Địa điểm khảo sát phong tục lần này là ở Tô Châu. Tuy nói là đi cùng người của phòng làm việc Ngọc Long, nhưng sau khi xuống máy bay, Tạ Ngọc Long nhanh chóng tách ra khỏi đoàn, chỉ dẫn theo Lục Minh Thu ngồi xe tiến vào một khu phố cũ trong nội thành. Khi đến trước một cửa tiệm bánh đoàn lâu đời, bà còn cẩn thận gọi mua mấy cân bánh mật làm quà.
Hôm nay bà vẫn mặc sườn xám như thường lệ. Mặt lụa thu hương sắc, thêu kín hoa thược dược. Áo cổ đứng được cắt may chỉn chu, tà váy dài đến bắp chân, phần xẻ tà cao đến đầu gối. Dạng sườn xám thủ công kiểu cổ này thật ra không kén dáng người, thậm chí còn giúp che giấu khuyết điểm đường cong. Chỉ nhìn bóng dáng Tạ Ngọc Long thôi, cũng hoàn toàn không thể đoán ra tuổi tác thật sự của bà. Bà tao nhã uyển chuyển đi giữa con hẻm nhỏ Giang Nam, tựa như người trong tranh bước ra.
Lục Minh Thu lặng lẽ theo sát phía sau, ánh mắt quan sát khắp nơi, chăm chú đánh giá khung cảnh xung quanh.
Tường trắng ngả màu phấn, đường lát đá xanh, mặt đất còn vương vài vũng nước – có lẽ đêm qua vừa mưa. Mép tường lấm tấm rêu xanh, không khí mang theo chút ẩm lạnh. Xuyên qua con hẻm, trước mắt liền hiện ra một khúc sông uốn lượn, nước xanh đậm, tĩnh lặng không gợn sóng, như một dải ngọc phỉ thúy lặng lẽ trải dài.
Hai người lần theo bờ sông đi một đoạn nữa, cho đến khi đứng trước một căn nhà trệt có sân riêng, Tạ Ngọc Long cuối cùng cũng dừng lại bước chân.
Lục Minh Thu nhớ lại từng nghe Tạ gia kể chuyện cũ, rằng ông ngoại của Tạ Ngọc Long là người Tô Châu, nên bà ở đây đương nhiên là còn người thân.
“Đến rồi,” Tạ Ngọc Long bước đến trước cánh cổng gỗ của ngôi nhà trệt, giơ tay gõ cửa, đồng thời giải thích đơn giản, “Sau khi cha ta mất, mẹ ta nói ở thủ đô quá nhiều thương tâm, không muốn ở lại lâu, nên tự mình trở về căn nhà cũ ở Tô Châu sống. Ta với A Từ cậu con mỗi năm đều đến thăm bà, vậy mà bà còn chê bọn ta phiền.”
Nói đến câu cuối cùng, giọng điệu của Tạ Ngọc Long mang theo chút bất đắc dĩ. Bà còn định nói thêm điều gì, thì cánh cửa gỗ kêu “kẹt” một tiếng khẽ vang, bị người từ bên trong đẩy ra.
Lục Minh Thu nghiêng đầu nhìn vào, thấy một người phụ nữ chừng năm mươi tuổi đứng bên trong. Bà ăn mặc đơn giản, mái tóc điểm sương được cắt ngắn ngang tai. Khi nhìn thấy Tạ Ngọc Long, mắt bà liền sáng rỡ lên: “Ôi, sao tự nhiên về mà không nói trước một tiếng?”
Tạ Ngọc Long cười đáp: “Dì Uyển, con muốn tạo bất ngờ cho mẹ!”
dì Uyển mỉm cười mời hai người vào nhà. Khi Lục Minh Thu bước qua ngạch cửa, bà có liếc cậu một cái, trong ánh mắt lộ ra vài phần tò mò, nhưng không hỏi gì cả, chỉ lặng lẽ dẫn họ đi vào phòng khách.
Ngôi nhà mang kiến trúc cổ điển Trung Hoa, sau cánh cổng là bức bình phong ngăn, phải đi qua mấy hành lang và cửa tròn mới tới nơi. Trong sân nhỏ có tiểu đình, hòn giả sơn, dọc tường trồng trúc xanh, mặt đất còn có hồ nước nhân tạo dẫn suối vào, trong nước nuôi cá chép. Cảnh trí tinh xảo, cổ nhã, đậm chất lâm viên Giang Nam.
Bước vào phòng khách, đối diện cánh cửa là một bà lão đang ngồi trên ghế bành gỗ lim. Mái tóc bạc búi gọn phía sau đầu, mặc áo sơ mi xanh nhạt và quần đen đơn giản, sắc mặt hiền từ, dáng người hơi khom, tuổi tác đã cao, nhưng phong thái được nuôi dưỡng bao năm khiến bà toát lên khí chất trầm tĩnh và nhã nhặn.
Tạ Ngọc Long bước tới gần, dịu dàng gọi: “Mẹ, con mang cho mẹ mấy cân bánh mật, vốn định mua thêm bánh mỡ heo nữa, mà không may, họ bán hết rồi.”
“Con đột nhiên chạy về làm gì vậy?” Lão thái thái cất tiếng, mang theo chất giọng đặc trưng vùng Giang Nam, mềm mại và ấm áp. Bà đưa mắt lướt qua con gái mình, sau đó dừng lại ở người thanh niên đi bên cạnh, hỏi tiếp: “Vị này là?”
Tạ Ngọc Long kéo Lục Minh Thu ngồi xuống, mỉm cười giới thiệu với mẹ: “Thằng bé tên là Lục Minh Thu, là người yêu của A Từ, cũng học vẽ sơn dầu. Cùng con đến Giang Nam để sưu tầm phong tục, mẹ không thể để chúng con ở khách sạn suốt được, đúng không?”
Nghe đến hai chữ "người yêu", ánh mắt của bà lão lập tức trở nên nghiêm túc. Lục Minh Thu bị bà nhìn đến căng thẳng, lưng thẳng tắp, ngồi cũng nghiêm chỉnh hẳn lên.
“A Từ mắt nhìn cũng tốt đấy chứ...” Sau khi đánh giá cậu từ trên xuống dưới một lượt, bà lão nở một nụ cười dịu dàng, “Cậu trai này nhìn qua rất có khí chất.”
Người nhà họ Tạ dường như trời sinh đã giỏi giao tiếp, bà lão cũng không ngoại lệ. Chỉ qua vài câu chuyện đơn giản, bà đã khéo léo tìm hiểu được hoàn cảnh gia đình của Lục Minh Thu, cách nói chuyện tự nhiên, không hề khiến người ta cảm thấy áp lực.
Ba người vừa trò chuyện vừa cười nói, thoáng chốc đã tới giờ trưa. dì Uyển vào báo rằng bữa cơm đã chuẩn bị xong, nên họ cùng nhau chuyển sang phòng ăn. Bữa ăn không quá cầu kỳ, nhưng lại vô cùng thịnh soạn. Sau bữa trưa, dì Uyển đã dọn dẹp và chuẩn bị xong phòng ngủ cho Lục Minh Thu. Cậu được sắp xếp ở một gian phòng bên phía đông, yên tĩnh và mát mẻ, cửa sổ hoa hướng ra tiểu viện, có thể nhìn thấy cả một vạt trúc xanh mát mắt.
Cậu nằm dài trên giường La Hán, định tranh thủ chợp mắt một lát. Đúng lúc ấy, điện thoại video từ Tạ Từ Tuyết gọi đến.
Cậu vừa nhận máy, vừa “ư” một tiếng, thì đã nghe Tạ Từ Tuyết hỏi: “Nhìn khung cảnh sau lưng, cậu đang ở nhà bà ngoại anh à?”
“Đúng vậy,” Lục Minh Thu gật đầu, lại liếc nhìn cảnh sau lưng qua camera, “Còn anh thì vẫn ở công ty sao?”
“Ba giờ có cuộc họp.” Nói xong, Tạ Từ Tuyết hỏi cậu buổi trưa ăn gì.
“Cá quế chiên giòn, thịt anh đào, còn có miến canh huyết vịt…” Lục Minh Thu nhớ lại rồi kể tên vài món, đều là đặc sản Tô Châu chính tông.
“Dì Uyển còn có hai món sở trường nữa, là thịt cua và tôm bóc vỏ xào, lần sau bảo dì làm cho em ăn,” Tạ Từ Tuyết ngừng lại một chút, khẽ thở dài, “Anh thật sự muốn nhanh kết thúc công việc để bay tới Tô Châu với em.”
Lục Minh Thu mỉm cười nói: “Bọn em chỉ ở Tô Châu hơn hai mươi ngày thôi, thời gian trôi nhanh lắm. Anh lo làm việc cho tốt đi.”
“Hơn hai mươi ngày cũng lâu lắm đấy, Thu Thu, anh chỉ muốn mãi ở cạnh em thôi.” Giọng Tạ Từ Tuyết từ bên kia truyền đến, trầm thấp, từ tính, khiến người nghe tai cũng tê dại.
Lục Minh Thu đưa tay sờ vành tai, thì thầm một câu:
“Tạ tổng, anh nghiện yêu quá rồi đấy.”
Cậu cứ tưởng mình nói nhỏ, đối phương không nghe được, nào ngờ Tạ Từ Tuyết nghiêm túc đáp lại: “Bà xã anh đáng yêu như thế, anh không nghiện yêu sao được.”
Nghe đến hai chữ “bà xã”, mặt Lục Minh Thu lập tức đỏ bừng: “Ai là bà xã của anh chứ… Đừng gọi bừa…”
Tạ Từ Tuyết không nói gì, chỉ nhìn cậu qua màn hình mà cười mãi, ánh mắt dịu dàng đến mức dù cách nhau một lớp màn hình lạnh lẽo, Lục Minh Thu vẫn cảm nhận được trọn vẹn sự trìu mến trong ánh mắt ấy.
Hai người trò chuyện gần nửa tiếng, Lục Minh Thu bắt đầu thấy buồn ngủ, cắt cuộc gọi rồi nằm nghỉ một lát. Đến khoảng hai giờ rưỡi chiều, đồng hồ báo thức vang lên, cậu rời giường rửa mặt, thay một chiếc sơ mi cổ tàu màu lam khổng tước, buộc tóc dài thành búi tròn gọn gàng, tùy ý mà thoải mái.
Tạ Ngọc Long không có thói quen ngủ trưa, giữa trưa vẫn luôn ngồi ở phòng khách trò chuyện với dì Uyển. Thấy Lục Minh Thu đi tới, bà cười nói: “Đi thôi, dì dẫn con đi dạo Cô Tô.”
Sưu tầm phong tục thì đương nhiên phải đến những nơi đẹp nhất, mang đậm nét văn hoá địa phương. Nói trắng ra, cũng giống như đi du lịch khắp nơi, chỉ khác là bọn họ đi đâu cũng mang theo giấy bút để ký họa lại những điều nhìn thấy.
Tạ Ngọc Long vốn đã quen thuộc với Tô Châu, nhưng đối với Lục Minh Thu thì đây là lần đầu tiên đến. Bà dẫn cậu đi qua những danh thắng nổi tiếng như Chuyết Chính Viên, Sư Tử Lâm. Những khu vườn cổ kiểu Trung Quốc với vẻ đẹp độc đáo và thanh nhã. Trên giấy, Lục Minh Thu dùng những nét mực đen trắng phác họa lại đình đài ven hồ, núi giả cao vút và những bụi hoa tươi tốt trong vườn.
Buổi tối trở về, dì Uyển nấu món đầu sư tử thịt cua và tôm bích ốc bóc vỏ. Lục Minh Thu không nói gì, chỉ nghĩ là tình cờ. Nhưng nghĩ kỹ lại, cậu cảm thấy phần nhiều là do Tạ Từ Tuyết đã nhắc nhở trước.
Cô gái ở Lấp Vò mà lại đặt món này dưới gối – đúng là lạ kỳ thật! Nhưng suy đoán đó lại khiến lòng cậu như được rót mật, ngọt ngào không tả.
Sau bữa tối, Lục Minh Thu và Tạ Ngọc Long cùng bà ngoại trò chuyện. Đột nhiên, dì Uyển bưng tới một bàn cờ gỗ đã cũ. Ban đầu Tạ Ngọc Long còn đang cười, nhưng vừa thấy bàn cờ, sắc mặt bà lập tức xịu xuống: “Mẹ à, thói quen này của mẹ sao mãi không thay đổi vậy…”
“Đừng dài dòng. Lại đây chơi một ván, xem coi con đánh cờ có tiến bộ gì không.”
Nghe vậy, Lục Minh Thu mới nhớ ra trước đó Tạ Từ Tuyết từng dạy cậu chơi cờ, còn nói bà ngoại là một kỳ thủ chuyên nghiệp.
Tạ Ngọc Long mặt mày không tình nguyện: “Con vốn đã không giỏi cờ rồi. Chờ A Từ về, để nó đánh với mẹ.”
Bà cụ điềm đạm đáp: “A Từ không ở Tô Châu. Nhưng con thì có. Ngồi xuống.”
Nghe vậy, Tạ Ngọc Long đành ngoan ngoãn ngồi xuống đối diện bà. Một bên là kỳ thủ chuyên nghiệp, một bên là tay mơ chẳng có chí tiến thủ. Ván cờ chỉ mới đi chưa đầy mười phút đã kết thúc chóng vánh.
Bà cụ lắc đầu thở dài: “Về chuyện đánh cờ, con với anh con chẳng ai giống được ta. Người nào cũng chơi dở như nhau.”
Nói rồi, bà quay sang hỏi Lục Minh Thu:
“Tiểu Lục, con biết chơi cờ không?”
“Con chỉ mới học được hơn mười ngày.” – Lục Minh Thu thật thà đáp.
“Vậy thì hay quá, để ta dạy con.” – Bà cụ không hề chê cậu mới học, thậm chí trên mặt còn lộ ra vẻ vui mừng.
Tạ Ngọc Long lập tức tranh thủ lui về sau, đè cậu ngồi xuống ghế:
“Mẹ, đã có Tiểu Lục chơi cùng, con xin phép rút lui trước!”
Bà vừa dứt lời đã rút lui thẳng, để lại trong phòng khách chỉ còn Lục Minh Thu, bà ngoại và dì Uyển. Dì Uyển ngồi ở gian ngoài xem TV, âm thanh vặn nhỏ, như sợ làm phiền hai người đang đánh cờ bên trong.
Lục Minh Thu cầm viên cờ đen làm từ ngọc, dùng chút kiến thức cờ vây sơ sài của mình, đối đầu với một danh thủ quốc gia đã từng làm mưa làm gió trên bàn cờ.
Trong lúc đặt quân, cậu thầm nghĩ – mình đúng là gan thật…
Ván cờ mới chỉ khai cuộc, bà cụ bỗng ngẩng đầu lên hỏi:
“Con học chơi cờ từ A Từ phải không?”
Lục Minh Thu hơi ngạc nhiên:
“Dạ đúng, là anh ấy dạy. Nhưng sao bà biết được ạ?”
Bà cụ đưa tay chỉ vào vị trí gần sao trời góc trên bên trái bàn cờ, mỉm cười nói:
“A Từ đánh cờ thích nhất bố cục kiểu này, từng nước đi của con, ta đều từng thấy lúc đánh với nó.”
“Hồi trước anh ấy nói sẽ dạy con chơi cờ, con cũng chỉ học cho vui thôi, nên chỉ biết đánh theo cách anh ấy dạy…”
“Không sao cả,” – bà cụ cười hiền hậu – “Lúc A Từ mới học chơi cờ, đến quy tắc cơ bản còn chưa nắm rõ. Ta còn tưởng nó giống mẹ nó, chẳng có khiếu gì. Ai ngờ sau đó tiến bộ thần tốc, còn biết tự suy luận, biến hóa. Lúc ấy ta mừng lắm, cứ nghĩ cuối cùng cũng có người kế thừa. Tiếc là về sau nó lại đi theo cậu nó làm ăn buôn bán…”
Người già thường hay hoài niệm chuyện xưa. Bà cụ nhìn chăm chú bàn cờ, giọng trầm xuống khi nhắc đến Tạ Từ Tuyết:
“A Từ ngoài lạnh trong nóng, tính cách giống hệt ông ngoại nó – sống nội tâm, làm gì cũng có chừng mực, bề ngoài thì hòa nhã với ai cũng như nhau, nhưng thực chất rất rõ ràng thân – sơ. Người khác tuổi mười mấy đã biết rung động, riêng nó lại chẳng thiết tha gì. Hồi đó Tiểu Long còn hay đùa với ta, bảo A Từ chắc ‘không mở được nụ hoa tình đầu’…”
Lục Minh Thu lặng im nghe, không cắt lời bà.
“Hôm nay Tiểu Long giới thiệu con là người A Từ yêu, ta thực lòng rất vui. Bởi vì điều đó chứng tỏ nó không phải không biết yêu, mà chỉ là đến muộn thôi… Người sống một đời, có thể sống một mình cũng được, nhưng là bậc trưởng bối, ta vẫn mong nó có người để nắm tay đi hết quãng đời.”
Đôi khi Lục Minh Thu cảm thấy thật kỳ lạ – rõ ràng cậu và Tạ Từ Tuyết mới chỉ ở bên nhau chưa lâu, vậy mà tất cả mọi người xung quanh đều ngầm thừa nhận rằng hai người sẽ đi đến cuối cùng.
Hoặc cũng có thể là… họ hy vọng như vậy.
Nhưng điều kỳ lạ hơn nữa là – cậu không hề thấy áp lực vì điều đó. Trái lại, cậu thấy rất yên tâm.
Lục Minh Thu nhìn bà cụ, bất chợt mỉm cười:
“Bà Trương, tình cảm của anh ấy không phải đến muộn đâu… vì anh ấy đã thích con từ bảy năm trước rồi.”
Bà cụ họ Trương, tên Thục Nghi – cái tên mang cảm giác dịu dàng khuê các, vừa thanh lịch vừa ấm áp, rất hợp với con người bà.
Trương Thục Nghi nói:
“Tiểu Lục, đừng gọi ta là bà Trương, gọi theo A Từ là được. Gọi ta là bà ngoại đi.”
“Bà ngoại.”
Cậu khẽ gọi một tiếng, khiến gương mặt bà rạng rỡ hẳn lên. Bà đưa tay vào túi áo lấy ra một chiếc bình an khấu, đưa cho Lục Minh Thu, bảo đó là quà gặp mặt. Món này, A Từ cũng từng có một chiếc giống y hệt.
Chiếc bình an khấu bằng bạch ngọc, tròn bằng ngón cái, ở giữa có một lỗ nhỏ, được xỏ sẵn sợi chỉ đỏ, có thể đeo trên cổ như vòng cổ. Lục Minh Thu đón lấy, nghiêm túc cúi đầu cảm ơn.
Từ gian ngoài vọng vào tiếng TV, dì Uyển đang xem một kênh hí kịch. Tuy âm lượng không lớn, nhưng làn điệu của khúc hát lại có sức xuyên thấu mạnh, ngân nga kéo dài, từng câu từng chữ vẫn len lỏi vào đến tận phòng trong.
Lục Minh Thu nghiêng đầu lắng nghe, cố gắng phân biệt từng câu hát trong không khí. Cậu không rành về kịch, nghe mãi cũng không hiểu đang hát gì.
Ngược lại, Trương Thục Nghi mỉm cười nói:
“Lại đang nghe kịch Quảng Đông à? Con nghe không quen đúng không?”
Bà cất giọng nói lớn hơn một chút, ngoài gian dì Uyển nghe được, bật cười:
“Kịch Quảng Đông nghe vào cũng có cái thú riêng mà.”
“Ngươi là người Thiệu Hưng, không nghe kịch Chiết Giang lại đi nghe kịch Quảng Đông, thật là thú vị.” – Trương Thục Nghi trêu chọc, rồi hỏi tiếp – “Hôm nay chiếu vở nào thế?”
“‘Sơn Bá lâm chung.’” – Dì Uyển trả lời từ ngoài vọng vào.
“Vở này ngươi nghe không biết bao nhiêu lần rồi, ta đây cũng thuộc lòng.” – Trương Thục Nghi nói xong liền đọc hai câu lời hát, dù giọng có chút không chuẩn, nhưng lại vang lên rất có thần thái.
Trong TV, làn điệu vẫn uyển chuyển cất lên, Lục Minh Thu vẫn không hiểu hết ý nghĩa, nhưng khi Trương Thục Nghi cất tiếng, cảnh tượng trong kịch như bỗng trở nên rõ nét hơn:
“Nhân thế vô duyên đồng đáo lão,
Lâu đài nhất biệt lưỡng thôn thanh.”
Hai câu hát đơn độc, lại xướng lên nỗi biệt ly sinh tử.
Không rõ vì sao, khi nghe đến hai chữ “vô duyên”, Lục Minh Thu thấy lòng chợt trùng xuống. Có lẽ vì nó khiến cậu nhớ đến một cuộc trò chuyện trước đây giữa mình và Tạ Từ Tuyết.
Cậu thầm nghĩ – Lương Sơn Bá và Chúc Anh Đài vô duyên đầu bạc đến già, nhưng giữa cậu và Tạ Từ Tuyết… chắc chắn là có duyên, phải không?
