Năm ngày sau, công khai tuyển sỹ ở Kinh Châu được hàng vạn cặp mắt chăm chú quan sát cuối cùng đã được kéo tấm rèm che, cuộc khảo thí này có khoảng mười vạn năm ngàn sỹ tử tham gia, đến từ các quận trong thiên hạ, thậm chí còn có thí sinh đến từ Liêu Đông, mặc dù trong hai mươi người chỉ có thể tuyển lấy một người, đến đợt khảo thí thứ hai thì chỉ có một trăm người có thể trúng tuyển, nhưng vẫn khơi dậy sự nhiệt tình cực kỳ lớn của các sỹ tử, mỗi người đều ôm lấy hoài bão của bản thân.
Ở triều Hán chỉ dựa vào môn đệ và thanh danh làm tiêu chuẩn để chọn làm quan, có thể công bằng khảo thí để tuyển làm quan, là hiếm thấy đến bực nào, đáng quý biết bao! Cũng chính là như thế, mỗi một sỹ tử tham gia khảo thí đều lấy sự nhiệt tình to lớn nhất và và thái độ nghiêm túc nhất để nắm lấy cơ hội này.
Tương Dương không có một nơi nào có thể cùng chứa mười vạn người đồng thời tham gia khảo thí, ngoại trừ thư viện và Tàng Thư các ra, ngay cả châu nha quan phủ cũng được vận dụng, ngoài ra còn có mấy tòa kiếm quán và thư viện lớn cũng được quan phủ trưng dụng tạm thời để làm trường thi.
Trên thực tế, ở thời nhà Hán, giấy viết vẫn còn chưa thông dụng, vô cùng đắt tiền, đa số sách vở vẫn là thẻ tre, điều này dẫn đến sự truyền bá văn hóa cực kỳ hạn hẹp, phần lớn đều là sỹ tộc các quận làm trung tâm, bao gồm con cháu thế gia và người đọc sách của các sỹ tộc, điều này cũng khiến cho các sỹ tử đến tham gia khảo thí vàng thau lẫn lộn, rất nhiều sỹ tử thậm chí chỉ đọc mấy quyển Luận Ngữ liền chạy đến thi.
Cuộc khảo thí này và khoa cử ở thời Đường Tống có hơn mười vạn người tham gia hoàn toàn không giống nhau.
Lần này Bác Lăng Thôi gia tổng cộng đưa chín người trong tộc tham gia khảo thí, nhưng phần lớn là tự túc đến, đại diện cho gia tộc chỉ có một mình Thôi Thực, y là cháu của Thôi Châu Bình, là con cháu đích hệ của Thôi gia, lần này y gánh vác sự phó thác của gia tộc, đến Kinh Châu tìm kiếm cơ hội.
Trước khi đi, gia chủ cùng vài vị trưởng bối của gia tộc đã cùng y tâm tình sâu sắc, đến nay vẫn còn quanh quẩn trong trí óc của y, sự mạnh mẽ cứng rắn của Lưu Cảnh đã mơ hồ có vị thế ngang với Tào Tháo.
Quan trọng hơn là, Lưu Cảnh là tôn thất đích hệ, nếu y đoạt được thiên hạ, ắt sẽ giúp Hán thất được phục hưng, như vậy Thôi gia có thể đạt được địa vị trong quá trình Hán thất phục hưng hay không, đấy là đại sự mà gia tộc Thôi thị phải đối mặt.
Chính là ở dưới bối cảnh như thế này, Thôi Thực đại diện gia tộc Thôi thị tham gia lần khảo thí này, y lâm vào tình thế bắt buộc.
Trời vẫn chưa sáng, Thôi Thực đã ra khỏi cửa, y dự thi ở chủ trường của thư viện Kinh Châu, cách nơi ở của y không đến một dặm, mặc dù trời vẫn chưa sáng hẳn, nhưng trên đường đã chật ních tử sỹ tiến đến thư viện Kinh Châu dự thi, rất nhiều sỹ tử đều mang theo đèn lồng, rải rác như một bầu trời đầy sao, vô cùng rực rỡ và đồ sộ.
- Triệu Viễn huynh!
Thội Thực vừa đi đến trước cửa lớn, đã nghe phía sau có người gọi y, y quay đầu lại, chỉ thấy Tuân Chí khiêng một rương sách nhanh chân chạy đến, sau lưng y còn có một sỹ tử trẻ tuổi, hai ngượi vội vàng chạy đến, Tuân Chí cười nói:
- Vừa rồi ta đã đến nhà trọ của huynh hỏi, họ nói huynh vừa mới đi, ta liền đi thẳng một mạch đuổi theo!
Thôi Thực áy náy, chắp tay nói:
- Không biết hiền đệ sẽ đến, thật là xin lỗi!
- Không có việc gì! Ta cũng chỉ là đi ngang qua nhà trọ mà thôi.
Lúc này, Thôi Thực lại gật đầu với người sỹ tử bên cạnh, hôm đó khi cùng nhau uống rượu sỹ tử này cũng ở đó, nhưng Thôi Thực đã quên mất danh tính của y, người sỹ tử trẻ tuổi cười nói:
- Ta là Nam Dương Đặng Hồng, Thôi huynh còn nhớ không?
Thôi Thực vỗ trán một cái cười nói:
- Đúng rồi, huynh là Đặng Văn Trọng, ta đã nhớ ra rồi, kẻ uống rượu rất lợi hại.
Ba người cùng nhau cười phá lên, lúc này, tiếng chuông nặng nề từ xa truyền đến, thông báo cho các sỹ tử biết đã đến lúc vào trường thi, ba người cùng nhau vào trường thi, Thôi Thực và Đặng Hồng đều thi tại trường thi Ất, mà Đặng Hồng, mà Tuân Chí thì ở trường thi Đinh, Tuân Chí liền chắp tay cười nói:
- Vậy ta xin cáo từ hai vị nhân huynh trước, giữa trưa chúng ta sẽ tụ hợp cùng uống rượu, cứ tập trung ở nhà trọ của Triệu Viễn huynh đi!
- Không thành vấn đề!
Thôi Thực chắp tay thi lễ nói:
- Vậy ta chúc hiền đệ thi cử thuận lợi, xếp cao đầu bảng!
- Cũng chúc huynh như vậy! Tất cả mọi người đều trúng tuyển!
Tuân Chí cười, đi về phía trường thi Đinh ở trước mặt, Thôi Thực và Đặng Hồng cùng đi vào trường thi Ất.
Trường thi nằm trong một tòa đại diện có thể chứa ba ngàn người, được bố trí ba ngàn chiếc bàn nhỏ, trải một tấm chiếu, mỗi người được phát một trang giấy, bút mực tự chuẩn bị.
Ngoài ra ở bên cạnh chiếc bàn còn có một cái giỏ bằng trúc, trong giỏ có một đấu gạo, một trăm miếng tiền Sở, một tấm thảm dày bằng sợi đay, đây là lộ phí để hồi hương và vật kỷ niệm dành cho các sỹ tử, thảm đay ở trong kho của Hán Trung, Nam Dương có đến mấy mươi vạn tấm, vừa lúc có thể lưu lại một chút kỷ niệm cho các sỹ tử.
Trong trường thi, tiếng bàn tán xôn xao, các sỹ tử đều hưng phấn xem thử chiếc giỏ, cho dù là không trúng tuyển, cũng không uổng công đi một chuyến, có thu hoạch trở về.
Lúc này, một vị quan giám khảo đứng trên đài cao hô to:
- Mọi người hãy im lặng!
Sỹ tử đều im lặng, trong đại điện mấy ngàn người lập tức lặng ngắt như từ, quan giám khảo lại lớn tiếng nói:
- Chiếc giỏ bên cạnh mỗi người là lộ phí hồi hương của Lưu Châu Mục tặng cho tất cả mọi người, mùa đông có thể dùng thảm để lót hoặc che, vô cùng thực dụng, là một phần tâm ý của Lưu Châu Mục, cảm tạ mọi người đã đến Kinh Châu tham gia khảo thí.
Lúc này, các sỹ từ bỗng vang lên tiếng vỗ tay, quan giám khảo khoát tay, lại bảo mọi người yên lặng, y tiếp tục nói:
- Về cuộc thi hôm nay, tổng cộng có năm đề mục, đề mục ta sẽ tuyên bố, gồm có "Luận Ngữ", "Trung Dung", "Đại học", "Quản Tử" và "Hàn Phi Tử", chính là khảo thí thực học, nhưng giấy chỉ có một tờ, mọi người phải sử dụng tiết kiệm, sau khi ghi danh tính, quê quán trên đầu trang giấy, thì dùng mảnh giấy bên cạnh dán lên, chú ý không được xảy ra vấn đề, nếu không dán kỹ làm tiết lộ danh tính, vậy thì xem như phạm quy!
Lời nói của quan giám khảo như sấm sét bên tai của mọi người, không phải là vấn đề dán tên, mà là liên quan đến các bộ sách, "Luận Ngữ", "Trung Dung" và "Đại Học", là tứ thư, vấn đề không lớn.
Mấu chốt là hai quyển sau, "Quản Tử và "Hàn Phi Tử", khiến rất nhiều người điên đầu, đặc biệt là "Quản Tử", vô cùng ít gặp, rất nhiều người đều chưa đọc qua, không ngờ lại trở thành một trong năm đề mục.
- Mọi người yên lặng, sau đây ta sẽ tuyên bố đề mục thứ nhất, xin mọi người chú ý lắng nghe, ta chỉ đọc ba lần!
Cuộc khảo thí đã tiến hành được nửa ngày, giữa trưa, các sỹ tử từ trong trường thi lũ lượt đi ra, vẻ mặt mỗi người đều ngưng trọng, đi lại vội vàng, có vẻ như tâm tình nặng trĩu, hiển nhiên, đề mục của cuộc khảo thí khó hơn nhiều so với sự tưởng tượng của mọi người, không ít thí sinh đã quyết định thu thập hành lý về quê rồi.
Trình độ giữa các sỹ tử quả thật lệch nhau quá nhiều, có người học đầy năm xe (ý nói học thức uyên bác, sách đã đọc chất đầy năm chiếc xe), có người chỉ đọc sơ mấy quyển sách, liền tự xưng là người đọc sách đến dự thi.
- Thôi huynh, thi cử thế nào?
Vừa gặp mặt, Tuân Chí đã gấp gáp hỏi han.
- Ta cảm thấy không tệ, ít ra đều trả lời được, về phần có hợp ý của giám khảo hay không, vậy thì ta không biết, còn hiền đệ thi cử thế nào?
Tuân Chí cười:
- Ta cảm thấy vô cùng khá, kỳ thực ta biết rằng Lưu Cảnh cũng tôn trọng pháp gia, cho nên đặc biệt dốc sức đọc đi đọc lại một vài quyển, không ngờ lại ra đề là "Quản Tử" và "Hàn Phi Tử", ta rất may mắn!
Lúc này, Đặng Hồng lại thở dài:
- Mấy đề trước ta trả lời rất tốt, nhưng đáng tiếc "Quản Tử" ta nhớ không đầy đủ, vẫn chưa viết xong, chắc là thi rớt rồi.
Thôi Thực vỗ vỗ vai của y, cười tủm tỉm, nói:
- Yên tâm đi! Ta chắc rằng, huynh nhất định sẽ có thành tựu ở Kinh Châu.
Tuân Chí niềm vui chưa dứt, gấp gáp reo lên:
- Đã thi xong rồi thì đừng nghĩ nhiều nữa, chúng ta sang sông đến Phàn Thành uống rượu đi!
- Uống rượu! Uống rượu!
Ba người cùng nhau cười to, lần lượt đi ra khỏi nhà trọ, thuê một chiếc xe lừa, chạy về phía Phàn Thành ở bờ bên kia Hán Thủy.
Vòng thi thứ nhất chỉ là thi thư viện, người trúng tuyển có thể vào thư viện Kinh Châu và thư viện Ích Châu, hưởng tiền lương trợ cấp của quan phủ, còn có thể nuôi sống gia đình, chỉ một chuyện này đã khiến cho người đọc sách khắp nơi lũ lượt kéo đến.
Về phần vòng thi thứ hai, bởi vì người trúng tuyển không đến trăm người, việc này đối với lượng thí sinh khổng lồ mà nói, không thể nghi ngờ khả năng trúng tuyển sẽ khó khăn vô cùng, không ít thí sinh cũng không trông cậy có thể thi đỗ làm quan, bọn họ đều đang trông ngóng chờ đợi yết bảng của vòng thi thứ nhất sau mười ngày nữa.
Sau khi kỳ thi thư viện kết thúc, các thí sinh giàu có tụm năm tụm ba đi du ngoạn các nơi ở Kinh Châu, nhưng một vài con cháu thế gia ôm lấy mục tiêu sáng lạng vẫn khắc khổ đọc các tác phẩm pháp gia, chuẩn bị cho vòng thi thứ hai.
Nhoáng một cái đã tám ngày trôi qua, cách ngày yết bảng của vòng thi thứ nhất chỉ còn hai ngày, nội đường phủ Phiêu Kỵ Tướng Quân, Lưu Cảnh cùng mấy mươi vị tướng quân và quan lớn thảo luận về danh sách yết bảng cuối cùng.
- Tưởng tòng quân, trước tiên ngươi hãy kể lại tình hình cho mọi người đi!
Lưu Cảnh cười nói với tgu.
Tgu gật gật đầu, nói với mọi người:
- Cuộc khảo thí lần này, tổng cộng có mười vạn năm ngàn bốn trăm tám mươi thí sinh, có tám ngàn năm trăm bài dự thi phạm quy, chủ yếu đều là do dán tên xảy ra vấn đề, có bài lại không dán, làm tiết lộ danh tính, có bài dán kỹ quá, lại dính cả tên vào, còn lại gần mười vạn thí sinh, gần hai vạn chỉ trả lời được một đề mục "Luận Ngữ", thí sinh trả lời đủ bốn đề không đến vạn người, hoàn toàn trả lời được năm đề chỉ có hơn hai ngàn người, chủ yếu là "Quản Tử" đã làm khó tuyệt đại bộ phận thí sinh.
Lưu Cảnh nhướng mày nói:
- Sao lại có đến tám ngàn bài thi phạm quy?
- Vâng! Rất nhiều người đều là lần đầu tiên tham gia khảo thí dán tên, cho nên xảy ra vấn đề tương đối nhiều, dựa theo quy định, người lộ danh tính nhất định phải bị loại.
Lưu Cảnh không hỏi gì thêm, lại quay đầu hỏi Phí Quan:
- Không biết thư viện Ba Thục có thể tiếp nhận bao nhiêu sỹ tử?
Phủ Phiêu Kỵ Tướng Quân không chỉ có quan lớn ở Kinh Châu, quan lớn từ Ích Châu đến cùng có không ít người được bổ nhiệm, tỷ như Đổng Hòa, Phí Quan, Phí Y, Doãn Mặc, Lưu Ba, Lý Khôi, Bành Dạng, Đổng Hòa đảm nhiệm chức Tư mã, đây là chức quan lớn thứ ba sau Quân sư và Trưởng sử, chủ quản luật pháp ngục chính của Kinh Châu và Ích Châu, đây cũng là do Lưu Cảnh nhìn thấy sự cương trực công chính của Đổng Hòa.
Mà Phí Quan thì đảm nhiệm chức Trị trung, đồng thời kiêm nhiệm chức Biệt giá Ích Châu, học chính của Ích Châu đều chịu sự quản hạt của y, Phí Quan đứng lên nói:
- Ngoại trừ thư viện Ích Châu, các quận vẫn còn quận học của mình, trước kia đều là nhận con cháu Ba Thục, tuy nhiên hiện tại cũng có thể nhận đệ tử ở các Châu khác, đại khái có thể nhận ba ngàn học sinh, nhưng vi thần có một câu muốn nói.
- Phí công cứ việc nói thẳng!
Phí Quan chậm rãi nói:
- Tiếp nhận năm sáu ngàn sỹ tử vào thư viện đọc sách, còn phải cung cấp tiền lương cho họ, không thể nghi ngờ chính là nuôi sống bọn họ, việc này dường như hơi bất công, thần hy vọng bọn họ cũng có thể làm một vài việc, không thể ăn không ngồi rồi, cả nhà đều dựa vào quan phủ mà nuôi sống.
Trong đại sảnh lập tức vang lên tiếng bàn tán, đại đa số người đều tán thành với ý kiến của Phí Quan, một năm, năm sáu ngàn người sẽ tiêu tốn tiền lương cực lớn, đối với quan phủ là một gánh nặng, mọi người đều yêu cầu sửa đổi thêm.
Lúc này, Từ Thứ ngồi một bên cười nói:
- Điều này quả thật phải thay đổi một chút, chúng ta sẽ đề ra một phương án, ví dụ như có thể để cho các sỹ tử chép sách, có thể luân phiên điều đi làm văn lại tạm thời ở các quận huyện, có thể cho quân chức kiêm nhiệm văn chức, có thể đến học đường đảm nhiệm việc giảng dạy, có thể đi trợ giúp thiên tai, vân vân, nói tóm lại, người đọc sách có tác dụng rất nhiều, tuy không phải ra đồng cày cấy, nhưng cũng có đất dụng võ.
Lưu Cảnh cười cười nói với mọi người:
- Tác dụng của người đọc sách sau này sẽ thảo luận sâu hơn, ngày mai sẽ phải yết bảng, mọi người xác nhận lại danh sách một chút đi!
Dừng một chút, hắn lại nói với Từ Thứ:
- Sau vòng thi thứ hai ba ngày, liền do Trưởng sử đảm nhiệm Chủ sự, Tưởng tòng quân và Bàng viện thừ làm Tòng sự, dựa theo phương án đã định lúc trước mà chấp hành.
