Thật khó để diễn tả cảm giác ấy là gì. Paganini thấy mình như một chiếc lá rơi bị cuốn vào dòng suối xiết, lúc thì bị đẩy lên cao xoáy vòng, lúc lại bị dòng nước cuốn trôi xuống đáy. Với một ông già đã trải qua nửa đời người như ông, cảm giác ấy chẳng khác nào một cuộc tra tấn.
Trong cơn choáng váng kéo dài như xoay cả đất trời, ông không khỏi thầm oán than: Bảo sao ai cũng hướng về thiên đường, con đường xuống địa ngục này đúng là vừa dài vừa khó đi thật.
Bậc thầy vĩ cầm biết rất rõ ngọn lửa sinh mệnh trong ông đã tắt từ lâu. Cả đời ông phóng túng, ngông cuồng, cánh cổng thiên đường chắc đã sập kín từ lâu; hơn nữa, với lòng tôn kính Chúa hời hợt của mình, bảo ông tin rằng mình được lên thiên đường chẳng thà nói ông chưa chết còn dễ tin hơn.
Mà nếu "lên thiên đường" mà cũng phải chịu đãi ngộ kiểu này, thì chắc hẳn Chúa đang bận xử lý hàng đống thư khiếu nại rồi không rảnh hiện linh nữa.
Khi người Ý lắm mồm ấy đang sắp sửa dệt mớ lầm bầm của mình thành một bản nhạc, thì hành trình kỳ dị kia dường như đã tới hồi kết. Paganini cảm giác cơ thể bị hất tung lên, bay một đoạn rồi rơi phịch xuống đất.
Cú rơi mạnh khiến ông tưởng như toàn thân sắp rã ra từng khúc. Ông nhận ra mình đang nằm trên thứ gì đó mềm, bèn mặc kệ, nằm yên mà xoa ngực điều hơi, nhắm mắt nghỉ ngơi.
Khoan đã —
Người chết rồi, vẫn còn... thở được sao?
Nếu không có hơi thở, vậy thứ ông vừa thở ra là gì?
Chẳng lẽ linh hồn cũng biết hít thở à?
Nếu Achille, cậu con trai ương bướng của ông, mà ở đây, chắc nó đã đảo mắt, nghiêm nghị nói: "Cha à, con chưa từng làm linh hồn, cha hỏi con thì con biết hỏi ai bây giờ?"
Paganini bật cười. Cái đứa miệng thì cãi, nhưng lại luôn âm thầm thực hiện mọi ước nguyện của cha ấy mà. Hy vọng nó đừng cố chấp quá, đừng nhất định bắt người ta chôn ông theo nghi lễ tôn giáo này nọ.
Ông vỗ nhẹ lên mặt, định làm mình tỉnh táo để bắt đầu "chuyến đi xuống địa ngục". Nhưng nhiệt độ ấm nóng từ lòng bàn tay lại khiến ông sững sờ, đó không phải đôi tay gầy guộc, khô khốc như cành cây héo của tuổi già, mà là đôi tay ấm áp, mịn màng, như chưa từng bị thời gian bào mòn.
Giống hệt đôi tay của chính ông thuở sung sức nhất, khi được thiên sứ soi đường, khi âm nhạc là linh hồn, là đỉnh cao trong đời.
Ông mở choàng mắt, bật dậy, nhìn xuống lòng bàn tay đang mở ra trước ngực. Mỗi đường vân, mỗi tế bào đều đang hò reo: Ngươi trẻ lại rồi! Ngươi vẫn còn trẻ!
Một niềm hân hoan không sao kìm được dâng trào trong tim ông — ông có thể chơi đàn lại rồi! Vào những năm tháng cuối đời, bệnh tật khiến ông chẳng thể để vĩ cầm cất tiếng hát như xưa. Còn bây giờ, với đôi tay này, cơ thể này, linh hồn ông đang rực cháy nỗi khao khát được chạm vào dây đàn!
Paganini sờ qua bên cạnh theo thói quen, và nụ cười lập tức đông cứng trên mặt. Chỉ có cỏ xanh và đất ẩm, không có cây "canon" thân yêu của ông, cũng chẳng thấy cây đàn nào khác.
Ông ngẩn người một lúc, lòng chợt chùng xuống. Hình như ông được ban cho một sinh mệnh mới, nhưng đổi lại, lại đánh mất điều gì đó vĩnh viễn.
"Meow—"
Tiếng kêu nhỏ mềm mại kéo ông ra khỏi mớ suy tư. Một con mèo con lông tơ trắng muốt đang cọ đầu vào ngón tay ông. Ông đưa tay lên, con mèo liền giơ chân trước đạp nhẹ một cái.
Nó ngẩng đầu nhìn ông, đôi mắt xám xanh long lanh như nước, mềm mại đến mức khiến tim người ta tan chảy.
Paganini ôm lấy con mèo, khẽ vuốt cằm nó. Nó phát ra tiếng rù rù thoải mái rồi ngoan ngoãn cuộn mình trong vòng tay ông.
"Thế ra mày cũng là một kẻ cô đơn giống ta sao?"
Giữa bãi cỏ trống trải phủ bóng cây, chú mèo nhỏ có vẻ đã coi đây là lãnh địa của riêng mình. Thấy thân hình nó gầy gò, ông đoán nó chẳng có chủ.
Mèo con cắn khẽ ngón tay ông, cảm giác tê ngọt lan đến tận tim. Ông vội rút tay ra, nó lập tức kêu lên một tiếng phản đối.
"Ha, nhóc con, đây là báu vật của ta, không được cắn bậy. Mày đói à? Vậy đi, ta dẫn mày đi kiếm chút gì ăn nhé."
Ông chống người ngồi dậy, bế nó ra khỏi bóng cây.
"Mày biết không, ta từng có một học trò, đáng yêu chẳng kém gì mày đâu, nhưng cô bé đó chưa bao giờ nghênh ngang như mày thế này."
Con mèo nhanh nhẹn nhảy lên vai ông, dùng chân vỗ vỗ mặt ông như đang chỉ hướng.
"Ồ, ý mày là đi hướng này à?"
"Meow."
...
Cách đó không xa, một cô gái mặc váy dài giản dị ôm giỏ đồ ăn bước vào công viên. Cô đảo mắt tìm kiếm khắp nơi, đặt giỏ xuống đất.
"Ơ, mèo con đâu rồi nhỉ?"
Giọng cô vang lên như tiếng chuông bạc, trong trẻo, nhẹ nhàng và ấm áp. Cô ngồi xuống, ôm cây guitar gỗ vào lòng.
Paganini ngây người nhìn khung cảnh nơi quảng trường. Ngoài kia, trên đường lớn là những "cỗ xe" muôn màu đang lao vun vút mà chẳng cần ngựa kéo. Trên trời là một con chim sắt khổng lồ gầm vang rồi bay qua mà chẳng hề đập cánh. Còn người ta thì ăn mặc ít đến mức khiến kẻ phóng túng như ông cũng thấy ngại ngần.
Tiếng nói quanh ông lại càng lạ, mỗi chữ như rơi vào tai thành ảo giác.
"Này, nhóc con," Ông khẽ nói, "đây... thật sự là nước Ý sao?"
Không thể nào! Nước Ý mà ông biết đâu có như thế này!
Cô bé đáng yêu của ta ơi, nếu đây là thời đại của con, thì làm ơn đến cứu trái tim tội nghiệp của thầy đi, thầy sắp xỉu mất rồi!
"Nhóc con, ta e là... không kiếm nổi đồ ăn đâu."
Một nỗi lo sợ len lỏi trong lòng ông. Mọi thứ quá xa lạ. Nếu đây thật sự là thời đại của Charoline, thì ông và nơi này đã cách nhau gần hai thế kỷ rồi — một kẻ lỗi thời chẳng còn biết sống sao.
Huống chi, không có canon, thậm chí chẳng có nổi một cây vĩ cầm bên người, một người sống vì tiếng đàn như ông biết phải làm thế nào đây?
Ông bắt đầu hối hận. Đáng lẽ hồi đó không nên chỉ mải mê tò mò về "âm nhạc của tương lai", mà phải bảo Charoline dạy ông cách sinh tồn ở thế giới ấy mới đúng!
Paganini bước đi loạng choạng, cắn răng tiến về phía trước. Đôi tai cực thính của ông chợt bắt được tiếng vĩ cầm vang lên ở gần đó. Ông dừng lại, và như thể bị mê hoặc lần nữa, không kìm nổi mà bước về hướng âm thanh ấy.
Người đang kéo đàn là một thanh niên trẻ tuổi, ánh mắt tràn đầy tự tin, say sưa đắm mình trong bản nhạc. Khi cậu kết thúc, đám đông xung quanh bùng lên những tràng pháo tay rộn rã.
Thế nhưng, vị đại sư của chúng ta lại đang co giật khóe miệng giữa đám đông — tác phẩm của ông đã sa sút đến mức bị đem ra chơi bời giữa quảng trường thế này sao?
Achille à, con nghèo đến mức đó thật sao? Con đem hết nhạc của ta xuất bản rồi à?!
Sai nốt, pizzicato không đủ trong trẻo, kỹ thuật kéo còn hơi phù phiếm, chuyển cung thiếu dứt khoát, ăn mặc thì chẳng hợp thẩm mỹ của ta chút nào... So với cô bé đáng yêu kia thì còn kém xa, ngay cả cái cậu kéo đàn như cái "đuôi" của cô ấy cũng còn chơi hay hơn cậu.
Thưa ngài Paganini thân mến, có lẽ ngài đã hiểu lầm thế giới này rồi.
Một quán quân cuộc thi Paganini, một "tín đồ ma vương" khiến bao thế hệ nghệ sĩ phải khổ luyện, thì trình độ quả thật không thể đem ra so với một sinh viên năm ba khoa biểu diễn vĩ cầm được đâu.
Khi chàng trai trẻ cúi người cảm ơn, Paganini bước lên một bước, chỉ vào cây vĩ cầm của cậu ta: "Chàng trai, cho ta mượn cây đàn của cậu một chút đi. Paganini thật sự... không phải như cậu vừa diễn đâu."
Đám đông lập tức náo động, đây chẳng phải là cảnh đấu vĩ cầm trong truyền thuyết sao? Có người huýt sáo, có người cười ầm lên, có người đã giơ điện thoại lên quay lại hình ảnh chàng trai lạ mặc áo quần cổ điển ấy.
Chỉ thấy ông đặt chú mèo con xuống, nhận lấy cây đàn trong tay chàng trai còn đang ngơ ngác rồi bắt đầu kéo.
Chàng trai cuối cùng cũng sực tỉnh, giữa thanh thiên bạch nhật thế này mà dám cướp đàn người ta? Buông ra, đó là báu vật của tôi mà —
Thế nhưng, ngay khi người đàn ông ấy đặt vĩ cầm lên vai, kéo ra nốt đầu tiên, toàn thân ông như bừng sáng.
Chàng trai khựng lại. Cậu không tin nổi vào tai mình, âm thanh phát ra từ chính cây đàn của cậu... sao lại có thể khác biệt đến thế?
Đó thật sự là cây vĩ cầm của mình sao? Âm sắc ấy... chẳng lẽ là từ một cây Stradivarius hay Guarneri?
Thế giới của chàng trai dường như sụp đổ, thì ra thần thoại là thật. Thì ra có những người thật sự vượt khỏi giới hạn của nhạc cụ, trở thành linh hồn của nó.
Cậu chưa từng nghe một bản Paganini nào mang nhiều cảm xúc đến vậy. Mọi thứ đều tự nhiên, trôi chảy — trong tiếng đàn ấy có một thứ sâu sắc, vượt lên tuổi tác và vẻ ngoài, là dấu vết của năm tháng và linh hồn đã từng cháy bỏng.
Rõ ràng chỉ là một bản "Caprice" quen thuộc thôi, thế mà qua tay ông, nó lại trở thành bức tranh sống động về cuộc đời đầy vinh quang và trầm luân của một thiên tài. Mỗi một nốt đều được xử lý đến cực điểm, mỗi lần chuyển nhịp đều khiến tim người nghe thắt lại.
Khi Paganini ngẫu hứng thêm một đoạn biến tấu rực rỡ như ảo thuật, chàng trai gần như há hốc miệng. Lạy Chúa, yêu nghiệt này là ai vậy? Sao trong giới nhạc viện chưa từng nghe đến tên ông ta?
Cậu nuốt khan, nhìn người đàn ông đang say mê kéo đàn, động tác tự nhiên đến mức cây vĩ cầm như một phần cơ thể ông. Một ý nghĩ điên rồ lóe lên: Nếu bảo đây chính là Paganini, mình cũng chẳng phản đối.
Khán giả quanh đó như bốc cháy.
Ngọn lửa rực rỡ trong tiếng đàn ấy khiến ai nấy đều run rẩy — đây mới là Paganini thực thụ! Hoa mỹ, mê hoặc, và đầy cuồng nhiệt đến mức khiến máu sôi lên.
Trong chiếc hộp vĩ cầm mở dưới đất đã có người bắt đầu ném vào những tờ tiền và đồng xu. Khi Paganini kết thúc bản nhạc, không chịu nổi lời yêu cầu nồng nhiệt, ông lại kéo thêm vài khúc nữa.
Đến khi đám đông dần tản đi, Paganini mới định trả đàn, thì thấy chàng trai đã sắp khóc đến nơi rồi.
"Ờ... chàng trai, hãy... tiếp tục luyện tập nhé?" Chàng trai nhận lại vĩ cầm, nước mắt lưng tròng: "Tôi vẫn tập mỗi ngày... nhưng con người với thần tiên, thật sự là một trời một vực..."
Paganini vỗ vai cậu an ủi, rồi liếc xuống hộp đàn, chần chừ chỉ vào chú mèo nhỏ dưới chân: "Những đồng tiền kia... cho ta xin ít được không? Ta không mang gì theo, mà con mèo nhỏ này cần ăn."
Chàng trai sững người, sau đó nhét hết đống tiền giấy vào túi áo ông.
"Ờ, cảm ơn... mà, cho ta hỏi thêm, có thể mua đồ ăn ở đâu?"
Chàng trai nhìn khuôn mặt nghiêm túc của ông rồi nghĩ ngợi một chút, lấy ra phần bánh sandwich, bánh nướng và chai cola mà cậu chuẩn bị làm bữa trưa, tất cả dâng lên cho đại sư.
Paganini còn chưa kịp nói lời từ chối, chú mèo con đã phóng đi mất. Ông vội vã cảm ơn, rồi ôm đồ ăn đuổi theo con mèo lanh lợi ấy.
Mọi thứ dường như quay ngược trở lại. Chú mèo từng dẫn ông rời đi, giờ lại dẫn ông quay về chốn ban đầu.
Paganini vừa th* d*c, vừa vạch đám cỏ rậm, ôm lấy phần ăn, trách yêu con mèo: "Ta đã kiếm được đồ ăn cho mày rồi, sao lại bỏ chạy..."
Lời còn chưa dứt, ông đã chết lặng.
Người ông mong nhớ bấy lâu nay đang ngồi đó, trên thảm cỏ, ôm cây guitar, nhẹ nhàng cho mèo con ăn, nụ cười dịu dàng ấy hệt như khoảnh khắc vĩnh viễn trong bức chân dung năm xưa.
Nghe thấy tiếng động, bà ngẩng đầu. Đôi mắt màu hổ phách phản chiếu bóng hình tao nhã của ông.
Cây guitar rơi xuống đất, dây đàn rung khẽ tạo nên âm vang trong hộp cộng hưởng.
Paganini cảm thấy mình lại được thiên đường ưu ái. Ông khẽ mỉm cười, trái tim tưởng như ngừng đập bỗng sống dậy lần nữa.
Ồ, Dida à, Niccolò của nàng lại lạc đường nơi thế giới này rồi. Lần này... nàng có còn muốn cứu rỗi hắn không?
*
Vào buổi trưa, Paganini lớn tiếng tuyên bố sẽ dùng số tiền kiếm được trong túi để mời Dida một bữa thật ngon. Người phụ nữ dịu dàng ấy không từ chối, để mặc ông kéo tay mình đi, như thể chỉ cần được ở bên ông, bà đã không còn sợ hãi điều gì nữa.
Bà dẫn ông đến một quán nhỏ ấm cúng và yên tĩnh. Trong lúc chờ đồ ăn, họ bị thu hút bởichương trình phát trên TV — một cuộc thi âm nhạc quốc tế. Paganini chăm chú lắng nghe tiếng vĩ cầm của cô gái tóc đen trên màn hình, mỗi nốt, mỗi nhịp, đều khiến ông dõi theo không rời.
"Niccolò, tỉnh lại đi," Dida cười khẽ, "Đó là cô gái đoạt giải quán quân của ngài đấy."
"Quán... quân?"
"Vâng, quán quân Cuộc thi vĩ cầm quốc tế Paganini. Một cô gái phương Đông rất thú vị. Hình như cô ấy tên là... Charoline? Âm sắc của cô ấy, có chút gì đó... giống ngài."
"Đương nhiên rồi. Cô ấy là học trò giỏi nhất của ta. Chỉ là... tiếng đàn của cô ấy đã khác trước rồi."
Dida cười, hướng mắt về màn hình đang chiếu lại buổi phỏng vấn sau khi trao giải. "Vậy đó, Niccolò — đó chính là câu trả lời."
Paganini nhìn theo, thấy đôi mắt u buồn của Charoline. Trên ngón tay giữa của cô lấp lánh một chiếc nhẫn, viên ngọc lam phản chiếu ánh đèn lung linh.
Ông nghe cô nói: "Vâng, đây là cây đàn Stradivarius... là món quà từ người tôi yêu... Tên ư?"
Charoline sững lại, dường như sắp khóc. "Có chứ," Cô nói khẽ, "Nó mang tên Liszt. Bởi vì nó được đặt theo tên người tôi yêu nhất."
Paganini vò nát tờ khăn giấy, giận dữ nhìn sang Dida.
"Em yêu, anh nói cho em biết nhé—"
"Ừm, em đang nghe đây."
"Đám đàn ông chơi dương cầm là loại phiền toái nhất trên đời! Loại người đáng ghét nhất thế giới này... chính là bọn họ!"
"Ừ ừ, Niccolò," Dida mỉm cười, "Ăn cơm đi."
*
[Viết cho các tiểu thiên thần yêu thích Paganini]
# Bối cảnh thời hiện đại
# Linh hồn của Paganini già nhưng mang thân xác của chính mình, khoảng 30 tuổi
# Mốc thời gian là sau khi cuộc thi Paganini (Paganini Competition - Pasae) kết thúc
