Mỗi sáng, Chu Tấn vẫn dậy sớm theo thói quen. Trời còn tối, phải bật đèn trong phòng khách lên.
Chu Tấn vừa ăn trứng kèm cháo, vừa xem cuốn vở mình chép từ vựng tiếng Anh. Vì không quen phiên âm lắm nên cách phát âm của cô thường không chuẩn, bởi vậy mà việc học thuộc lòng chủ yếu dựa vào cách nhớ máy móc.
Trần Tư Vân hỏi: “Tiểu Tấn, điểm thi giữa kỳ của con có chưa?”
Chu Tấn bưng bát lên, uống cạn chỗ nước cháo còn lại, nhân tiện làm bớt vị tanh của trứng trong miệng: “Hôm nay chắc có ạ. Tối về con sẽ để phiếu điểm trên bàn.”
Cô tiện tay rửa bát, rồi cùng Trần Tư Vân ra ngoài. Cô dắt xe đến chỗ làm giúp Trần Tư Vân trước, sau đó mới đổi xe đạp của mình để đi học.
Vẫn là con đường quen thuộc ấy, chỉ có điều, khi càng vào thu hơn thì trời càng sáng muộn hơn, khung cảnh cũng hơi khác.
Chu Tấn đạp xe dưới ánh đèn đường, cô nhìn bóng mình và bóng chiếc xe kéo dài trên mặt đất như một sinh vật kỳ lạ có nửa thân dưới biến dạng.
Các quán nhỏ hai bên đường lục đục mở hàng. Chu Tấn ngửi thấy mùi quẩy, xúc xích chiên, khoai nướng và bánh sốt tương thơm phức. Dạ dày vốn đã no bỗng nhiên như đói trở lại. Thế nhưng cô không hề dừng lại, mà còn đạp nhanh hơn, như thể có con quái vật vô hình nào đó đang đuổi theo sau lưng.
Trường học khiến cô cảm thấy an toàn.
Ở đây, chỉ cần học là đủ.
Tiết thứ ba buổi sáng là tiết Vật lý của giáo viên chủ nhiệm.
Sau khi giảng đề thi Vật lý xong, giáo viên chủ nhiệm bắt đầu công bố điểm thi giữa kỳ. Chu Tấn – vừa đạt điểm tối đa môn Vật lý – hơi hồi hộp, cảm giác này khá mới mẻ với cô. Hồi cấp hai, cô học ở một trường bình thường được phân khu theo địa phương, mỗi lần thi đều đứng nhất. Dù rõ ràng học lệch, xong cô chưa bao giờ rời khỏi vị trí đó. Nhưng trong kỳ thi nhập học đầu tiên ở ngôi trường này, cô chỉ đứng hạng 30.
“Ở lớp chúng ta, có rất nhiều em hồi cấp hai là học sinh xuất sắc, đứng đầu. Nhưng các em phải biết, trường THPT số 1 này là trường cấp ba tốt nhất trong thành phố, là nơi tập hợp các học sinh ưu tú từ khắp các trường cấp hai. Việc các em thi đỗ vào đây đã chứng minh sự xuất sắc của các em, nhưng chỉ xuất sắc thôi là chưa đủ. Vì các bạn khác cũng xuất sắc, có thiên phú như các em. Nếu họ nỗ lực mà các em không, các em sẽ bị tụt lại phía sau. Thầy mong tất cả hãy nhớ rằng đây không còn là tiểu học hay cấp hai nữa. Đây không phải lúc các em có thể dựa vào thiên phú để học qua loa mà vẫn đạt kết quả tốt.”
Lời nhắc nhở của giáo viên chủ nhiệm trong kỳ thi nhập học vẫn văng vẳng bên tai.
Chu Tấn biết, những lời đó không nhằm vào riêng cô, mà dành cho tất cả mọi người.
Điều cô quan tâm là: Cô đã nỗ lực, vậy cô có tiến bộ không?
Hạng 27.
Sau khi nín thở lặng im, cuối cùng Chu Tấn cũng nhận được kết quả từ tay giáo viên chủ nhiệm. Thành tích môn Anh và Chính trị dù nằm trong top 10 nhưng lại ở gần cuối cùng, trông cực kỳ cay mắt. Đồng thời cũng giải thích hợp lý vì sao dù thành tích các môn khác khá tốt, song thứ hạng cuối của cô chỉ ở mức đó.
Chu Tấn nhìn điểm Chính trị mà bất lực. Môn Chính trị cấp ba hoàn toàn khác với cấp hai. Cô cảm thấy như mình và người ra đề không cùng cách tư duy vậy, đạt được hơn 80 điểm đã là kết quả của rất nhiều nỗ lực rồi. Với môn này, Chu Tấn muốn cải thiện thì cũng không biết bắt đầu từ đâu, nên cô chỉ có thể tự nhủ rằng kỳ thi cuối cùng phải cố đạt A, sau khi phân khối là bỏ được môn này.
Còn môn duy nhất không thể bỏ, mà buộc phải cố gắng, đó chính là tiếng Anh.
Nguyên nhân tiếng Anh của Chu Tấn không tốt có thể ngược dòng tìm hiểu từ hồi tiểu học.
Ngày đầu tiên giáo viên dạy cách đọc phiên âm, Trần Tư Vân bị tai nạn xe. Cô được Chu Kiến Nghiệp đưa đến bệnh viện, rồi ở bên ngoài phòng phẫu thuật lo lắng chờ đợi cuộc phẫu thuật kết thúc.
Ca phẫu thuật cuối cùng thành công, Trần Tư Vân nằm vài ngày trong phòng ICU rồi mới chuyển sang phòng thường.
Người gây tai nạn là tài xế xe tải, hôm đó lái xe trong trạng thái mệt mỏi. Khi phát hiện sắp đâm vào người, anh ta cũng cố gắng xử trí, cuối cùng hàng hóa trên xe đổ tung tóe khắp nơi, Trần Tư Vân bị thương nặng, còn tài xế tử vong tại chỗ.
Sau khi Trần Tư Vân xuất viện, vợ của tài xế đưa hai con đến thăm, sau đó giải thích hoàn cảnh gia đình rồi cả ba quỳ xuống xin lỗi, đồng thời đền bù 100.000 tệ. Gia cảnh nhà đó cũng rất khó khăn: chồng chạy xe đường dài, vợ làm nhân viên dọn vệ sinh tại các khu bất động sản, hai đứa con đang tuổi ăn tuổi học, nhà chẳng có bao nhiêu tiền tiết kiệm. Họ định kiện công ty vận tải để đòi bồi thường, nhưng có vẻ cũng chẳng dễ dàng gì cho cam.
Cuối cùng, Trần Tư Vân nhận số tiền ấy, và không truy cứu thêm bồi thường nào khác. Hai bên từ đó không qua lại nữa.
Chu Tấn vẫn nhớ rõ, sau khi gia đình kia rời đi, Chu Kiến Nghiệp ngồi ở cửa, thuốc trong tay cứ hết điếu này đến điếu khác. Trần Tư Vân ngồi thẫn thờ hồi lâu, cuối cùng chỉ thở dài một hơi.
Nhưng đó chỉ là khởi đầu.
Việc chữa bệnh của Trần Tư Vân tốn rất nhiều tiền, sau đó là cả quá trình phục hồi chức năng đầy gian nan để có thể đứng dậy thêm lần nữa. Nhưng di chứng là vĩnh viễn, hai chân của bà một bên dài một bên ngắn, lúc đi lại khập khiễng rất rõ ràng, bà cũng không thể làm việc nặng nhọc như người bình thường.
Nhà máy Trần Tư Vân làm ngày càng thua lỗ, năm nào cũng cắt giảm nhân sự. Hơn nữa hiện tại chân Trần Tư Vân còn thọt, nên chẳng bao lâu sau, đợt cắt giảm ấy tới lượt bà.
Ban đầu, Trần Tư Vân không định đi tìm việc mới. Vì bà đã từng tuổi này, chẳng nhà máy làm ăn khá hơn nào muốn nhận cả, thế thì chi bằng bà ở nhà làm nội trợ còn hơn. Nhưng sau một khoảng thời gian dài ở nhà, một số chuyện kỳ lạ nhìn cái là có thể nhận ra ngay. Ví dụ như, Chu Kiến Nghiệp ngoại tình.
Sau khi bị phát hiện, Chu Kiến Nghiệp không chối cãi, thậm chí ông ta còn nhân cơ hội này để đề nghị ly hôn với Trần Tư Vân. Thực ra, ông ta đã muốn ly hôn từ lâu rồi. Từ khi con gái lên 6, 7 tuổi mà Trần Tư Vân không sinh thêm cho ông ta một đứa con trai nữa, thì ý định này đã bắt đầu le lói. Nhưng ông ta không dám nói ra. Sau tai nạn của vợ, mỗi lần phải tiêu tiền cho bà, ông ta đều cảm thấy đau lòng không thôi. Giờ đây bị Trần Tư Vân bắt thóp, Chu Kiến Nghiệp lại thở phào nhẹ nhõm. Ngôi nhà bọn họ đang ở này là lúc trước được mua nhờ vào ưu đãi làm trong nhà máy của Trần Tư Vân, Chu Kiến Nghiệp không dám đòi, vì sợ bị người khác dè bỉu sau lưng. Ông ta lấy toàn bộ số tiền tiết kiệm của gia đình, coi như là phân chia tài sản.
Do biến cố gia đình, nên mấy năm tiểu học ấy Chu Tấn không chú tâm vào việc học.
May là trước kỳ thi chuyển cấp từ tiểu học lên cấp hai, Trần Tư Vân và Chu Kiến Nghiệp đã hoàn toàn ly hôn. Chu Tấn cũng dần thích nghi với việc nhà không có bố.
Khi lên cấp hai, toàn bộ chương trình học đều thuộc hệ thống mới, có thể bắt đầu lại. Thế là Chu Tấn có cơ hội làm lại lần nữa – ngoại trừ tiếng Anh.
Giáo viên nghĩ rằng tất cả học sinh đều biết phiên âm, nhưng Chu Tấn thì không. Ban đầu, cô không mấy bận tâm. Song sau cùng, cô chẳng biết phải bắt đầu bù đắp từ đâu, hệt như bộ quần áo vá chằng vá đụp vậy. Rồi dần dần, cô chỉ miễn cưỡng đạt đến trình độ hiện tại. Chu Tấn muốn học lại từ đầu, nhưng thời gian và sức lực cô đều không có. Đến cả từ vựng hôm nay mà cô còn chưa kịp học xong.
Giáo viên chủ nhiệm phát hết điểm cho cả lớp, rồi thầy “rèn sắt khi còn nóng” mà trách mắng một hồi. Thầy chỉ mong sao có thể vặn chặt các “núm xoay” sau lưng từng học sinh, để mọi người nhanh chóng vận hành ngay lập tức hệt như món đồ chơi chạy bằng dây cót.
Lúc chuông reo, cả lớp như thở phào nhẹ nhõm. Giáo viên chủ nhiệm trừng mắt nhìn mọi người: “Tan học.”
Không ai dám lên tiếng. Đợi đến khi bóng dáng thầy đi xa, tiếng nói chuyện mới lại rộ lên trong lớp.
Bên ngoài lớp học, trời đang mưa lớn. Sân thể dục ướt sũng, sắp đọng nước đến nơi. Chạy bộ trong giờ giải lao giữa buổi bị hủy, cả lớp có nửa tiếng để nghỉ ngơi. Bầu không khí trong lớp nhuốm vẻ trầm lặng.
Sáng vừa phát mấy bài kiểm tra, lỗi sai đã được chữa trong giờ học. Chu Tấn bắt đầu làm bài tập. Khi cô vừa hoàn thành một nửa bài chọn đáp án môn Toán, một bạn học hơi lạ lạ đột nhiên bước đến trước mặt cô: “Chu Tấn, thầy Trương bảo cậu lên văn phòng một chuyến.”
Có một số việc, Chu Tấn thường có trực giác rất chính xác. Hồi nhỏ, cô từng coi đây là một loại năng lực đặc biệt, nên thường ảo tưởng ngày nào đó sẽ có một ông lão phong thái cốt cách cao thượng đến nhận cô làm đồ đệ, hoặc một trường học phép thuật danh tiếng nào đó sẽ gửi thư mời nhập học.
Nhưng rất nhanh sau, những suy nghĩ ấy đã tan biến. Khi ngừng mơ mộng ảo tưởng, cô buộc phải bắt đầu suy luận, phỏng đoán, cố tìm một lời giải thích hợp lý để tự thuyết phục mình. Cuối cùng, sau khi loại trừ hết những suy đoán phi thực tế, cô đi đến kết luận: ông trời vẫn ưu ái cô. Dù không yêu chiều đến mức ban cho cô siêu năng lực thần kỳ để bước lên đỉnh cao cuộc đời, nhưng cũng hào phóng ban cho cô khả năng quan sát tinh tế và một bộ óc thông minh không cần tốn sức để tư duy.
Khả năng quan sát giúp cô vô thức thu thập đủ loại thông tin, dù rõ ràng hay khó nhận thấy. Còn trí thông minh giúp cô xâu chuỗi các manh mối trong những lúc quan trọng, nhanh chóng tìm ra khả năng có khả năng xảy ra nhất, rồi thể hiện ra ngoài qua trực giác.
Tất nhiên, đôi khi Chu Tấn cũng đoán sai. Có những lĩnh vực mà cô chưa có kinh nghiệm. Nhưng phần lớn thời gian, cô đều đúng.
“Được, mình biết rồi.” Cô gật đầu với bạn học, đóng nắp bút lại, kẹp bút vào trang vở bài tập vừa viết, rồi đứng dậy đi đến văn phòng.
Chu Tấn không hài lòng với kết quả thi lần này, nhưng cô biết so với lần trước thì mình đã có tiến bộ. Tuy vậy, sự tiến bộ này quá nhỏ bé, không đáng để nhắc đến. Cô không nghĩ giáo viên chủ nhiệm gọi mình lên vì điểm thi. Xâu chuỗi những chuyện gần đây, kết quả có khả năng nhất đã dần hiện ra.
Chắc thầy sẽ nói về cuộc thi hùng biện. Có phải sẽ đến lượt cô không?
Chu Tấn không kìm được mà bắt đầu chờ mong.
Hay là vì cô đã chủ động đề nghị tham gia, nên khi không chọn cô, nên giáo viên chủ nhiệm muốn nói một tiếng với cô.
Cô lại theo thói quen mà nghĩ đến những điều bi quan.
Khi Chu Tấn bước đến trước mặt giáo viên chủ nhiệm, nhìn thấy biểu cảm khi thầy ngẩng đầu lên, lòng cô trùng xuống.
Giáo viên chủ nhiệm cầm bài thi Ngữ văn của cô, nói: “Chu Tấn này, cô Từ nói bài văn của em viết rất tốt. Thầy vừa xem qua, đúng rất khá.”
Nếu chỉ là khen ngợi, vẻ mặt thầy sẽ không như vậy.
Khoảnh khắc đó, Chu Tấn cảm giác như linh hồn mình thoát khỏi cơ thể, góc nhìn của cô dần dâng lên cao, như trôi nổi lên trần nhà, nhìn chính mình nói chuyện từ góc nhìn của người thứ ba: “Thưa thầy Trương, xin lỗi thầy, em có một việc muốn hỏi trước.”
Thái độ của giáo viên chủ nhiệm rất ôn hoà: “Chuyện gì vậy?”
Trong văn phòng vẫn còn nhiều người, nên Chu Tấn hạ thấp giọng xuống theo bản năng: “Trường mình có hỗ trợ gì cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn không ạ?”
Giáo viên chủ nhiệm thoáng sững sờ, rồi đáp: “Em có nhu cầu à?”
Chu Tấn nhỏ giọng: “Dạ.”
Giáo viên chủ nhiệm lập tức nói: “Khi nào có chương trình, thầy sẽ báo ngay để em đăng ký.”
Chu Tấn cảm ơn, rồi ngập ngừng nói tiếp: “Nếu có những cuộc thi học thuật mà đạt giải có thưởng, thầy có thể thông báo cho em biết được không ạ?”
Giáo viên chủ nhiệm trầm ngâm trong chốc lát, như vừa đưa ra quyết định nào đó, rồi nói: “Thầy cũng đang muốn nói với em chuyện này. Cuộc thi hùng biện lần trước thầy nhắc đến, lớp mình sẽ cử em tham gia. Chủ đề là “lý tưởng”, em có thể bắt đầu chuẩn bị bài diễn thuyết. Đến lúc đó, nhà trường sẽ làm vòng sơ tuyển để quyết định thí sinh chính thức. Em phải nắm lấy từng cơ hội đấy.”
Chu Tấn gật đầu.
Lòng cô thoáng nhẹ nhõm, nhưng ngay sau đó, lòng cô lại nặng trĩu hơn.
Giáo viên chủ nhiệm gấp bài thi của cô lại, đặt sang một bên. Chu Tấn nhìn thấy một bài thi Ngữ văn khác trên bàn.
Người làm bài: Dung Thư.
Chu Tấn bước ra khỏi văn phòng giáo viên.
Dù biết rõ chẳng ai bên trong bận tâm đến cô hay chuyện vừa xảy ra, nhưng cô vẫn cảm thấy như có gai đâm vào lưng.
Cô không cảm thấy tự hào về bản thân.
