Vào một ngày cuối thập niên 80.
Cổ Thành có cơn mưa đầu tiên trong năm.
Trương Thanh Lâm bước ra từ nhà in, trong tay ôm nhiều sách.
“Thanh Lâm, tôi đi trước đây, hẹn nhau mùa thu uống rượu nhé.”
“Được.”
Trương Thanh Lâm đẩy gọng kính, vẫy tay tạm biệt bạn. Khi quay lại, anh thấy tấm biển chữ bạc nền đen của nhà in đã bị gỡ xuống.
Chu Lan từ nhà máy về, thấy Trương Thanh Lâm liền xuống xe, đẩy xe đi bên cạnh anh, “Hôm nay gỡ biển rồi sao? Đúng là không muốn đợi thêm ngày nào nữa nhỉ!”
Trương Thanh Lâm gật đầu.
“Tối nay đến nhà em ăn cơm không?”
“Không, cảm ơn.”
Nghe xong, Chu Lan bất ngờ chặn xe trước mặt anh, ngẩng đầu nhìn anh, “Vậy em đến nhà anh được không?”
“Đều là hàng xóm với nhau, cô đến nhà tôi làm khách, gia đình tôi đương nhiên hoan nghênh.”
Nghe vậy, Chu Lan mỉm cười, dịch xe sang một bên cho Trương Thanh Lâm đi. Anh bước đi nhanh hơn thường lệ, rẽ vào con ngõ, biến mất khỏi tầm nhìn của Chu Lan.
Trương Thanh Lâm đã đến tuổi kết hôn, ba mẹ muốn lo liệu chuyện hôn sự cho anh. Vốn tính tình ngoan ngoãn, nhưng khi nói đến chuyện hôn nhân, anh lại có một thái độ rõ ràng: Tự mình quyết định.
Người lớn thì lại chọn Chu Lan, gia đình cô ta ở Cổ Thành cũng thuộc hàng danh gia vọng tộc, có chút của cải. Thêm nữa, công việc của Chu Lan cũng tử tế, cô ta cũng rất để tâm đến Trương Thanh Lâm, nên người lớn cảm thấy đây là một mối hôn sự tốt.
Mưa lất phất, Trương Thanh Lâm không che dù, tóc anh hơi ướt, áo khoác thì che lên đống sách, sợ chúng bị ướt. Nhà anh nằm sâu trong ngõ Thanh Y, là một tiệm sách trăm năm tuổi, mới khai trương lại năm ngoái.
Có một cô gái mở dù đứng trước tiệm sách, tay ôm hai quyển sách, quay đầu thấy Trương Thanh Lâm, cô gật đầu với anh rồi rời đi. Đó là Xuân Tảo, con gái của nhà may, ngày xưa được nuôi ở quê, mới về lại năm ngoái. Xuân Tảo mặc một chiếc áo khoác ngắn màu xám, tay áo thêu một chiếc đèn lồng nhỏ. Khi đi qua Trương Thanh Lâm, cô khẽ dịch dù để tránh mưa rơi vào anh.
“Xuân Tảo.” Trương Thanh Lâm cuối cùng cũng lấy hết can đảm gọi cô, nhưng lại không biết phải nói gì tiếp theo.
Xuân Tảo dừng lại, đứng cách anh hai bước, mỉm cười nói: “Thực ra tên tôi không phải là Xuân Tảo. Xuân Tảo là cái tên phụ mà người lớn đặt cho tôi. Tôi tên là Tưởng Chi Ân, nghĩa là sinh ra không dễ, nên phải biết ơn.”
“Vậy thì tôi vẫn gọi cô là Xuân Tảo nhé.” Trương Thanh Lâm cười, “Biết ơn, nghe hơi lạ.”
“Ừm.”
“Cô lại đến thuê sách sao? Mang về nhà chép lại phải không?”
“Đúng vậy.”
Xuân Tảo có vài người họ hàng ở quê, trong nhà họ đều có trẻ nhỏ, được Xuân Tảo dạy chữ, tất cả đều yêu thích sách. Nhưng sách rất quý và đắt tiền, nên cô thuê về nhà chép lại, rồi chuyền tay nhau đọc, như vậy có thể tiết kiệm được không ít tiền.
Trương Thanh Lâm biết về việc Xuân Tảo chép sách là từ ba mình.
“Tôi đi đây.” Xuân Tảo ngẩng lên nhìn trời, thấy một đám mây đen lớn đang từ từ kéo đến, “Sắp mưa lớn rồi. Gặp lại sau nhé.”
Gặp được Xuân Tảo khiến Trương Thanh Lâm đỏ mặt khi bước vào nhà. Anh đặt sách lên bàn, rồi vào sân sau thay một chiếc áo sạch. Chỗ khuỷu tay áo của anh đã bị mòn mỏng do thường xuyên cọ xát với mặt bàn, nên anh đã vá lại hai miếng.
“Để con giúp ba.” Trương Thanh Lâm đỡ chiếc thang cho ba mình leo xuống, sau đó anh leo lên để tiếp tục sắp xếp danh mục sách. Em trai anh, Trương Lộ Thanh, từ bên ngoài trở về, nói: “Hai người có nhớ Xuân Tảo, người thường xuyên đến thuê sách ở tiệm mình không?”
“Cô ấy vừa mới đi.” Ba anh chỉnh lại cặp kính, “Có chuyện gì sao?”
“Ông chủ tiệm mì vừa nói với con rằng cô ấy sắp lấy chồng, là con trai của thị trưởng.”
Tay Trương Thanh Lâm đang cầm sách chợt khựng lại khi nghe ba mình nói: “Xuân Tảo là một cô gái tốt. Con trai của thị trưởng thật sáng suốt.”
“Chỉ thuê sách vài lần mà ba đã biết người ta là cô gái tốt sao?” Trương Lộ Thanh cười nói.
“Một cô gái có thể tĩnh tâm để đọc sách, chép sách, thì ít nhất là người có tính cách điềm đạm.” Ba anh tháo kính ra, “Con thử kêu Chu Lan chép sách một lần xem?”
Mẹ anh từ ngoài bước vào, gõ nhẹ chiếc chậu gỗ trong tay: “Chu Lan thì sao? Mẹ thấy Chu Lan rất được, tính tình hiền lành, gia cảnh tốt.”
Trương Thanh Lâm biết ngay câu tiếp theo của mẹ mình sẽ là: “Chu Lan thích Thanh Lâm, đó là phúc của Thanh Lâm.” Anh không thích nghe những lời như vậy, nên bước xuống khỏi thang, lấy chiếc dù cũ ở cạnh cửa, “Con ra ngoài mua nước tương.”
Tiệm tương nằm ở ngõ Lương Tử. Khi Trương Thanh Lâm xách chai nước tương đến đó, anh thấy đèn ở tiệm may vẫn sáng. Đứng do dự trước cửa một lúc, anh nhìn xuống ống tay áo của mình, rồi quyết định đẩy cửa bước vào.
Trong tiệm, một chiếc đèn nhỏ chiếu sáng mờ mờ. Mẹ của Xuân Tảo ngồi dưới ánh đèn, đang may một chiếc áo cưới, còn Xuân Tảo đang vẽ một mẫu thêu. Nghe thấy tiếng động, bà ngẩng lên thì nhìn thấy Trương Thanh Lâm đang có chút ngượng ngùng.
“Là Trương Thanh Lâm phải không?” Mẹ Xuân Tảo mắt không còn tinh, chỉ thấy một bóng người mờ mờ. Bóng người ấy bà có chút ấn tượng: Một người cao gầy, da trắng, nho nhã, đeo kính, nói năng từ tốn, gặp ai cũng cười trước, cũng là một trong những chàng trai nổi bật nhất của Cổ Thành. Chỉ có điều gia cảnh sa sút, sống cuộc đời thanh bạch nhiều năm, nhưng chẳng có điểm gì chê trách được.
“Dạ, con chào bác.” Trương Thanh Lâm cúi chào rồi nhìn quanh quất.
“Cậu muốn may quần áo sao?”
“Dạ không.” Trương Thanh Lâm nhìn về phía Xuân Tảo, “Con có mấy cái bao ngón tay tự làm, để dùng khi chép sách, bảo vệ ngón tay, tránh đau khi viết quá nhiều.”
Mẹ Xuân Tảo nhìn cô, rồi lại nhìn Trương Thanh Lâm, trong đầu nghĩ: Lại thêm một kẻ si tình nữa, rồi bà cúi đầu tiếp tục công việc.
“Tôi…”
“Không phải là thứ gì quý giá, vứt ra đường cũng chẳng ai nhặt. Tôi sẽ mang đến cho cô sau.” Trương Thanh Lâm nói rồi đẩy cửa bước ra ngoài, tim đập thình thịch. Anh quay đầu lại nhìn chiếc đèn trong tiệm may một lần nữa.
“Thật là một kẻ kỳ lạ.” Mẹ Xuân Tảo nói vậy, nhưng Xuân Tảo không để ý, chỉ nhìn xuống ngón tay mình. Cô và Trương Thanh Lâm mới chỉ nói vài câu với nhau, không hiểu tại sao hôm nay anh lại đột nhiên muốn tặng cô bao ngón tay, lại còn trước mặt mẹ cô.
Sau khi vẽ xong mẫu thêu, cô cầm ly uống nước nóng, mắt nhìn ra ngoài. Mưa bắt đầu rơi nặng hạt, ngoài đường không một bóng người. Cô thấy một người cầm đèn dầu đi về phía tiệm, nhìn bóng dáng có vẻ là Trương Thanh Lâm.
Nếu chỉ là tặng qua loa, thì không cần đến hôm nay, nhưng anh lại đến giữa lúc trời mưa lớn, điều này khiến Xuân Tảo cảm thấy không ổn. Cô cầm lấy dù chạy ra ngoài, chặn Trương Thanh Lâm từ xa.
Trương Thanh Lâm đưa cho cô một cái túi vải nhỏ, “Bao ngón tay ở trong này, khi viết chữ thì đeo vào. Dù chép nhiều sách đến đâu, các khớp tay cũng sẽ không đau.”
Xuân Tảo không đưa tay ra nhận, cô giấu tay không cầm dù ra sau lưng, nói với Trương Thanh Lâm: “Tôi không thể nhận được, sẽ gây hiểu lầm.”
“Hiểu lầm gì?”
“Anh nghĩ sẽ có hiểu lầm gì?” Xuân Tảo nói: “Tôi sau này sẽ lấy chồng, nhận đồ của anh là không đúng.”
“Vậy tôi tặng người khác.”
Trương Thanh Lâm cất cái túi vải vào túi áo rồi quay lưng đi.
Để lại Xuân Tảo ngẩn ngơ.
Cô cảm thấy sự việc này có vẻ được giải quyết quá dễ dàng.
Vài ngày sau, khi cô đến trả sách, thấy ông chủ cũ của tiệm sách không còn ngồi ở bàn nữa, thay vào đó là Trương Thanh Lâm. Anh đang chăm chú sửa sách, đến mức không nghe thấy tiếng người vào cửa.
Xuân Tảo đứng trước bàn gọi anh hai lần nhưng anh không nghe thấy, cuối cùng cô có chút sốt ruột, đành gõ lên bàn.
Trương Thanh Lâm ngẩng lên thấy Xuân Tảo, vội vàng đứng dậy, chắn mất một phần ánh sáng chiếu vào cô.
“Tôi đến trả sách.” Xuân Tảo đặt sách lên bàn, “Anh xem thử có hỏng hóc gì không, nếu không có vấn đề, tôi muốn mượn thêm vài cuốn nữa.”
“Ừ.”
Khi Xuân Tảo đang tìm sách, cô nghe thấy Trương Thanh Lâm nói với một người khác: “Ba người đầu tiên mượn sách hôm nay sẽ được tặng bao ngón tay, anh là người thứ hai.”
Trong tiệm không còn ai khác, Xuân Tảo lén lút nhìn qua kệ sách, thấy Trương Thanh Lâm thật sự đang đưa một cái túi vải nhỏ cho người ta, liền vội rụt đầu lại.
Cô bắt đầu tò mò về cái bao ngón tay đó.
Khi đến lượt mình, Trương Thanh Lâm vẫn nói vậy và đưa cái túi vải cho cô. Xuân Tảo nhận lấy rồi nói cảm ơn.
“Không có gì.”
Cô ôm sách ra ngoài, khi đi ngang qua cửa sổ, liếc vào trong thì thấy Trương Thanh Lâm đang mỉm cười. Anh ngẩng đầu nhìn ra ngoài cửa sổ, ánh mắt họ chạm nhau, Xuân Tảo vội quay đi.
Cô bước nhanh hơn một chút.
Về đến nhà, cô mở túi vải ra, thấy bên trong là đồ bao ngón tay. Bao có thể điều chỉnh kích cỡ, dường như làm từ da bò, rất mỏng, rất mềm, khi đeo vào tay rất vừa vặn. Cô cầm bút thử viết, quả thật đúng như lời Trương Thanh Lâm nói: Ngón tay không bị đau.
Cô rất thích chiếc bao ngón tay này, đeo nó vào và chép sách liền mấy chục trang, mãi đến khi mẹ đến tắt đèn, cô mới cẩn thận tháo ra.
“Đừng chép nữa, muộn rồi, tốn điện lắm.” Mẹ cô nói.
“Dạ, tối nay trăng cũng không sáng.”
Nhưng vào những đêm như thế này, nếu không đọc sách, mà tắt đèn nằm trong phòng, cô cũng không biết phải làm gì. Xuân Tảo lấy đèn pin ra, nhưng nhớ đến lời mẹ: “Đèn pin cần pin, mà pin thì phải mua bằng tiền.” Thế là cô lại tắt đi.
Thấy thật nhàm chán, cô chào ba mẹ rồi ra ngoài đi dạo.
Vào một đêm xuân muộn ở Cổ Thành, các con ngõ cũ đều đóng cửa sớm. Ba mẹ nói với Xuân Tảo rằng đi ra ngoài sẽ chẳng có gì thú vị, khuyên cô ở nhà chờ Cốc Yến Lai đến đón.
Cốc Yến Lai, người mà ba mẹ Xuân Tảo nhắc đến, là con trai của vị lãnh đạo mới nhậm chức ở Cổ Thành. Trước khi Xuân Tảo về quê, họ từng học cùng trường trong một thời gian ngắn. Anh ta lớn hơn Xuân Tảo ba khóa, nhưng cô không nhớ gì về anh ta cả. Khi đến tiệm may để lấy bộ áo cưới đã đặt cho chị gái, anh ta đã thấy Xuân Tảo, người vừa trở về thành phố.
Lúc đó, Xuân Tảo mặc một chiếc áo vá từ nhiều mảnh vải, dù không sang trọng nhưng lại tôn lên vẻ thanh thoát. Cô ngồi đó chép sách, không ngẩng đầu lên dù chỉ một lần khi Cốc Yến Lai chờ lấy áo.
Cô thật xa vời, giống như người từ trên trời xuống.
Cốc Yến Lai đã gặp rất nhiều cô gái xinh đẹp, gia đình anh ta lại quyền quý, nên anh ta chưa từng gặp khó khăn gì. Nhưng lần đầu tiên anh ta lại bị thu hút bởi một cô gái không thèm ngước nhìn mình.
Sau khi rời khỏi tiệm may, Cốc Yến Lai quan sát cái tiệm tồi tàn và tấm biển cũ nát của gia đình Xuân Tảo kỹ hơn, gật đầu rồi rời đi.
Cốc Yến Lai đã để tâm và quyết chí theo đuổi Xuân Tảo. Đối với anh ta, một cô gái nhà may như cô không phải là khó khăn. Ngày hôm sau, anh ta mang một hộp bánh ngọt lớn và một túi sườn heo đến tiệm may.
Vào thời đó, người dân Cổ Thành hiếm khi có thịt cá, họ chỉ ăn chút ít vào dịp lễ tết. Túi sườn nặng hai ký rưỡi mà Cốc Yến Lai mang đến đủ để một gia đình nhỏ ăn rất lâu.
Ba mẹ Xuân Tảo cảm thấy vừa ngạc nhiên vừa vinh hạnh, ban đầu không dám nhận, nhưng nhìn thấy ánh mắt Cốc Yến Lai dành cho Xuân Tảo, họ cũng phần nào hiểu được. Là bậc cha mẹ, họ cũng mong con gái mình được gả vào nhà tốt, nên đã nhắm mắt làm ngơ, không can thiệp.
Nhưng Xuân Tảo không thích Cốc Yến Lai.
Ánh mắt anh ta nhìn cô khiến cô không thoải mái, đầy sự kiêu ngạo và mang tính xâm lược. Cô nói với ba mẹ: “Không nên nhận quà của người lạ.”
“Có phải là người lạ đâu, là chị gái của cậu ấy tặng, nói rằng áo cưới làm rất đẹp, đứng đầu Cổ Thành.”
Xuân Tảo không biết phải nói gì thêm, nhìn những món quà rồi trốn vào phòng mình.
Phòng của cô rất nhỏ, chỉ có một chiếc giường nhỏ, khi ngồi lên, giường kêu cọt kẹt. Cô ngồi đó im lặng, nghe thấy tiếng trò chuyện mơ hồ giữa Cốc Yến Lai và ba mẹ ngoài phòng khách. Cô nghe loáng thoáng anh ta đang hỏi về cô.
Xuân Tảo kéo gối che tai, miệng lẩm bẩm: “Phiền quá!”
