Ngày Jenny sắp sửa rời đi, bà gọi đến từ khách sạn Lizzie, bảo Vân Lan không cần đưa tiễn, bao giờ về sẽ lại ghé thăm cô; nhưng bà tuyệt nhiên không nhắc một chữ nào tới chuyện học phí.
Vân Lan cũng chẳng nhắc bà, đã có khoản học bổng ấy rồi, biết đâu có thể tìm được cách khác, ắt hẳn cũng không đến nổi. Bản thân cô không chịu thừa nhận mình không muốn nhờ mẹ giúp đỡ, họa hoằn lắm mới phải làm vậy.
Thông thường các cô đi học rất có quy luật, tan học xong sẽ về ký túc xá, ăn cơm ở nhà ăn, bữa tối khá đơn giản, sandwich, ốp la, ngoài ra thêm một miếng bơ. Khi Vân Lan và Mạt Lị tới phòng ăn, trên bàn chẳng còn lại bao nhiêu. Một nhóm con gái đã ăn xong nhưng chưa rời khỏi, hẵng ngồi bên chuyện trò cười vui, chợt có người đi tới vỗ vào vai Vân Lan, “Cái anh chàng cao ơi là cao đến tặng quà cho cậu hôm trước là bạn trai cậu à?”
Vân Lan đang rót nước thì đứng khựng, hai mắt Mạt Lị lóe sáng, chẳng đợi Vân Lan lên tiếng đã hỏi trước: “Hả? Thật à? Chuyện hồi nào mà sao mình không biết?”
“Chuyện không có thì nói cậu biết kiểu gì?” Vân Lan tiếp tục rót nước, vừa uống vừa đáp: “Chắc là hôm ấy được giáo sư trong khoa nhờ gửi đồ hộ, cũng chẳng phải quà cáp gì đâu, huống hồ mình còn không biết người ta là ai, các cậu chớ nói linh tinh.”
Các cô gái cười cười đi lên lầu, Vân Lan không thân với bọn họ, muốn giải thích rõ nhưng không có cơ hội. May thay ở cô có ít tin tức mà bọn họ cảm thấy hứng thú, chỉ bị đồn vài hôm rồi thôi. Sau đó lại tới tin đồn quân Nhật sắp sửa tấn công Hương Cảng, rồi chính phủ Cảng Anh* thề thốt sẽ chống trả, thông cáo diễn tập liên tục. Nhưng nơi đây là ký túc xá nữ, chẳng ai quan tâm, còn không hấp dẫn bằng tài tử trong bộ phim điện ảnh mới chiếu.
(*Chính phủ Cảng Anh hay chính phủ Hồng Kông thuộc Anh: là giai đoạn lãnh thổ Hồng Kông nằm dưới quyền kiểm soát của vương quyền Anh Quốc từ năm 1841 cho đến năm 1997 được giao lại cho chính quyền Trung Quốc (ngoại trừ giai đoạn Nhật Bản chiếm đóng Hồng Kông từ năm 1941 – 1945).)
Hồi trước Vân Lan khá dư dật, đặt một phần báo định kỳ ở tờ Thời báo Công thương, thường ngồi bên bàn học kê sát cửa sổ đọc báo. Bị cô bạn sống sát vách cười giễu, nói cái vẻ thành kính của cô giống hệt các sơ cầu khấn trong tu viện, chỉ thiếu chiếc kính lão nằm trên sống mũi mà thôi. Cô chẳng quan tâm, cũng không ngại bị chỉ trỏ. Như cô út ở nhà hay nói với cô đấy thôi, một người đã thích nhiều chuyện, thì dù cháu có làm rớt một chiếc cúc áo cũng đủ để bọn họ nói tới tận hai hôm. Vân Lan cứ tập trung làm chuyện của mình.
Vào ngày Lễ Tạ ơn, ở nhà ăn cung cấp bữa cơm rất phong phú, có gà quay và bánh bông lan, bà Kha còn chuẩn bị riêng cả kẹo. Vân Lan đi xuống lầu, cô nhón lấy hai chiếc kẹo dừa yêu thích từ đĩa bạc, bị Mạt Lị trêu là thích ăn mấy thứ rẻ tiền.
Ngày hôm ấy, chẳng rõ cơn gió mát nào thổi mà đến chiều tối, Thúc Triều tới tìm Vân Lan trả tiền, lại còn trả không thiếu một xu, anh đặt vào tay Vân Lan, đồng thời dặn: “Đây đều là tiền mặt, em cầm không tiện thì nhớ gửi ngân hàng, đợi tới vũ hội Giáng sinh năm sau, mua một bộ váy thật đẹp mà mặc.”
Vân Lan cúi đầu nhìn năm trăm tệ rồi lại nhìn anh ba, có chút tiền ấy mà phải bận tâm thế cơ à, “Không phiền anh ba phải lo, tự em sắp xếp được.” Vân Lan đâm thọc anh, thực vậy, chỉ cần anh không lo là mọi chuyện sẽ được ổn thỏa.
Thúc Triều xấu hổ, cười bảo: “Vân Lan à, anh ba em mới quen bạn gái, em biết chưa?”
Vân Lan lắc đầu.
“Lần này anh nghiêm túc, cô ấy là tân sinh viên khoa Văn sử, tên là Thục Anh đến từ Malaysia, nói năng nhỏ nhẹ, chắc chắn em sẽ thích cho xem, lần sau anh sẽ dẫn cô ấy tới giới thiệu hai người với nhau.” Thúc Triều nói, hai má phớt hồng.
Vân Lan nhìn anh, định nói với anh là cô hay nghe mọi người ở ký túc xá bảo, con gái Malaysia rất không đáng tin, dù yêu nhau thế nào thì cuối cùng cũng sẽ về nhà nghe theo sắp xếp. Nhưng trông anh ba đỏ mặt như thế, cô không đành lòng gội nước lạnh, chỉ gật đầu nói được.
Anh ba ra chiều hài lòng, bắt đầu bắn liên thanh, “Em học nhiều thì chỉ mụ mị đi chứ được gì, ở đây không có anh chàng nào hay ho hả? Em nhìn Mạt Lị người ta kia kìa, suy nghĩ chín chắn hơn hẳn em, giờ mà không nhanh hẹn hò, đợi tốt nghiệp xong về nhà, em nghĩ liệu còn thời gian cho mình nữa không? Em nhìn cô út đi, xem giờ cô ấy thế nào…”
Cô út! Vân Lan thở dài trong bụng, anh ba đang nói cô Miên Tụ – người cô duy nhất và cũng là con út trong nhà, xưa nay rất được lão phu nhân thương yêu, từ nhỏ đã học trường tư, học hành nhiều năm, tiếc một điều, người con được nâng như trứng hứng như hoa thường không có kết quả tốt. Lúc đính hôn, trích nguyên văn lời bác gái cả, tự lão phu nhân ra tay hiểm lựa chọn! Ở xa quá thì sợ bị ăn hiếp không ai làm chỗ dựa, mà ở gần lại chê không ai xứng bằng. Thế là rề rà kéo dài bao nhiêu năm, tới khi Vân Lan đã hơn mười bốn tuổi, cao bằng cô Miên Tụ thì cô mới đi lấy chồng, năm ấy cô hai mươi hai tuổi, đã bị xem là một cô gái già. Kết hôn với người quen cũ của nhà họ Nhiếp, là thế gia buôn bán tơ lụa, cô út họ Nhiếp cưới cậu út họ Diệp, nghe đâu đàng trai còn nhỏ hơn nhà gái hai tuổi.
Hồi đầu, thỉnh thoảng Vân Lan nghe các bác gái bảo cô Miên Tụ ở nhà họ Diệp cũng ổn. Nhưng chợt có một ngày, gặp lại cô Miên Tụ xa nhà đã lâu ở trong phòng bà nội, đôi vai gầy guộc, trời đông Thượng Hải mà chẳng mặc áo len, trông người gầy sọp hẳn đi. Vân Lan tan học về tới thỉnh an bà, thấy cô út nên cũng cúi lạy, nhưng cô út né người tránh đi, kéo cô đứng dậy, mỉm cười hỏi cô việc học thế nào rồi, giọng điệu vẫn như lúc ở nhà.
Về sau Vân Lan mới hay, hóa ra cô đã bị bỏ đuổi về nhà mẹ, nghe bà vú A Xuân bảo, cậu út họ Diệp chỉ được cái mã ngoài, bên trong thối nát cả ra, hễ rượu vào là sẽ đóng cửa đánh người, ai mà chịu cho thấu. A Xuân nói bằng khẩu âm quê Ninh Ba, cuối cùng lắc đầu nhấn mạnh, ai cũng không chịu nổi.
Nhưng hồi ấy Vân Lan còn bé, ngẩng đầu nhìn cô út, cô vẫn như xưa nào thay đổi gì, chỉ có hơi gầy mà thôi, tựa như bánh xe cán qua, mà cô út chẳng hề hấn chi.
Vân Lan đương cảm thán nên chẳng lên tiếng, nghe anh ba nói: “Không thì tính sao, mẹ em còn sốt ruột chọn người thay em cơ mà, tạt ngang Hương Cảng cũng không quên chuyện này, lên thuyền lôi kéo được ai là lại xem hộ em.”
“Xem gì cơ?” Vân Lan đang đắm chìm trong hồi tưởng, nghe không hiểu.
“Xem nhà chồng đấy, không phải mấy hôm trước mẹ em ghé Cảng, bảo em đến khách sạn Lizzie gặp người ta à? Nghe bảo bọn họ cũng vừa mắt nhau, là nhà buôn thuốc… À mà khoan, sau này em sẽ thành nữ bác sĩ, thế thì cũng hợp còn gì nữa.” Thúc Triều nhún vai, bóng gió ám chỉ.
“Gì cơ?” Vân Lan ngạc nhiên, truy hỏi anh: “Anh nghe ai nói hả?”
“Em nói trước đi, có phải hay không đã? Có phải thím ba kêu em đi gặp một quý bà trung niên không?” Thúc Triều vẫn vẻ cà chớn, liếc Vân Lan, đắc ý nói: “Ha ha, chuẩn rồi chứ gì, nhìn vẻ mặt của em kìa. Anh biết ngay mà, tin tức của anh không bao giờ trật!”
Hóa ra chiều hôm ấy, người mẹ hẹn gặp không phải là ông Liêu có nông trường ở Mỹ, mà đó là buổi hẹn xem mặt, gọi cô đến tham dự. Con tim Vân Lan rơi thẳng xuống đáy vực. Từ nhỏ đến lớn cô chưa bao giờ nhờ vả gì bà, thế mà vẫn hay bị bà ghét bỏ là kẻ vướng víu, còn lần này, chỉ có mỗi một ý nghĩ muốn học cho xong thì bà cũng…
Vân Lan vô cùng thất vọng, cúi gằm đầu. Anh ba còn nói gì đó nữa, hình như là chuyện hẹn gặp bạn gái mới của anh, song cô cũng chỉ đờ đẫn gật đầu.
Cô quay về phòng, nhẹ nhàng ngồi xuống bên cửa sổ, nhìn áng mây ngoài trời từ từ biến đổi, lững lờ trôi như lục bình phập phồng trên mặt sông. Có lúc cô rất sốt ruột, phải mấy năm nữa mới tốt nghiệp, rất muốn được đi hết chặng đường. Đợi tới khi chính thức tốt nghiệp – cô nghiêm túc nghĩ – phải bằng được như chị Bích, làm bác sĩ chữa bệnh cứu người, đến những nơi có rất nhiều bệnh nhân. Dù thời đại nào đi chăng nữa vẫn luôn cần bác sĩ, huống hồ, mảnh đất quê hương còn đang chìm trong thế giới như vậy…
Cô vẫn đọc thời báo như mọi khi, thỉnh thoảng lại đi tìm giáo sư York, hỏi những vấn đề cô cảm thấy quan trọng. Giáo sư York ngậm tẩu thuốc, đứng đối diện cô, nhìn những máy móc rập khuôn trên sách vở rồi giải đáp thắc mắc cho cô, lại còn hay cho cô mượn sách, khen cô đọc sách rất nhanh, ông bảo: “Thầy đây đọc một quyển sách mà ngót nghét hai tháng còn chưa xong. Số sách này, nằm ở chỗ thầy cũng như không.” Nói rồi ông cười phá lên, mùi thuốc lá trên người thoang thoảng bay ra.
Đã sắp tới kỳ thi cuối kỳ, bỗng dưng trong trường thay đổi chủ tịch hội sinh viên, mà đột ngột hơn nữa, Mạt Lị lại được bầu làm tân chủ tịch. Xưa nay Vân Lan không mấy để ý đến những chuyện này, nếu Mạt Lị không đem cà phê nóng lên mời cô uống, cô thật sự không biết tân chủ tịch lại sống ngay bên cạnh cô, vinh dự quá! Cô nhận cà phê, cũng nói với Mạt Lị như vậy.
“Thôi đi, cậu mà thấy vinh dự cái gì?” Mạt Lị đảo mắt không tin, “Cho dù mình có làm Thống đốc Hương Cảng thì cậu cũng chẳng có cảm giác đâu.”
“Vậy cậu cố lên, làm Thống đốc không thể so với chủ tịch sinh viên, mình chờ!” Vân Lan vừa nói vừa đưa tay chỉnh lại mô hình sọ người trên bàn, lúc nãy Mạt Lị ngồi xuống vội quá, đã đụng lệch nó.
“Được, mình sẽ cố gắng, nếu mình là Thống đốc thì chuyện đầu tiên mình làm đấy là tăng cường quân phòng. Cậu nghe tin gì chưa? Ngoài kia nói Hương Cảng sắp bị tấn công rồi, cậu có sợ không?” Mạt Lị rất ít khi nói chuyện thời sự, chút hiểu biết của cô nàng về chiến sự có lẽ là đến từ Lãnh sự quán, do anh Dương của cậu ấy tiết lộ.
Nhưng tin thời sự lại là chuyện Vân Lan rất quan tâm, Thượng Hải thất thủ thế nào, diễn biến mới nhất của cuộc chiến ở Châu Âu, vân vân. Song, cô chỉ im lặng mà không đưa ra ý kiến, nghe mạt Lị nói tiếp: “Nhưng chính phủ Anh cũng đã cam đoan rồi, nói đã chuẩn bị đầy đủ để chống trả, thật đấy!” Nước da cô ấy hơi ngăm, những khi cười là đem tới mỹ cảm khỏe khoắn, chẳng trách lại được các nam sinh hâm mộ.
Vân Lan không đồng ý, xét cho cùng, chính phủ Cảng Anh vẫn chẳng phải chính phủ thật sự, giống như thân thích khác họ đến xem đánh nhau vậy, dù thề thốt ra sao cũng sẽ không dốc hết sức mình. Có điều cô vẫn cười hùa, không nói gì.
Cuối tuần, Yến Vi sát phòng Vân Lan được xe nhà đón về như mọi khi, ban đầu Mạt Lị còn cho rằng nhà cô ấy rất giàu, nhưng dần dà quen lâu, phát hiện chiếc váy của cô ấy đã ố vàng nhưng vẫn không thay; chỉ có hai chiếc áo khoác thay nhau mặc, không còn kiểu khác; ngay cả mực viết cũng thường mượn của Vân Lan. Thế là đâm ra nghi ngờ cô ấy giả giàu, cho tới một hôm, cô ấy lặng lẽ nói với Vân Lan, nhà mình là sòng bạc, nhưng chỉ mở nhỏ thôi nên hai năm nay mới có tiền, rồi người cha trong nhà bỗng chạy theo trào lưu, cho chị em các cô ra ngoài đi học nhưng không chú tâm đến việc học, hơn nữa cô là con vợ lẽ, vì mẹ xuất thân thấp nên càng bị thờ ơ.
Vân Lan nhỏ nhẹ khuyên cô: “Được đi học vẫn tốt hơn ở nhà, học xong rồi sẽ có sức mạnh của mình, không bị hạn chế mọi mặt nữa, có phải không?”
Yên Vi gật đầu, rồi lại rầu rĩ: “Giá mà mình cũng học giỏi như cậu thì hay biết bao, không thì giống Mạt Lị, chí ít còn có anh trai dạy bảo chỉ điểm cho. Mình lại không biết phải dựa vào ai.” Cô nàng âu sầu than vãn.
Vân Lan không giỏi an ủi người khác, đối diện với Yến Vi đa cảm, cô chỉ biết than thở cùng.
Nhưng Mạt Lị lại nhúng một chân vào, cô nàng dựa vào bàn học của Vân Lan, vuốt trái vuốt phải, khịt mũi nói: “Mình có anh trai cũng như không, nếu muốn ôn tập thì mình sẽ tìm cho cậu một người thích hợp hơn, là bạn thân của anh mình, Tiêu Hoài Thừa, thành tích của anh Tiêu còn cao hơn cả anh mình, bỏ xa cả quãng.”
Vân Lan rất ít khi bày tỏ thái độ vì ai, cô lấy mình đo người, dâng trào cảm xúc: “Mạt Lị đề cử được đấy, mình cũng hay nghe giáo sư nhắc đến bác sĩ Tiêu, lần nào cũng khen không ngớt lời. Cậu có thể thử xem, chưa nói tới việc khác, ôn tập bài vở tốt thì tương lai mới có hy vọng.”
Không ngờ Yến Vi lại chần chừ: “Nhà mình quản nghiêm lắm, sợ là sẽ không cho mình tiếp xúc gần với con trai đâu…”
“Vậy tùy cậu!” Mạt Lị nhìn xuống gương mặt trái xoan tẻ nhạt của Yến Vi, lại lườm Vân Lan một cái rồi quay gót ra ngoài.
Tới chiều, xe hơi nhà Yến Vi rời đi. Mạt Lị ló đầu vào phòng Vân Lan, Vân Lan nghe tiếng động mở cửa, ngồi trên ghế xoay người lại nhìn, “Sao không vào đi? Thậm thà thậm thụt làm gì?”
“Xem cậu có đang bận không. Đừng suốt ngày người ta kể lể cuộc đời bi đát nữa, mình không thích nghe trích đoạn!” Cô nàng vừa nói vừa đi vào, ngồi bên mép giường Vân Lan.
Vân Lan giơ tay làm động tác xé miệng cô ấy: “Khó khăn lắm người ta mới tới ngồi một lát, chuyện trò đôi câu, lại bị cậu phá hỏng!”
“Cũng chỉ có cậu mới chịu nghe cậu ấy lải nhải mấy chuyện đó,” Mạt Lị tính phóng khoáng, không như đứa trẻ lớn lên ở thâm trạch đại viện, mà trái lại giống chú khỉ hoang dã trong rừng rậm hơn. Cô đảo đôi mắt không quá to của mình: “Cậu ấy chẳng dứt khoát tí nào, thế này không được thế kia cũng không xong, tới người bận rộn như anh Tiêu mà cậu ấy cũng phân vân! Đúng thật là…”
Vân Lan rất thông cảm cho người khác, đôi khi nghĩ tới mình, có rất nhiều điểm người ngoài không hiểu được, cũng không dễ dàng nhận xét. Cô cúi đầu bảo: “Yến Vi… cũng có chỗ khó khăn mà.”
“Ai mà chẳng khó khăn, làm như mỗi cậu ấy mới khó khăn vậy!”
“Cậu thì không! Mình thấy con đường của cậu là hanh thông sung sướng nhất, còn có một người anh luôn bảo bọc che chở.”
Mạt Lị khoát tay, chỉ thẳng vào mũi Vân Lan, nhướn mày tức tối: “Cậu còn dám nói như vậy nữa là ngày mai mình sẽ gọi hai anh chàng tới, để bọn họ cặp bồ với cậu! Để xem cậu còn sướng nổi không!”
