Còn Vệ Quang Minh thì có ước mơ táo bạo hơn. Cậu thích ca hát và biểu diễn. Từ sau khi Vệ Tứ Trụ dẫn đi xem biểu diễn của đoàn văn công, cậu đam mê diễn xuất không dứt ra được. Mỗi sáng, cậu đều lén dậy sớm để luyện giọng, nhưng sợ làm ồn đến gia đình mà bị mắng, cậu luôn lẻn ra xa để tập. Nếu không nhờ bà cụ Vệ vô tình bắt gặp, cả nhà chắc chẳng hay biết gì!
Khi biết được ước mơ của Vệ Quang Minh là trở thành một nghệ sĩ kịch, cuối cùng trên khuôn mặt Trương Xuân Nha cũng lộ ra chút ý cười. Con trai bà ấy, dù ngành học không phải xuất sắc lắm, nhưng ít ra cũng là một công việc chính đáng. Chứ ngành mà Vệ Quang Minh chọn thì tính là gì?
May
Ở thời xưa, nghề ấy tuyệt đối nằm cuối bảng trong nhóm "tam giáo cửu lưu", chỉ là hạng bán nghệ kiếm ăn.
Khi lũ trẻ lớn hơn một chút, Vệ Đại Nha quay lại quân đội để tiếp tục công tác. Chị ấy vẫn đảm nhiệm vị trí trong phòng thu mua, công việc chẳng có gì thay đổi, và chẳng mấy chốc đã bận rộn suốt ngày.
...
Trong cơn biến động dữ dội của xã hội, quân đội vẫn được xem là một vùng đất trong sạch hiếm hoi. Dù bên ngoài có ồn ào, hỗn loạn thế nào, gia đình họ Vệ vẫn sống yên ổn qua ngày.
Chớp mắt, năm 1975 đã đến.
Trong thế hệ của Vệ Quốc Kiện, người lớn nhất là Vệ Quốc Kiện năm nay đã hai mốt tuổi, đến tuổi xem mắt tìm đối tượng kết hôn. Người nhỏ nhất, Vệ Thiêm Hỉ, cũng đã mười lăm tuổi. Ba đứa con của Vệ Đại Nha và Vệ Nhị Nha đều đã hơn chín tuổi.
Vì kỳ thi đại học bị hủy bỏ, hệ thống giáo dục cấp hai và cấp ba rút ngắn từ sáu năm xuống còn bốn năm. Sau khi học xong cấp ba, các anh chị em trong nhà đều đến nhà máy xà phòng làm việc. May mắn là trường học của con em trong công xã vẫn giữ được bầu không khí tốt, không hỗn loạn như bên ngoài. Nghe nói, ở ngoài kia, học sinh đã đình công từ lâu. Giáo viên bị học sinh làm nhục như súc vật, cổ đeo bảng gỗ, bị dây thừng thắt cổ lôi đi khắp làng.
Có người giáo viên nén nhịn được, cùng lắm chỉ buồn rầu một thời gian. Nhưng cũng có người không chịu nổi nhục nhã, đành tìm đến cái chết.
Người nhảy sông, kẻ nhảy lầu, có người đốt than để tự tử, cũng có người uống hàng đống thuốc độc để kết thúc cuộc đời... Việc trí thức tìm đến cái c.h.ế.t đã trở thành hiện tượng phổ biến trong xã hội.
Những người tỉnh táo nhìn cảnh ấy mà đau lòng không thôi, nhưng cũng có những kẻ lấy đó làm cơ hội trả thù đời. Họ hả hê kéo những người mà bình thường mình chẳng với tới được xuống bùn, giẫm đạp, biến đó thành câu chuyện để khoe khoang suốt đời.
Cả xã hội như chìm trong một giấc mộng điên rồ, hư ảo.
Bà cụ Vệ, vừa bận rộn chăm sóc ba đứa cháu ngoại, vừa đếm từng ngày trôi qua. Khi cuối năm 1975 đến gần, chuẩn bị bước sang năm 1976, bà cụ kéo Thiêm Hỉ ra một góc, hỏi nhỏ:
"Nhóc Hỉ, ngày trước cháu bảo khi nào thì khôi phục kỳ thi đại học ấy nhỉ? Bà tính rồi, mười năm đại nạn này sắp qua rồi, có phải đến lúc bảo các anh cháu bắt đầu ôn thi chưa?"
Thiêm Hỉ nghĩ ngợi một lát rồi đáp:
"Đúng là nên bắt đầu ôn thi rồi. Từ sau khi tốt nghiệp cấp ba, các anh cháu không động đến sách vở nữa. Ban ngày còn phải đi làm, không có thời gian tập trung học, mình phải kéo dài thời gian ôn thi ra thôi."
"Những sách giáo khoa và đề thi mà ngày trước cháu thu gom về, bà để đâu rồi? Bà tìm lại rồi lấy ra đi. Cất trong tủ khóa kỹ lại, ban ngày không tiện học thì tối kéo rèm che kín, bật đèn lên ôn thi. Mình phải tranh thủ thi đỗ ngay lần đầu tiên, nếu trượt thì còn phải đợi thêm một năm nữa."
Trong cả nhà, chỉ có Thiêm Hỉ là suốt bao năm nay vẫn kiên trì học tập. Ban ngày bận rộn đến kiệt sức, tối đến cô vẫn nằm học những tri thức từ hành tinh Lobita.
Trọng trách đưa cả nhà ôn thi dĩ nhiên đổ lên vai Thiêm Hỉ.
