Ánh mắt Vương An Thạch trở nên nghiêm túc, y đặt chén rượu xuống nói với Phạm Ninh:
- Hiền đệ nếu không nói mới là nuối tiếc lớn nhất của ta.
Phạm Ninh chậm rãi nói:
- Ta thấy kỳ thực lần thực hiện Thanh Miêu Pháp này không thành công.
- Vì sao?
Vương An Thạch ngạc nhiên hỏi.
- Để gọi là thành công trong lần thực hiện thì nó phải có tính ứng dụng, huynh trưởng có nghĩ nó có thể áp dụng cho các huyện trong thiên hạ không?
Vương An Thạch im lặng không nói gì, y hiểu ý của Phạm Ninh, y và huyện thừa Trương Khải Lâm đã đấu tranh quyết liệt với nhau chỉ vì chuyện thực hiện nó.
Mặc dù may mắn thắng nhưng quả thật khó có thể phổ biến, không thể trông chờ các huyện lệnh huyện khác cũng có ý kiến kiên định như huyện mình, nói không chừng chính huyện lệnh lại là người phản đối.
Phạm Ninh tiếp tục nói:
- Bản chất của Thanh Miêu pháp là để kìm chế việc chiếm đoạt thổ địa, phòng ngừa thảm kịch lưu dân bùng phát lần nữa, nhưng chỉ dựa vào việc quan phủ đứng ra cho nông dân vay tiền thay cho việc cho vay nặng lãi thì ta thấy đó chỉ là chữa phần ngọn, không giải quyết được triệt để.
- Tại sao người nông dân phải vay tiền? Vì sao huynh trưởng không tìm cách để người nông dân không phải mượn tiền, ta cảm thấy đó mới là điều cốt yếu, huynh trưởng cố thực hiện Thanh Miêu Pháp nhưng thực ra là đang đi sai hướng.
- Vậy ý kiến hiền đệ thấy sao?
Lúc này, mọi người trên bàn tiệc đều im lặng, nhìn chăm chú vào Phạm Ninh.
Phạm Ninh khẽ cười:
- Theo ta được biết, địa tô của Ngân huyện và Ngô huyện là giống nhau, hàng năm sau thu hoạch thì tá điền và chủ nhà được chia 3-7, sau đó chủ nhà chịu phần thuế, nói đúng ra là tá điền bóc lột một cách khéo léo, nhưng ở Khai Phong phủ thì tá điền và chủ nhà được chia 5-5, cũng là chủ nhà chịu thuế, vậy huynh trưởng nghĩ nguyên nhân gì trong đó?
- Về mặt này ta cũng đã nghe nói qua.
Đổng Khôn bên cạnh giơ tay nói:
- Có cần ta nói ngu kiến không?
Vương An Thạch vội vàng nói:
- Đổng lão đệ nói đi!
Đổng Khôn gãi đầu nói:
- Có một lần cha ta và đại bá trên bàn rượu có nói qua, cha ta nói vì mọi người ở Khai Phong phủ đều lên kinh thành làm ăn, ở nông thôn không có người làm ruộng nên địa chủ không thể không giảm thấp địa tô xuống để thu hút nông dân.
Vương An Thạch có chút hiểu được lí do tại sao Phạm Ninh phải lấy ví dụ như vậy, y cười nói:
- Kinh thành là nơi đặc biệt, không thể đánh đồng với nơi khác được.
- Ta biết kinh thành là chỗ đặc biệt, nhưng không sai, huynh trưởng hoàn toàn không cần đi tranh giành lợi ích với bọn hào môn quyền quý.
Phạm Ninh đặt chén rượu xuống dứt khoát, nói với Vương An Thạch:
- Ví dụ như quan phủ khuyến khích việc mở rộng xưởng, giống như xưởng dệt của Ngô thị ở đông thành, hiện có ba trăm máy dệt, nếu xưởng mở thêm lên một nghìn máy dệt thì có phải cần tuyển thêm nhiều thợ hơn không?
- Hay như việc khai thác, phát triển mỏ, một mỏ lớn cũng ít mấy vạn người, mười mấy vạn thợ mỏ đang làm việc, còn cả người nhà của họ, vậy là giải quyết xong cho cuộc sống trên trăm vạn dân.
- Lại có nơi quan phủ nắm trong tay phần lớn đất đai, triều đình có thể đồng ý giảm địa tô, như vậy lại tăng khả năng tá điền thuê lại đất của quan lại.
- Nông dân thì không nhiều, một khi người giàu không có người làm ruộng thì họ chỉ có thể giảm thêm địa tô, nông dân sẽ thu được lãi nhiều hơn, dĩ nhiên sẽ không phải đi vay nặng lãi.
Vương An Thạch gật đầu cười:
- Lúc trước đệ nói về việc phân chia cái bánh chính là ý này hả, cùng nhau tranh giành cái bánh không bằng đưa cái bánh lên, tất cả mọi người đều được lợi.
- Đúng! Chính là ý này, thực ra huynh trưởng tiến hành Thanh Miêu Pháp là lo lưu dân Đại Tống khắp nơi nổi dậy, tái hiện lại thảm cảnh thời Lưỡng Hán, Tùy Đường, cho dù việc chiếm đoạt đất đai có lớn hơn thì Đại Tống cũng sẽ không xảy ra sự kiện lớn như khởi nghĩa quân Khăn Vàng, Hoàng Sào như vậy.
Vương An Thạch trầm ngâm một lúc:
- Xin lắng tai nghe!
Phạm Ninh khẽ cười:
- Nguyên nhân căn bản là tình hình Đại Tống hiện giờ không giống với Lưỡng Hán, Tùy, Đường lúc trước. Lúc đó Giang Nam không có khai thác mỏ, không canh tác hai vụ lúa, buôn bán bị chèn ép, tình hình vô cùng nghiêm trọng, quân phiệt cát cứ khắp nơi, nông dân nếu không trồng trọt thì không còn cách nào khác để sống, chỉ có thể trở thành lưu dân.
- Đại Tống giờ hoàn toàn khác, khai thác, phát triển về phía nam, cổ vũ việc buôn bán, khống chế quân phiệt, nông dân nếu không làm ruộng thì có thể bán rượu, làm tiểu nhị, có thể đi xuống phía nam làm nương, ít nhất còn có chén cơm, không đến mức bị ép mà tạo phản.
- Nếu các xưởng thủ công, mỏ, đóng thuyền, vận chuyển và buôn bán vẫn tiếp tục phát triển, nâng cao việc sản xuất kỹ thuật, lại tiếp tục mở rộng và phát triển khai thác về phía nam thì những vấn đề của Đại Tống sẽ từng bước được giải quyết, đây mới là cách làm sáng suốt. Đem bánh chia ra mà không phải để mọi người tranh giành một vài miếng bánh.
Những lời này Phạm Ninh đã nhẫn nhịn hơn một tháng nay, tuy hắn giúp đỡ Vương An Thạch chiến thắng huyện thừa Trương Khải Lâm, loại bỏ những kẻ ngăn cản Thanh Miêu Pháp.
Nhưng từ chuyện này có thể thấy việc thực hiện Thanh Miêu Pháp là không khả thi, Đại Tống huyện nào cũng có Trương Khải Lâm nhưng không phải huyện nào cũng có Vương An Thạch, thậm chí Đại Tống chỉ có một Vương An Thạch.
Trong lịch sử thì cải cách của Vương An Thạch cuối cùng đã thất bại, chính là thất bại từ Thanh Miêu Pháp mà ra, việc này giống như làm đồ sứ, thợ thủ công trăm cay nghìn đắng mới làm ra được một sản phẩm nhưng kẻ không thích chỉ gõ nhẹ một cái là hỏng.
Phạm Ninh cảm thấy Vương An Thạch vẫn chưa hiểu được tư tưởng của mình, vẫn cố gắng đi chia bánh, vẫn chưa nghĩ tới việc làm chiếc bánh to lên.
Cho nên trước khi đi, hắn mới tìm cơ hội để cảnh tỉnh Vương An Thạch.
….
Sáng sớm hôm sau, Phạm Ninh và nhóm bạn lên thuyền rời Ngân huyện, đích thân Vương An Thạch tới tiễn, thuyền lớn dần đi xa, Vương An Thạch trên bến thuyền càng ngày càng nhỏ lại, cuối không thấy nữa rồi.
Trong khoang thuyền, Minh Nhân và Minh Lễ đang thì thầm to nhỏ làm cách nào giấu được trân châu, tránh được việc kiểm tra thuế.
Những người khác đang chăm chú học bài, thoáng chốc đã hết một tháng, tháng sau ở huyện có một kỳ thi, tương đương với kì thi Giải, nếu kỳ thi này mà quá kém thì sẽ không được huyện đề cử đi thi Giải, việc này đối với các học trò là áp lực rất lớn.
Phạm Ninh đứng khoanh tay trước cửa sổ thuyền nhìn bến thuyền dần dần biến mất, tâm tư vẫn không bình thường trở lại được, Vương An Thạch tỏ ra cố chấp quyết không thay đổi, hơn nữa không biết y có chịu tiếp thu ý kiến của mình không.
Phạm Ninh có chút hối hận, sớm biết thế thì đã làm ầm ĩ vụ án trâu điên lên, từ đó sẽ khiến cải cách Thanh Miêu Pháp của Vương An Thạch thất bại, có thể sẽ thất bại đau đớn nhưng để tự y nhận ra có thể sẽ tốt hơn.
Tuy nói như vậy nhưng Phạm Ninh biết nếu vụ án trâu điên xảy ra lần nữa thì hắn vẫn sẽ giúp đỡ Vương An Thạch, không phải vì giao tình mà nguyên nhân quan trọng nhất là Trương Khải Lâm làm việc không chắc chắn, không biết trước biết sau, Phạm Ninh cũng không hy vọng sẽ xảy ra sự việc hạ độc trà lần thứ hai.
