Trong khi đó quốc vương Suddhodana tỏ ý muốn Siddhatta thân cận với vua hơn để có cơ hội thực tập về chính sự.Thái tử được mời dự những buổi họp quốc sự, khi thì riêng với phụ vương, khi thì chung với quần thần.Chàng để hết tâm ý vào các vấn đề chính trị, kinh tế và quân sự được đưa ra và chàng nhận ra rằng căn bản của các vấn đề nằm ở nhận thức và tư dục của người làm chính sự.Khi mà tâm người đã bị trấn ngự bởi ý thức về quyền lợi cá nhân, gia đình và dòng họ rồi thì mọi quyết định về chính sách không thể nào còn khách quan nữa, và như vậy chính sách không còn thực sự nhắm vào việc lợi nước lợi dân.Siddhatta ngồi nghe và đoán biết được tâm lý của những người cộng sự với phụ vương chàng.
Chàng thấy được những tư dục của họ, có khi chàng thấy được cái mặt trái giả đạo đức của họ và đồng thời cũng thấy một niềm tức giận nảy sinh và tràn dâng trong lòng, nhưng Siddhatta biết mình phải kềm chế niềm tức giận ấy.
Chàng biết chàng có thể nói huỵch toẹt ra giữa triều đình những điều không mấy tốt đẹp ấy nhưng chàng đã ngậm miệng không nói, bởi vì chàng không có hoặc chưa có phương pháp gì đối trị.
Nói ra chỉ là để gây đổ vỡ mà thôi, và như vậy lại tạo thêm những khó khăn cho phụ vương chàng.– Tại sao con không góp ý kiến với triều thần mà chỉ ngồi im lặng thế?Vua Suddhodana hỏi chàng, sau một buổi chầu trong đó các quan đã bàn luận rất lâu về chính sự.Siddhatta nhìn cha:– Không phải là con không ý kiến, nhưng những ý kiến của con, nếu nói ra, cũng không có ích lợi gì, vì chúng chỉ có thể nêu ra chứng bệnh, mà chưa phải là phương thuốc trị bệnh.
Con thấy con chưa có đủ khả năng để thay đổi tâm trạng của các quan.
Tư dục của họ còn nặng nề lắm và con biết con chưa có thể làm việc được với họ.
Phụ vương nghĩ xem.
Quan phụ chính đại thần Vessamitta là một người có quyền lực rất lớn trong triều đình.
Phụ vương biết rằng ông ta không liêm khiết và nhiều khi ông ta lấn cả quyền của phụ vương.
Ấy vậy mà phụ vương vẫn phải dùng ông ta.
Tại sao? Tại phụ vương biết nếu không dùng ông ta thì triều đình có thể rối loạn.Vua Suddhodana nhìn con, im lặng một hồi lâu.
Rồi vua nói:– Nhưng con cũng biết là để cho yên nước yên nhà, nhiều khi ta phải chịu đựng.
Ta biết quyền lực ta có giới hạn, nhưng nếu con tập làm chính sự, sau này con sẽ giỏi hơn ta và con sẽ có đủ tài năng để thanh lọc lại hàng ngũ của chính quyền mà không gây ra những xáo trộn cho xứ sở.Siddhatta đưa tay lên trán.
Chàng thở dài:– Con không tin rằng tài năng là yếu tố căn bản.
Con nghĩ rằng vấn đề căn bản là giải phóng được cho tâm mình.
Con biết là chính con, con cũng bị khuynh đảo bởi những tình cảm như buồn giận, ganh ghét, sợ hãi và những ham muốn bình thường.Những cuộc đàm luận ngắn như thế giữa hai cha con càng ngày càng làm cho vua lo lắng.
Vua thấy Siddhatta là một người có nhận thức rất sâu sắc nhưng cũng là một người ưa đòi hỏi cái tuyệt đối.
Vua thấy được sự khác biệt giữa mình và thái tử.
Tuy vậy trong lo lắng, vua vẫn cố nuôi hy vọng.
Vua hy vọng rằng nếu Siddhatta tiếp xúc lâu ngày với người và với việc, thái tử sẽ có thể một ngày nào đó chấp nhận cái tương đối trong cuộc đời.Trong lúc ấy, Siddhatta không bao giờ ngưng học hỏi.
Ngoài công việc học tập chính sự và giúp đỡ Yasodhara, chàng tìm cách tiếp xúc với các vị Bà la môn và sa môn nổi tiếng trong xứ để học hỏi thêm.
Chàng biết rằng học đạo không phải chỉ là học những tư tưởng uyên áo chứa đựng trong các thánh thư mà còn là học phép thiền định để đạt tới sự giải phóng tâm ý.
Chàng rất ưa đi tìm những vị sa môn ẩn cư để học hỏi và thực tập, và chàng đem những gì đã được học về để thực tập ngay trong cung điện.
Thỉnh thoảng Siddhatta cũng đem những điều mình đã học và đang thực tập ra để chia sẻ với Yasodhara.
Chàng hay nói với nàng:– Này Gopa, có lẽ em phải thực tập thiền định thì tâm em sau này mới an được và em mới có thể làm việc xã hội được lâu dài.Gopa là tên ngày còn nhỏ của Yasodhara, chàng hay gọi nàng bằng tên này một cách âu yếm.Yasodhara nghe lời chàng.
Tuy bận rộn công việc, nàng vẫn thường chịu thiền tập.
Có khi hai người ngồi chung trong im lặng.
Tất cả các người hầu cận đều phải rút lui trong những giờ giấc ấy, những đoàn ca vũ được hai người cho đi làm việc ở những nơi khác.Từ hồi ấu thơ, Siddhatta đã từng được nghe về bốn giai đoạn trong đời sống của một người Bà la môn.
Thời tuổi trẻ, người con trai Bà la môn phải học kinh Vệ Đà.
Đó là giai đoạn đầu.
Giai đoạn thứ nhì, thành người, là giai đoạn lập gia đình, nuôi dưỡng con cái và phục vụ xã hội.
Giai đoạn thứ ba, khi con cái đã lớn khôn, thì có thể rút lui làm ẩn sĩ, và trong giai đoạn thứ tư, buông bỏ mọi ràng buộc với cuộc đời, người Bà la môn có thể sống đời sống xuất thế.Siddhatta nghĩ rằng bốn giai đoạn ấy của cuộc đời đã được chia ra một cách quá rạch ròi.Đợi đến già mới học đạo thì sẽ trễ tràng quá.
Chàng không thể chờ đợi được.– Tại sao ta không thể sống bốn cách ấy ngay trong một giai đoạn? Tại sao không tập sống đời xuất thế ngay khi ta còn có gia đình?Nghĩ vậy, Siddhatta có ý bắt đầu học đạo và hành đạo ngay trong đời sống hiện tại.
Tuy nhiên, chàng không thể không nghĩ tới những đạo sĩ nổi danh đang hành đạo ở phương xa, mãi tận Savatthi hay Rajagaha.
Chàng tin rằng nếu được du phương học đạo với những bậc thầy nổi danh chàng sẽ có thể đạt đạo mau chóng.Các bạn và ngay các vị sa môn ẩn cư mà chàng đi thăm đều có nhắc đến tên những sa môn nổi tiếng như Alara Kalama và Uddaka Ramaputta.
Ai cũng ước mong được tiếp xúc và học hỏi với các vị này.Càng ngày Siddhatta càng thấy niềm mong ước của mình trở nên thúc bách.Một buổi chiều Yasodhara đi làm việc về mặt buồn rười rượi.
Nàng đăm chiêu không nói.
Em bé bị thương hàn mà nàng chăm sóc từ hơn một tuần nay vừa mới chết.
Mấy hôm nay nàng đã làm đủ mọi cách mà không rứt em ra khỏi tay tử thần được.
Buồn quá, nàng ngồi thiền định.
Nàng không ngăn được cảm xúc, Siddhatta vừa dự một buổi họp triều chính về, trông thấy chàng, Yasodhara òa lên khóc, Siddhatta ôm nàng trong hai tay và hỏi han cớ sự.
Chàng tìm cách an ủi nàng:– Gopa, ngày mai ta sẽ đi với em để dự đám tang của em bé.
Em cứ khóc đi cho nhẹ bớt nỗi khổ trong lòng.
Sinh, già, bệnh, chết là những gánh nặng đè lên vai của tất cả mọi người, những gì xảy đến cho em bé đều có thể xảy ra cho chúng ta, bất cứ lúc nào.Yasodhara thổn thức:– Càng ngày em càng thấy điều điện hạ nói là đúng.
Khổ đau thì vô cùng mà hai bàn tay thì nhỏ bé.
Lòng em cũng đầy sự bất an.
Anh ơi, anh chỉ cho em cách nào để em đối trị được những khổ đau và lo lắng trong lòng đi anh.Siddhatta ôm Yasodhara chặt trong hai tay chàng:– Em ơi, chính anh cũng đang đi tìm con đường để đối trị những khổ đau và lo lắng trong anh.
Anh đã nhìn thấy thực trạng của xã hội và của con người, nhưng anh chưa thấy được nẻo thoát dù anh đã bỏ công học hỏi và tìm kiếm.
Tuy nhiên anh tin rằng một ngày nào đó anh sẽ tìm ra được con đường cho tất cả chúng ta, Gopa, em hãy có lòng tin nơi anh.– Em bao giờ mà không có lòng tin nơi anh.
Em biết một khi đã quyết định một điều gì thì anh sẽ đi đến cùng để thực hiện cho kỳ được điều ấy.
Em biết một ngày nào đó anh sẽ bỏ hết phú quý giàu sang và ngai vàng để ra đi tìm đạo, nhưng anh ơi, xin anh đừng bỏ em trong giai đoạn này.
Em rất cần anh.Siddhatta nâng cằm Yasodhara lên, nhìn vào mắt nàng:– Không, không, anh không bỏ em bây giờ đâu.
Chừng nào, chừng nào…Yasodhara bịt miệng Siddhatta lại:– Siddhatta anh, anh đừng nói gì vội.
Em muốn hỏi anh điều này: nếu anh có một đứa con với em, thì anh muốn đó là con trai hay là con gái?Siddhatta giật mình, chàng nhìn Yasodhara chăm chú:– Em nói sao, Gopa? Có phải em đã, em đã…Yasodhara gật đầu, nàng chỉ vào bụng và nói:– Em rất sung sướng vì em đang được mang trong em hoa trái của tình yêu chúng ta.
Em muốn nó sẽ là con trai, và có khuôn mặt giống anh, thông minh như anh, và hiền đức như anh.Siddhatta đưa hai vòng tay ôm lấy Yasodhara vào lòng.
Trong nỗi vui mừng lớn lao, chàng chợt nhận ra những hạt giống của sự lo lắng.
Tuy nhiên chàng tươi cười nói với Yasodhara:– Em sinh con trai hay con gái thì anh cũng mừng như nhau.
Miễn là con chúng ta sẽ vừa nhân từ vừa thông tuệ như em.
À này, Gopa, em đã báo tin này cho mẹ biết chưa?– Em chưa cho ai biết hết, trừ anh ra.
Chiều nay em sẽ vào cung Thánh Từ báo cho lệnh bà Gotami.
Nhân tiện để em học hỏi với mẹ về cách nuôi dưỡng thai nhi, em cũng sẽ báo tin này cho phu nhân Pamita mẹ của em ngày mai.
Chắc mọi người sẽ mừng lắm.Siddhatta gật đầu.
Chàng biết là khi nghe tin này, dì mẫu của chàng sẽ báo tin ngay cho phụ vương chàng.
Phụ vương sẽ rất hài lòng và sẽ tổ chức một lễ ăn mừng lớn.Siddhatta có cảm tưởng là những sợi dây ràng buộc chàng với cuộc đời ở cung điện càng ngày càng siết chặt lại..
