Vì làm nghề nướng vỉa hè, nhịp sống của Giang Minh Châu từ lâu đã bị đảo lộn giữa ngày và đêm. Nhưng thực ra không hẳn chỉ vì công việc. Có lẽ ngay từ sau khi sinh Bồng Bồng, cô ấy đã ghét cay ghét đắng những đêm dài tĩnh mịch.
Trong vô số đêm tối, cô ấy luôn trăn trở không ngủ được, cứ mong ngóng ánh sáng ban mai.
Ngoài nỗi sợ bóng đêm yên tĩnh, cô ấy càng sợ hơn khi nghe thấy tiếng khóc của trẻ sơ sinh giữa những đêm dài đằng đẵng ấy. Mỗi lần nghe thấy, cô ấy lại quay đầu nhìn đứa bé đang say ngủ bên cạnh. Lâu dần, cô ấy không phân biệt nổi giữa thực và ảo giác, có lúc tiếng khóc trẻ con vang lên đến xé lòng, vậy mà cô ấy chỉ bình thản nằm đó, lặng lẽ nhìn ra cửa sổ.
Những lúc ấy, bà nội sẽ mắng cô ấy, thậm chí tức quá còn đánh, nhưng cô ấy hoàn toàn không phản ứng.
Điều duy nhất cô ấy mong mỏi lúc đó là được chờ ánh sáng xuất hiện trong màn đêm, chỉ khi ánh sáng tràn vào, cô ấy mới có thể yên tâm chìm vào giấc ngủ. Bởi chỉ trong ánh sáng, cô ấy mới cảm thấy an toàn, thế giới của cô ấy mới thực sự bình yên.
Cô ấy cũng không dám nhìn con quá lâu, bởi khi nhìn lâu, khuôn mặt nhỏ bé ấy sẽ méo mó, biến thành một con quái vật, và theo bản năng, cô ấy chỉ muốn tấn công nó.
Không biết chính xác là ngày nào, bà nội dắt hai bà cháu chuyển đến một thành phố khác. Khi ngồi trên xe tải của công ty chuyển nhà, nhìn những khuôn mặt xa lạ trên phố, cô ấy mới dần có lại cảm giác với thế giới này.
Sau đó, bà nội cầm tay chỉ dạy cô ấy cách xiên thịt, cách chọn nguyên liệu, cách nướng than sao cho ngon. Cô ấy cứ vậy mà làm theo như một cái máy. Lâu dần, bà nội bắt đầu khen: "Làm tốt lắm!"
Rồi sau này, cô ấy dần phát hiện ra lỗi sai của bà, chê bà chậm chạp, chê bà làm khét xiên thịt, chê bà không biết chữ mà còn dạy Bồng Bồng học.
Về sau nữa, có một đêm quán tạm nghỉ vì trời mưa bão, cô ấy nằm trằn trọc mãi mà không nghe thấy tiếng trẻ con khóc nữa.
Nhưng cô ấy biết rất rõ rằng, có một phần nào đó trong cơ thể mình đã chết đi, vĩnh viễn không thể hồi sinh.
Hôm đó, có một gã thực khách say rượu đứng giữa đường tiểu tiện. Cô ấy vô tình nhìn thấy và lập tức nôn thốc nôn tháo. Ba ngày sau đó, mỗi lần nghĩ lại cảnh tượng đó, cô ấy đều thấy buồn nôn.
Giống như việc cô ấy không ngủ được sẽ bật podcast của Trương Chú nghe. Cô ấy chẳng quan tâm đến những chủ đề mà Trương Chú thảo luận, nhưng cứ hễ nhắc đến đàn ông và tì.nh d.ục là cô ấy không thể chịu nổi.
Đặc biệt có một tập mang tiêu đề Thế nào là sức hút giới tính, trong đó Trương Chú bày tỏ rõ ràng rằng cô ấy khao khát tình yêu, cũng mơ mộng về tình yêu. Khi bàn đến tì.nh d.ục, cô ấy thẳng thắn nói rằng trải nghiệm tì.nh d.ục khi có đối phương chắc chắn tuyệt vời hơn là tự mình trải nghiệm.
Lúc đó, Giang Minh Châu thấy ghê tởm.
Bản năng cô ấy muốn để lại bình luận: Không có đàn ông thì cậu không sống nổi sao?
Nhưng chỉ năm phút sau, cô ấy đã xóa nó đi.
Không phải vì tôn trọng tự do ngôn luận hay vì cô ấy đã công nhận quan điểm của người khác, mà là vì cô ấy thấy bình luận top 1 trong mục bình luận đang chửi rủa người dẫn chương trình và khách mời với ngôn từ còn gay gắt hơn mình.
Cô ấy bỗng dưng nổi loạn, liền xóa bình luận của chính mình. Xóa xong, cô ấy chạy vào phần bình luận hot nhất mà mắng ngược lại kẻ kia.
Lý luận của cô ấy đơn giản, thô bạo: Bạn của tôi chỉ có tôi mới được mắng! Ai mắng nó, tôi sẽ mắng lại!
Cũng từ đó, cô ấy có thói quen xem bình luận trước rồi mới nghe nội dung podcast. Hễ có ai mắng chửi Trương Chú, bất kể đúng sai, cô ấy đều mắng thẳng mặt.
Chiều nay, khoảng bốn, năm giờ, cô ấy vừa đeo tai nghe nghe podcast cá nhân mới nhất của Trương Chú, vừa cầm dao cắt thịt trong bếp. Cô ấy đã lần mò tìm ra kênh này của Trương Chú từ trước.
Như thường lệ, cô ấy xem qua phần bình luận trước... chỉ có bốn, năm người bình luận, thế là yên tâm nghe tiếp.
Hôm nay Trương Chú nói về lắng nghe và thấu hiểu, nói rằng phần lớn mọi người thực ra không thể thật sự lắng nghe người khác, cũng không bao giờ đặt mình vào hoàn cảnh của người bình thường để suy nghĩ, dù ai cũng là người bình thường.
Cô ấy nói rằng: Để một người bình thường có thể sống lạc quan, tràn đầy nhiệt huyết trong cuộc sống lặp đi lặp lại mỗi ngày, người đó cần một nhân cách vững vàng và nguồn năng lượng cá nhân khổng lồ đến mức nào.
Giang Minh Châu cảm thấy Trương Chú thật vớ vẩn. Ngay cả chính mình còn lo chưa xong, còn đi lo mấy chuyện tào lao này làm gì!
Cô ấy đang nghe thì nhận được tin nhắn WeChat—Vạn Thanh hỏi trong nhóm có ai có tài khoản thành viên trên Bilibili không?
Cô ấy không có, thực ra nền tảng video nào cô ấy cũng không có tài khoản thành viên. Cô ấy không xem phim, cũng không theo dõi phim bộ.
Hai người còn lại thì rón rén thương lượng: Mình mua thành viên nền tảng này, cậu mua nền tảng kia, thế là cả hai cùng có thể xem. Giang Minh Châu chẳng nói chẳng rằng, gửi luôn một bao lì xì vào nhóm.
Vạn Thanh: [...]
Trương Thụ: [...]
Cô ấy đặt dao xuống, nhắn: [Hai cậu lấy mua thành viên đi.]
Hai người kia sững sờ cả buổi, cuối cùng, Vạn Thanh gửi một sticker "bái lạy": [Cảm ơn đại gia bao nuôi!]
Giang Minh Châu cảm thấy một niềm vui nho nhỏ, kiểu như quyền lực của đồng tiền vậy. Cô ấy đáp: [Không cần khách sáo.]
Lúc này, bà nội đang ngồi xâu thịt cùng hai bà dì, chờ thịt cắt xong. Thấy cô ấy cứ nghịch điện thoại mãi mà chưa mang thịt ra, bà bèn mắng một trận. Từ lâu bà nội đã đặt quy tắc: Dù sau này có mở cửa hàng lớn thế nào, buôn bán tốt ra sao, vẫn có những việc bắt buộc phải tự tay làm—như cắt thịt, như nướng thịt.
Ở một mức độ nào đó, bà sợ cô ấy có tiền rồi sẽ kiêu ngạo, sẽ hư hỏng, sẽ quên đi gốc gác của mình. Bà càng sợ thời gian của mình không còn dài, nếu không trấn cô ấy ngay bây giờ, sau này bà mất rồi, cô ấy sẽ dựa vào ai đây?
Bà lúc nào cũng nhắc đi nhắc lại: Con phải tự lực tự cường, nếu không sau này biết dựa vào ai? Ba con không đáng tin, mẹ con cũng không, bà thì đã già, chỉ có thể dẫn đường cho con. Sau này đường ra sao, tất cả đều phải do con tự đi.
Giang Minh Châu cất điện thoại rồi chăm chú cắt thịt, mặc kệ điện thoại rung lên từng hồi. Cô ấy không tham gia nhiều nhóm chat, ngoài nhóm bốn người của Vạn Thanh thì chỉ có nhóm phụ huynh của trường. Nhóm phụ huynh cô ấy đã tắt thông báo, nhưng nhóm bốn người của họ thì không.
Trong nhóm, Vạn Thanh lại đến nhà cậu mình, dự định đến chiều tối mới về. Trương Chú đề nghị tối mai tụ tập ở quán nướng của Giang Minh Châu. Quán đã khai trương được một thời gian mà họ vẫn chưa có dịp gặp mặt. Họ hẹn nhau lúc mười giờ tối mai, khi đó cũng không còn bận rộn nữa. Họ ngồi đó uống với nhau, Giang Minh Châu bận việc của cô ấy, nếu rảnh rỗi thì cũng có thể qua uống đôi ly.
Vạn Thanh từ nhà cậu trở về, mang theo năm thùng xốp rau củ. Đầu tiên, cô mang một thùng đến nhà Tiểu Xuân, thoải mái tặng mà không chút do dự; rồi mang một thùng đến nhà Chu Cảnh Minh. Khi đó mẹ Chu đang ở nhà một mình, còn Chu Cảnh Minh vẫn chưa tan làm. Sau đó cô đến nhà Giang Minh Châu. Bà nội vừa từ quán nướng trở về, vừa nấu cơm cho Bồng Bồng. Bà là người dễ gần, thấy ai cũng niềm nở, kéo Vạn Thanh ngồi xuống ghế sofa trò chuyện một hồi lâu.
Nhìn thùng rau củ, bà cười hiền từ rồi nói rằng ba Giang Minh Châu đang ở Thọ Quang, thỉnh thoảng cũng gửi rau về. Nói xong, bà thấy câu chuyện có phần nhạt nhẽo, bèn nhanh chóng lái sang chuyện khác, nói sau này mọi người cứ đến chơi với Giang Minh Châu nhiều hơn.
Vạn Thanh quan sát bố cục của ngôi nhà, nhìn đồ vật mà nhớ về quá khứ. Ngôi nhà vẫn là ngôi nhà trước đây, nhưng những người sống trong đó đã không còn là những người cũ nữa. Có lẽ tâm trạng của cô vô tình chạm đến bà, nên bà thuận miệng nói rằng vốn dĩ định chuyển đến khu mới, nhưng lại không thích sống trong những tòa nhà cao tầng, vẫn thấy nhà cũ ở thoải mái hơn, mùa hè cũng mát mẻ hơn.
Nhân cơ hội, Vạn Thanh hỏi bà đã mua căn hộ nào ở khu mới. Bà nói tên khu nhà, nói rằng lúc trước khi về mua mặt bằng kinh doanh đã tiện thể mua luôn. Là mẹ của Trương Chú giúp bà lo liệu. Bà nói mặt bằng đó rộng lắm, có cả tầng trên tầng dưới, bây giờ đang cho một ngân hàng thuê, đã ký hợp đồng thuê dài hạn. Căn hộ bà mua cũng rất rộng, có đến bốn phòng ngủ. Lúc mua bao nhiêu tiền, bây giờ giá trị đã tăng gần gấp đôi.
...
Bà càng nói càng hứng thú, trong lòng cũng càng thêm vững dạ. Bà nghe nói nhà cũ của gia đình Vạn Thanh đã được rao bán, định bán đi để mua nhà cho Vạn Thanh ở Thượng Hải. Trong đám trẻ này, nếu so sáng với Chu Cảnh Minh thì Vạn Thanh lại càng có tiền đồ hơn. Đôi khi bà đứng bên đường tán gẫu với hàng xóm, mọi người đều đem mấy đứa trẻ này ra so sánh, nói rằng Vạn Thanh giỏi giang thế nào, có tiền đồ ra sao.
Mỗi lần bà muốn nhắc đến cháu gái mình, muốn khoe rằng nó giỏi giang thế nào, tự mình mua được mặt bằng kinh doanh và căn hộ... Nhưng vừa mở miệng thì hàng xóm đã bĩu môi: "Thế thì có là gì? Vạn Thanh là người làm chuyện lớn ở Thượng Hải, là người tạo ra giá trị cho xã hội, lo phúc lợi cho dân. Chúng ta, những người bình thường, có thể so sánh được sao?"
Bà liền hỏi Vạn Thanh làm việc ở bộ phận nào của Thượng Hải. Vạn Thanh đáp: "Không phải bộ phận gì đâu bà ạ, chỉ là làm vận hành cho một doanh nghiệp, nhưng giờ cũng nghỉ rồi." Cô hiểu "bộ phận" trong miệng bà, vì trong suy nghĩ của bà, làm việc ở "bộ phận" tức là làm cho nhà nước, làm chuyện lớn cho quốc gia.
Bà "ồ" một tiếng, như thể có chút thất vọng, rồi hỏi tiếp: "Vậy tiền con kiếm được không đủ mua nhà, vẫn phải nhờ nhà giúp đỡ sao?"
Vạn Thanh lắc đầu: "Còn lâu mới đủ ạ."
Bà ngạc nhiên: "Con học cao thế này rồi, đáng lẽ phải tự lo được cho mình chứ, sao mua nhà vẫn phải nhờ gia đình giúp?"
"Giá nhà ở Thượng Hải cao lắm bà ạ." Vạn Thanh vừa nhai miếng dưa lưới vừa nói: "Giờ ngoài đường đầy người học cao, mà bằng cấp với khả năng kiếm tiền là hai chuyện khác nhau."
Bà gật gù đồng tình, còn có chút đắc ý mà nói: "Minh Châu nhà bà mua cái gì cũng dựa vào chính sức mình."
Vạn Thanh hưởng ứng: "Minh Châu giỏi lắm ạ."
Bà càng đắc ý hơn, nhìn Vạn Thanh với ánh mắt yêu thương hơn hẳn, rồi lại đi rửa thêm trái cây cho cô ăn. Giây phút đó, bà không cảm thấy cháu gái mình thua kém ai cả. Người ta có vẻ ngoài hào nhoáng đến đâu, mà ngay cả chuyện tự lập cơ bản cũng phải nhờ gia đình giải quyết thì cũng chẳng có gì đáng để ngưỡng mộ.
Trong quan niệm của bà, một người làm nghề gì không quan trọng, quan trọng là có tự nuôi sống được mình hay không. Nếu chỉ biết khoe công việc nghe có vẻ hoành tráng, nhưng chuyện gì cũng phải nhờ cậy gia đình... thì chẳng khác gì câu tục ngữ xưa: "Bùn nhão trét tường – ngoài thì láng, trong thì chẳng ra gì."
Bà tự hào về bản thân lắm. Bà muốn làm một người như Xà Thái Hoa – vị nữ tướng Xà Lão Thái Quân. Khi còn trẻ, bà thích nghe kể chuyện về "Dương Môn Nữ Tướng", những câu chuyện về Xà Lão Thái Quân đã khắc sâu trong trí nhớ của bà.
Bà mười hai tuổi đã theo mẹ học may áo da cừu để bán kiếm tiền, mười bốn tuổi đã lo toan gia đình, việc nặng nhọc trong nhà đều làm, còn phải chăm sóc cả một đám em gái. Dù sau này lấy chồng, bà vẫn ra đồng làm công điểm, làm việc chẳng thua kém đàn ông.
Hồi đó, Chủ tịch Mao từng nói: "Phụ nữ có thể chống đỡ nửa bầu trời" – phụ nữ Trung Quốc là một nguồn nhân lực vĩ đại. Khi đó, bà cũng không cảm thấy đàn ông và phụ nữ khác nhau chỗ nào, nhìn ra ruộng, đàn ông đàn bà cùng làm công điểm như nhau, ai làm nhiều thì có tiếng nói.
Nhưng nghĩ lại, bà thấy đàn ông và phụ nữ đúng là có khác biệt. Vì đàn ông một ngày tối đa có thể nhận 10 công điểm, còn phụ nữ giỏi lắm chỉ được 8 công điểm. Khi đó, dường như ai cũng ngầm chấp nhận rằng thể lực phụ nữ không bằng đàn ông, nên ít hơn 2 điểm cũng chẳng ai thắc mắc.
Hơn nữa, ngày đó trong nhà có con trai là được chia đất để làm nhà, còn con gái thì không.
Bà cũng phải thừa nhận rằng mình trọng nam khinh nữ. Nhưng bà không hẳn là vì chuyện nối dõi, mà vì sinh con trai không thiệt thòi, ra ngoài ít bị bắt nạt, kiếm công điểm cũng nhiều hơn.
Thực ra bà từng làm Chủ tịch Hội Phụ nữ nhiều năm, nhưng vì ít chữ... nên đã giới hạn sự phát triển của chính mình. Suốt mấy chục năm sau đó, bà đã vô số lần nhắc với con trai, với cháu gái, với họ hàng rằng: "Tôi vốn dĩ có thể làm cán bộ nhà nước, nhưng vì ít chữ mà hạn chế sự phát triển của mình."
Lần này cũng vậy, bà kể với Vạn Thanh rằng hồi trẻ mình giỏi thế nào, từng lội ao cứu người, từng dẫn phụ nữ trong đội đi dập lửa. Bà kể say sưa, nước bọt bắn tung tóe, nhưng rồi chợt khựng lại, lặng lẽ quay về thực tại. Bà chợt nhớ đến việc không dạy dỗ được con trai mình... Chỉ một điều này thôi cũng đủ để phá hủy tất cả niềm tự hào của bà.
Lòng bà đau như kim châm, nghẹn như có gì mắc trong cổ họng—
Đó là con trai bà, người mà đến tận bây giờ bà vẫn không ngừng lo lắng. Có những lúc bà tức giận đến mức chỉ muốn chết quách đi cho xong, nhưng lại không nỡ. Dù gì đó cũng là đứa con mà bà đã mang nặng đẻ đau suốt mười tháng. Bà thường đứng khoanh tay trước khu nhà, nhìn con phố quen thuộc, những hàng xóm thân quen, rồi bất giác nghĩ đến đứa con trai đã quá nửa đời người mà vẫn phiêu bạt nơi đất khách.
Giờ này nó đã ăn chưa? Làm việc có mệt không? Sao nó lại chẳng có chí tiến thủ gì thế chứ?
Bà không nói thêm nữa. Trước khi Vạn Thanh rời đi, bà dặn đi dặn lại: "Sau này nhớ đến chơi với Minh Châu nhiều nhé, bà nấu món ngon cho mà ăn."
