- Ta nghe thấy tốt mà.
Thẩm Mặc cười:
- Sao lại bảo chỉ biết vòi tiền?
- Trong đó có ẩn ý đấy.
Thẩm Kinh cay cú nói:
- Thực tế đó là một cái bảng giá
- Tức là sao?
- Thập ngũ chí vu học, tức là muốn được vào lớp học phải lấy mười lăm lạng bạc ra báo danh đã, nếu không khỏi phải bàn.
Thẩm Kinh nói:
- Nộp xong mới là nộp học phí, nếu nộp ba mươi lạng thì chỉ được phép đứng mà nghe giảng thôi, cho nên gọi là tam thập nhi lập.
Thẩm Mặc ôm bụng cười:
- Nếu như ta nộp bốn mươi lượng thì sao?
- Tứ thập bất hoặc mà.
Thẩm Kinh nghiêm túc nói:
- Nộp bốn mươi lượng thì thoải mái mà hỏi, hỏi cho tới khi ngươi không còn nghi vấn gì thì thôi.
- Vậy ngũ thập tri thiên mệnh tức là sao?
Thẩm Mặc cười hỏi.
- Nộp năm mươi lượng thì biết trước được đề thi, gọi là tri thiên mệnh.
- Lục thập nhĩ thuận?
- Người có sáu mươi lượng để mà nộp thì cho dù ngươi có cãi lời ra sao tiên sinh cũng không mắng ngươi, đảm bảo cho ngươi được nhĩ thuận.
- Vậy đãi ngộ bảy mươi lượng thì ta biết rồi.
Thẩm Mặc cười chảy cả nước mắt:
- Chỉ cần ngươi nộp bảy mươi lượng, ngươi lên lớp muốn nằm hay muốn ngồi, muốn học hay không đều tùy hứng, tiên sinh không tính người vi phạm, phải không?
Thẩm Kinh tức tối gật đầu:
- Ngươi nói xem có phải là hắn nghèo tới phát điên rồi hay không?
Thẩm Mặc nghiêm túc nói:
- Vậy thì nộp ba mươi lượng, tự mang bàn ghế đi học, để hắn kiếm ít đi bốn mươi lạng.
- Thôi vậy, cứ nộp bảy mươi lạng, ta chẳng chịu nổi tại tội nợ đó.
Thẩm Kinh bĩu môi.
- Người ta tóm đúng được tâm thái của đám người giàu như ngươi đấy.
Thẩm Mặc cười:
- Muốn không phát tài cũng khó.
Hai người cười đùa một hồi thì tới bậc thềm Thẩm gia, đại môn đã mở trở lại, hạ nhân thậm chí còn đang treo hoa đăng, chuẩn bị nghênh đón tết nguyên tiêu, giống như chưa hề có chuyện gì xảy ra vậy.
Nhưng khi đi vào thư phòng, nhìn thấy Thẩm lão gia ngồi trên ghế tựa, Thẩm Mặc sợ ngây người, chỉ mới mười ngày không gặp, lão gia tử đã râu tóc hoa râm, không còn dáng vẻ trung niên phong lưu nho nhã nữa.
Nhìn thấy vẻ mặt kinh ngạc của Thẩm Mặc, Thẩm lão gia cười gượng:
- Chuyết Ngôn, tới ngồi cạnh đại bá nào.
Thẩm Mặc nghe lời ngồi xuống, buồn bã nói:
- Đại bá thật vất vả.
Cho dù không tận mắt nhìn thấy, nhưng y cũng cảm nhận được sự gian nan của vị gia trưởng này.
Thẩm lão gia chậm rãi lắc đầu:
- Vì mọi người trong nhà, bị ủy khuất bao nhiêu, phỉ báng bao nhiêu cũng đáng.
Ông thở dài:
- Ta đã xóa tên sư phụ cháu trong tộc phổ rồi.
- Tình hình nghiêm trọng như thế sao?
Thẩm Mặc kinh ngạc.
- Triệu Văn Hoa cho tin tức chuẩn xác, vị tiểu thừa tướng ở Bắc Kinh kia lần này muốn giết gà dọa khỉ, ngay cả thể diện của Lục đô đốc cung không nể.
Thẩm lão gia nói rồi hai hàng lệ tuôn trào:
- Sư phụ cháu sớm đã dự liệu được, trước khi đệ ấy ra khỏi cửa, đã viết sẵn thư từ vợ, đoạn tuyệt quan hệ cha con với ba đứa con trai. Đồng thời khai trừ cháu ra khỏi sư môn, đệ ấy đã hoàn toàn bỏ hết mọi thứ, không định sống quay về nữa.
Thẩm Mặc ủ rũ, đại lao hình bộ khẳng định âm u ẩm thấp, bận thỉu dơ dáy, cho dù không chặt đầu, ở trong đó một thời gian cũng mất mạng.
Hai người thở ngắn dài dài một hồi, Thẩm lão gia lại hỏi tới Thẩm Mặc tính toán trong năm nay.
Thẩm Mặc nói:
- Trước tiên tới Hàng Châu đã, còn tính toán ạ? Là bình an.
- Bình an là phúc.
Thẩm lão gia đầy cảm xúc nói:
- Chuyết Ngôn, hiện giờ gia tộc chúng ta như đi trên băng mỏng, cháu phải cận thận mọi bề, đừng gây chú ý.
Nói rồi lại sợ tâm tinh thiếu niên của y ủy khuất, liền an ủi:
- Núi xanh còn đó, lo gì không có củi đun, tin đại bá đi, sẽ tới ngày thời vận xoay chuyển.
Đó chính là thái độ khác nhau của hai người, khi gặp phải cuồng phong bạo vũ, Thẩm Mặc mốn nghênh đón xông lên đánh tan mây mù, bảy thẳng lên trời cao. Còn Thẩm lão gia lại tạm thời thu cánh lại, nấp ở trông tổ đợi mưa tan mây tạnh. Thẩm Mặc biết đây là hố ngăn lớn, cho nên y rất thông minh , ngậm miệng gật đầu.
Thẩm lão gia lại bảo y chăm chỉ học hành, không cần lo lắng sự nghiệp bị ảnh hưởng. Nghiêm các lão tay có dài tới đâu cũng không quản tới hết được tình hình thi hương các tỉnh:
- Chỉ cần cháu có thể đề danh bảng vàng, thi trúng được Giải Nguyên, thì tiền đồ của cháu chắc chắn rồi.
Thẩm lão gia đắc ý cười nói:
- Chiết Giang là đất văn đứng đầu toàn quốc, nếu cháu đỗ đầu bốn kỳ, tới thi hội kẻ nào dám đánh trượt thì cứ đợi nước bọt thiên hạ nhấn chìm đi.
Thẩm Mặc lại chẳng tự tin gì hết, cười khổ:
- Thật không giấu gì đại bá, cháu đã mấy tháng trời không xem sách rồi, mấy ngày trước muốn ôn tập một chút, nhưng không làm sao nhập tâm được.
Y tự ra kết luận:
- Lòng cháu bất an, không tĩnh lại được.
- Phải tĩnh tâm lại.
Thẩm lão gia còn cuống hơn y, vỗ cánh tay Thẩm Mặc nói:
- Đừng cho rằng trúng tiểu tam nguyên rồi thì không còn gì đáng lo nữa. Phải biết rằng khoa cử hoàn toàn khác với thi đồng sinh.
Thẩm lão gia kể cho y nghe:
- Đại bá có một vị bằng hữu bắt đầu thi cử năm mưới bốn tuổi, tới tận bốn hai tuổi mới miễn cưỡng trúng tú tài, rồi vừa vặn gặp kỳ thi hương, ông ấy thi một cái trúng ngay, liên tiếp thi đâu trúng đó tiến thẳng vào viện hàn lâm, tổng cộng chỉ mất có một năm.
- Trên yến tiệc chúc mừng, ông ấy cảm khái đã viết một câu đối: Huyền khảo nan, phủ khảo nan, đạo khảo vưu nan, tứ thập nhị niên tài nhập. Hương thí dịch, hội thí dịch, điện thí vưu dịch, nhất thập ngũ nguyệt dĩ đăng doanh. Đây không phải là hiện tượng cá biệt, cho nên không phải là gặp thời được cuộc gì hết, cháu có biết nguyên nhân không.
***
Thi huyện khó, thi phủ khó, đạo khảo càng khó, bốn mươi hai năm mới mới trúng.
Thi hương dễ, thi hội dễ, thi điện càng dễ, mười lăm ngày đã lên bảng.
Thẩm Mặc lắc đầu, liền nghe Thẩm lão gia nói:
- Vì thi đồng sinh là thi đề nhỏ, khoa cử thi đề lớn, đề nhỏ phải giật đông kéo tây, miễn cưỡng chắp vá mới đoán ra ý đề, với những khảo sinh đầu óc không linh hoạt mà nói, đương nhiên là khó càng thêm khó. Nhưng bắt đầu từ thi hương, đồng loạt dùng mệnh đề lớn, ý đề hoàn toàn rõ ràng, không cần phải phí công đi đoán ý, nhưng yêu cầu khắt khe về lý giải, văn tài. Thế là những người đọc sách càng lâu, câu phu càng thâm hậu ....
Sắc mặt Thẩm Mặc cuối cùng trở nên trịnh trọng, chậm rãi hỏi:
- Ý đại bá là bắt đầu từ thi hương, những lão tiền bối nền tảng vững vàng liền thể hiện sự lợi hại?
- Đúng thế.
Thẩm lão gia gật đầu:
- Thiếu niên như cháu, mặc dù thiên tư thông minh, nhưng tuổi tác không bằng thời gian người ta học tập, nếu không nỗ lực thì làm sao mà được.
Thẩm Mặc phát hiện ra, Thẩm lão gia và Thẩm Luyện có phong cách hoàn toàn khác nhau, sư phụ là kiểu ngươi phải làm theo như thế. Nhưng Thẩm lão gia thì bày ra sự thực, nói vào đạo lý, càng làm y tâm phục khẩu phục hơn.
Thấy y phục rồi, Thẩm lão gia cười khà khà:
- Đương nhiên cháu cũng không cần phải xem thường bản thân, học vấn của cháu đã thành, nếu là bình thường thì trúng hàn lâm cũng chẳng vấn đề gì.
Thẩm Mặc cười khổ:
- Nhưng hiện giờ nếu như cháu không trúng Giải Nguyên thì khi đi thi hội sẽ bị người ta đánh rớt, ngay cả tiến sĩ cũng không trúng nổi phải không ạ?
- Minh bạch là tốt.
Thẩm lão gia gật đầu:
- Chớ tưởng rằng cháu là Chiết Giang tuần án giám quân mà to, Nghiêm đảng muốn chơi hiểm cháu, tuyệt đối không phí chút công sức nào.
Nói tới đó vô cùng ảo não:
- Tiền đồ của cháu vốn chắc như đinh đóng cột, chỉ còn đợi ngày vào hàn lâm, nhưng sư phụ cháu làm thế, biến tất cả trở nên nguy hiểm ... Đúng là thất sách, quá thất sách.
Mặc dù từ khi biết tin tức Thẩm Luyện dâng thư, Thẩm Mặc hận chết lão già thối đó, nhưng ở triều Minh bất kể thế nào học sinh cũng không thể chỉ trích sư phụ, cho nên y còn phải nói hay cho Thẩm Luyện, nói sư phụ tin tưởng vào ta, hoặc có an bài khác v..v..v..
Khi đi, Thẩm lão gia giao cho y một cái rương sách nặng nề, nghe nói bên trong là nghiên cứu kinh học gần mười năm của hai huynh đệ họ, ghi chép tất cả tâm đắc, có sự trợ giúp lớn cho người am hiểu kinh ngôn đại nghĩa như y.
Từ Thẩm gia đi ra, Thiết Trụ hỏi:
- Đại nhân, chúng ta về nhà chứ?
- Không, tới tri phủ nha môn.
Từ Giám Hồ về, y có điều cần người giải đáp, nhưng kẻ tính cách đại khái như Từ Vị hỏi cũng chẳng rõ, nên đi thỉnh giáo Đường sư thúc.
Khi tới thì Đường Thuận Chi đang viết chữ, nghe y đi vào cũng chẳng ngẩng đầu lên:
- Ta biết ngươi có điều muốn hỏi ta, nhưng ta không giúp được ngươi.
- Vì sao?
- Vì ta cũng không biết rốt cuộc có bao nhiêu đại hộ liên hệ với giặc Oa.
Đường Thuận Chi ngẩng đầu lên nói:
- Chỉ có rằng rằng, số hộ không liên hệ gì với giặc Oa không nhiều.
Thẩm Mặc kinh ngạc:
- Không tới mức đó chứ?
- Đại bộ phận đại gia tộc ở Chiết Trực chúng ta có một điểm chung, ngươi biết là gì không?
Đường Thuận Chi cười:
- Gần như nhà nào cũng có xưởng dệt, sản xuất bông vải tơ lụa, mỗi ngăm có thể sản xuất ra ngàn ngàn vạn vạn tấm tơ lụa, vải vóc.
Trong đầu Thẩm Mặc như lọt vào trong giông tố, y biết phương bắc nhiều năm hạn lớn, bách tính cơm ăn còn khó khăn, căn bản không mua nổi những thứ quý giá này, cho nên con đường tiêu thụ duy nhất chỉ có thông qua đường biển.
Vậy nhưng triều Minh cấm hải mặc dù chỉ còn tồn tại trên danh nghĩa, dù sao vẫn là phi pháp, biết rõ làm thế có thể mất đầu, cho nên phải thông qua đám buôn lậu trên biển .. Mà ở cái thời đại biên phòng biển bị bỏ hoang này, thì đám thương buôn trên biển cơ bản khi nhà rỗi sẽ làm hải tặc, bản thân cùng là một bọn với giặc Oa mà thôi.
Đương nhiên, nếu chẳng phải quan phủ mắt nhắm mắt mở cho qua thì đã không biến thành chuyện toàn dân buôn lậu quy mô lớn này.
Đại hộ, thương buôn, giặc Oa, quan phủ Chiết Trực Mân, thậm chí còn cả trăm vạn người làm kia, dệt nên một tấm lưới cực kỳ khủng bố, chẳng trách mà triều đình phương bắc cứ đánh là bại, té ra mấu chốt là ở đây.
