi, khiến y không khỏi chán nản.
Tô Tụng cũng nhìn ra sự thất vọng của con trai, bèn cười an ủi:
- Xung nhi mặc dù ý kiến của con không khả thi, nhưng lại nhắc nhở ta, cảng Trầm Thủy ngày càng thịnh vượng, nhu cầu về các loại hàng hóa cũng sẽ ngày càng lớn, mấy ngày trước còn có một số quan viên của cảng Trầm Thủy đến Quỳnh Châu, mua rất nhiều gạo và súc vật từ chỗ chúng ta, tuy Quỳnh Châu ta điều kiện sống khắc nghiệt, nhưng đất đai phì nhiêu, một năm ba vụ lúa, nếu đã vậy, ta thấy chi bằng có thể thu mua lương thực vật tư của Quỳnh Châu, sau đó vận chuyển đến cảng Trầm Thủy, tuy như vậy không lãi là bao, nhưng lại có một khoản thu nhập ổn định.
- A? Đúng là cách hay, tuy cảng Trầm Thủy ngày càng giàu có, nhưng nó dù sao nằm trong địa phận Tử Hạ, nơi cách cảng Trầm Thủy gần nhất chắc là Quỳnh Châu chúng ta rồi, hơn nữa từ Quỳnh Châu đi thuyền qua đó rất tiện lợi, xem ra, Quỳnh Châu hoàn toàn có thể trở thành cứ địa hậu cần cho cảng Trầm Thủy phát triển!
Tô Xung nghe thấy lời của cha thì vỗ đùi nói.
Tuy nhiên Tô Tụng lại không hưng phấn như con trai, vì y biết cho dù Quỳnh Châu có thể cung ứng vật tư cho cảng Trầm Thủy, nhưng bản thân Quỳnh Châu lại tồn đọng nhiều vấn đề, ví dụ mâu thuẫn dân tộc, đất đai tuy nhiều, nhưng dân chúng lại lười trồng trọt, sản lượng lương thực mỗi năm đều có hạn, cho nên dù lấy được mối cung ứng hàng hóa cho cảng Trầm Thủy nhưng cũng không giúp được Quỳnh Châu là bao.
Tô Xung hào hứng lúc lâu, giờ chợt nhớ tới một chuyện, liền ngẩng đầu sung sướng nói với phụ thân:
- Phụ thân người nghe nói chưa, hiệu trưởng chúng con đã từ kinh thành đến Quảng Châu, nghe nói là phụng mệnh bệ hạ tiếp quản hải mậu, với năng lực của hiệu trưởng, chắc chắn có thể khiến ngành thương mại biển ngày càng hưng thịnh, đến lúc đó chúng ta cũng có thể được thơm lây, nói không chừng mấy năm sau, Quỳnh Châu sẽ thoát khỏi tình trạng nghèo đói như bây giờ.
- Ừm, chuyện Lăng vương điện hạ đến Quảng Châu ta nghe nói rồi, hơn nữa mấy ngày trước ta cũng vừa nhận được tin, điện hạ đã đến Quảng Châu, bây giờ đang chuẩn bị tiếp quản hải mậu, Xung nhi con là học sinh của điện hạ, ta thấy chi bằng con đến Quảng Châu giúp điện hạ, biết đâu sau này còn có thể được một chức quan chính thức.
Lúc này Tô Tụng cất lời. Y luôn cảm thấy để hài nhi ở bên mình sẽ lỡ mất tiền đồ của nó, đặc biệt là ở nơi hang sơn cùng cốc Quỳnh Châu này, Tô Xung ở lại đây thực sự không có tương lai.
- Cái này không cần vội, hồi trước hiệu trưởng nói với chúng con, mặc dù chúng con có thể học được một bồ lý luận trong trường, nhưng muốn lý luận biến thành thực tiễn, thì cần không ngừng đi thực hành và học hỏi, thật may tài năng của phụ thân khiến hiệu trưởng vô cùng thán phục, cho nên con theo người có thể học được càng nhiều thứ, đợi sau này khi con thấy mình có chút năng lực rồi, sẽ tới Quảng Châu gặp hiệu trưởng cũng không muộn.
Tô Xung lại lắc đầu từ chối nói.
Nghe thấy con trai nói vậy, Tô Tụng cũng bất đắc dĩ, y biết Tô Xung vẫn lo lắng y ở Quỳnh Châu không ai giúp đỡ, vì thế mới cố tình ở lại, còn câu ở bên mình để học tập chắc chỉ để an ủi y, vì y thấy từ khi hài nhi vào học viện Truy Nguyên, học được nhiều điều mà đến mình cũng không biết, sau đó y còn mặt dày đến thỉnh giáo Triệu Nhan, còn mượn một số giáo trình của học viện tự mình nghiên cứu, mới có thể trao đổi với con trai.
Đúng lúc cha con Tô Tụng đang trò chuyện, đám người Triệu Nhan cuối cùng vào đến thành Quỳnh Châu. Kể ra thành Quỳnh Châu đồng thời cũng là huyện thành của huyện Quỳnh Sơn, Đại Tống ngoài các huyện lân cận kinh thành ra, tổng cộng phân làm năm bậc, lần lượt là: vọng, khẩn, thượng, trung, hạ, trong đó trên một nghìn hộ mới được gọi là huyện trung, trên hai nghìn hộ mới được gọi là huyện thượng, còn huyện Quỳnh Sơn chính là huyện trung duy nhất của Quỳnh Châu, điều này chứng minh huyện Quỳnh Sơn cũng chỉ có hơn một ngàn hộ, tổng số dân ước tính khoảng năm sáu ngàn người, chưa bằng một thị trấn ở hậu thế.
Triệu Nhan bọn họ đến cổng thành Quỳnh Châu, khi đến đây lập tức cảm nhận được sự nghèo nàn của thành Quỳnh Châu, thành Quỳnh Châu trước mặt dù gì cũng là thủ phủ của một châu, nhưng cổng thành vô cùng tan hoang, gạch đá trên tường đã mòn rũa nhiều, bùn đất trong đó đã bị mưa xói mòn thành từng lỗ lớn, cả cổng thành và tường thành thoạt nhìn gồ ghề lỗ chỗ, giống như bị ai tấn công liên tiếp bằng lửa đạn vậy.
Mặt khác so với các châu phủ Triệu Nhan từng thấy, tường thành Quỳnh Châu không những đổ nát, mà còn thấp bé, Triệu Nhan ước lượng chỉ tầm hơn ba mét chưa đến bốn mét, nếu xảy ra chiến tranh, tường thành thấp như vậy sẽ không phát huy được hết tác dụng, ngoài ra cửa thành cũng rất nhỏ, trước cổng có vài tên nha dịch phụ trách kiểm tra người ra vào và thu thuế, nhưng người nào cũng quần áo rách bươm, thoạt nhìn giống như ăn mày, đến người trong cửa công còn ăn mặc như vậy, thì dân đen bình thường tất nhiên cũng không sung sướng.
Triệu Nhan bọn họ đi qua cổng thành vào trong thành Quỳnh Châu, kết quả không nằm ngoài dự đoán của Triệu Nhan, trong thành lọt vào tầm mắt đâu đâu cũng là những nhà cửa thấp bé, hơn nữa những nhà này phần lớn đều làm bằng tranh, chỉ cần một cơn gió biển thổi qua, cỏ tranh trên nóc nhà đã bay theo rác rưởi trên đường rồi, càng khiến cho cảnh tượng thêm phần thê lương.
- Thành phủ của một châu lại tan hoang bần cùng như vậy, lẽ nào triều đình đã coi đây là nơi lưu đày phạm nhân rồi.
Lúc này Tô Thức nhìn đường xá và người đi đường hỗn tạp trước mắt, liền thở dài nói.
- Đúng vậy, đến thành Quỳnh Châu cũng như thế này, thật không biết các huyện thành khác của Quỳnh Châu sẽ thế nào?
Giờ đây Vương Sư Ước cũng cất lời. Trước kia tuy y thường xuyên đi lại giữa Quảng Châu và cảng Trầm Thủy, nhưng chưa từng dừng chân ở Quỳnh Châu, chỉ nghe nói nơi đây khỉ ho cò gáy, bây giờ tận mắt trông thấy cảnh tượng thành Quỳnh Châu, y càng nhận thức rõ hơn về sự nghèo khó của Quỳnh Châu.
Đối với lời của Tô Thức bọn họ, Triệu Nhan chỉ mỉm cười, trong lòng không hề tán đồng, vì hắn phát hiện tuy Quỳnh Châu nghèo, bách tính đi đường quần áo rách rưới, nhưng người nào người nấy da dẻ sáng bóng, điều này chứng minh thức ăn bình thường của họ rất tốt, nhưng nghĩ cũng rất thường tình, Quỳnh Châu nơi đây bốn mặt đều là biển, lại nằm trên vành đai nhiệt đới, hoa quả hải sản trên đảo đi đâu cũng thấy, cho dù một người không lao động, cũng có thể kiếm được thức ăn đủ dùng, vì vậy họ không cần phải lo đói bụng như dân nghèo vùng Trung Nguyên, chỉ là cuộc sống vật chất thiếu thốn mà thôi.
Triệu Nhan bọn họ liền đến phủ tri châu Quỳnh Châu, nó nằm ở trung tâm của ngôi thành nhỏ này, so với nhà cửa khác trong thành, phủ tri châu cao lớn hơn một chút, song vì lâu không tu sửa, gạch xanh bên ngoài tường đã mục rữa không ra hình thù gì, đụng vào là có thể vãi vụn gạch ra, qua bức tường ngoài nhìn vào trong, cũng có thể thấy phòng ốc bên trong đã rất cũ nát, một số thậm chí còn bị sụp, chẳng có chút khí chất của nha môn tri châu.
- Xem ra Tử Dung huynh đã rất khó khăn, triều đình giáng huynh ấy thành tri châu Quỳnh Châu, nhưng mọi người xem tình trạng Quỳnh Châu bây giờ, chắc cuộc sống của tri châu như huynh ấy cũng không tốt hơn phạm nhân bị đày đến nơi này là bao.
Lúc này Tô Thức chỉ vào bên trong nha môn tri châu hoang tàn nói. Lúc nãy y còn nghĩ phong cảnh Quỳnh Châu rất đẹp, nhưng bây giờ xem ra, phong cảnh có đẹp mấy cũng không thích hợp để sống lâu dài.
- Đi thôi, chúng ta vào thăm Tô tri châu, vừa hay ta có một số kiến nghị cho Quỳnh Châu, hi vọng có thể giúp đỡ được cho Quỳnh Châu.
Triệu Nhan lại ngắm nghía cảnh sắc xung quanh rồi lên tiếng. Thấy Quỳnh Châu khó khăn như vậy, Triệu Nhan cũng không khỏi muốn giúp đỡ nơi đây, vừa hay khi hắn ở hậu thế biết một số tin tức liên quan đến Hải Nam, có lẽ có thể giúp Tô Tụng.
