Thái Tể nhìn Vân Lang hì hụi làm việc suốt năm ngày, đến khi cái lò của Vân Lang hình thành, ông ta hiểu là y đang đốt than củi, song không hiểu: “ Ngươi muốn luyện sắt mà, làm việc này làm gì?”
“ Cháu muốn làm một cái đao sắc bén, một cái dùi thật cứng, để làm một cái giày.”
Vân Lang đáp rất trúc trắc, có điều Thái Tể vẫn hiểu ý y, ông ta có chút xem thường, quý nhân thực sự không làm những chuyện này.
“ Để thời gian mà đọc sách có hơn không? Đã thuộc Tần Phong chưa?”
Kiêm gia thương thương,
Bạch lộ vi sương.
Sở vị y nhân,
Tại thuỷ nhất phương.
Tố hồi tùng chi,
Đạo trở thả trường,
Tố du tùng chi,
Uyển tại thuỷ trung ương.
Lau lách um tùm
Mọc trắng thành sương
Người ấy nơi nào
Giữa vùng sông nước
Sông sâu khó chèo,
Hiểm trở đường xa
Ngược xuôi tìm kiếm,
Lại thấy giữa dòng.
Vân Lang vừa làm việc vừa đọc vanh vách:
Thái Tế nghe xong thở dài, chắp tay bỏ đi, sau khi phát hiện Vân Lang miệt mài làm công việc của thứ dân, ông ta lấy Tần Phong làm khó y, nhưng chẳng ích gì.
Vân Lang nhìn đôi bàn tay dính đầy bùn của mình mỉm cười, thường xuyên làm việc nho nhỏ không đúng ý với Thái Tể sẽ có ích cho việc hai người ở cùng nhau. Nếu chỉ vì lấy lòng mà một mực làm theo ý ông ta, đột nhiên ông ta ép làm chuyện trái ý mà mình phản kháng, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng, nếu ông ta quen việc mình làm trái ý rồi, tới lúc đó còn cơ hội thương lượng.
Lò đã làm xong rồi, bước tiếp theo là nung nóng, rồi giữ nhiệt, nếu không lò có thể nổ.
Thái Tể nhìn Vân Lang dùng bùn nặn thành từng cuộn tròn đắp lên cái lò kỳ quái thì ngạc nhiên lắm, ngạc nhiên hơn là tay nghề của y vô cùng thuần thục, giống như đã làm nhiều lần.
Vân Lang bận rộn suốt ngày đêm, Thái Tể thấy y ra ra vào vào vô số lần, tới tận khi trời sáng mới về nhà, ngã vật xuống giường ngủ như chết.
Thái Tể dậy sớm, ngồi bên bếp lửa dùng đao vót thẻ gỗ, gần đây vì Vân Lang tới, có nhiều việc phải ghi chép.
Đi chân đất trên sàn đá lạnh cóng làm người ta phát điên, Vân Lang dùng hai tấm da sói bọc chân rồi mà vẫn lạnh run.
Đến khi bới cái lò bị cỏ khô lấp kín ra, tâm tình Vân Lang tốt hơn rất nhiều, lò được nung rất tốt, không có vết nứt, bên trong không rộng, với Vân Lang thế là đủ, dù sao thì y chỉ muốn làm một cái đao với vài mũi dùi thôi, nếu được, y còn muốn làm một con dao phay.
Được sự giúp đỡ của Thái Tể, Vân Lang đặt đe lên cái đôn gỗ, chiều cao vừa vặn với vóc người hiện giờ của y.
Lò nung than tuy đã lạnh một thời gian, nhưng khi mở ra vẫn bốc hơi nóng hầm hập, chẳng trách mà con hổ với con hươu mấy ngày qua thích nằm trên đó ngủ.
Nhìn than củi Vân Lang đốt được, Thái Tể cầm một miếng lên:” Trăm nghề tinh diệu, có ích lớn với quốc gia, đó là đạo lý ai ai cũng biết. Năm xưa công tượng Đại Tần ta được quốc gia quản chế, phân chia thành mười sáu cấp, không thể nói là không coi trọng trăm nghề. Chỉ đáng tiếc, đa phần làm công tượng là gia nô, một khi ngươi tiếp nhận ví trí thái tể của ta, sẽ chen chân vào ngũ cấp đại phu trong cửu cấp, không được làm nghề hèn kém này nữa, nếu không bị tả thứ trưởng hạch tội, càng bị người khác nhạo báng.
Trước đây ông ta nói một hơi dài như thế thì Vân Lang chẳng hiểu gì, bây giờ khá hơn rồi, tất nhiên nhiều từ tối nghĩa được y tự động lược bỏ, đại khái hiểu chín phần mười:” Trước mặt gia gia cần gì cố kỵ, chỉ cần sống thoải mái là được rồi.”
Thái Tể thở dài:” Ta lo cái tính thế nào cũng được này của ngươi, đại phu là thiên kim chi tử, tọa bất thùy đường (*), dù là một miếng ăn một ngụm nước cũng phải giữ gìn phong phạm, chết cũng không sửa đổi. Không có quyết tâm ấy, cho dù là được phong hầu cũng là vượn đội mũ người mà thôi.”
Vân Lang nhìn hai tay đen xì của mình, lại nhìn Thái Tể ăn mặc rách nát, không thấy có gì khác biệt: “ Vậy chết đói cũng phải giữa tôn nghiêm sao??”
“ Đại Tần ta lấy pháp lệnh lập quốc, từ không cho phép cha con huynh đệ tỷ muội ngủ chung một cái giường, cho tới toàn quốc sử dụng cùng xích, đấu, cân, lượng. Lại tới mười nhà biên làm một tổ, giám sát lẫn nhau, một nhà phạm pháp không báo, chín nhà chịu tội chung. Lại tới người khai hoang, chín năm không thu thế ruộng, người cầy cấy may vá giỏi, tích trữ được nhiều lương thực sẽ miễn trừ thuế vụ lao dịch.”
“ Bất kể mặt nào cũng có pháp lệnh dựa vào mà làm, con người tuân theo luật pháp làm việc, nô lệ dùng nghề để nuôi miệng, bậc sĩ phu khuyên gián vì nước, cai quản muôn dân, ai có đạo người đó, không được vượt quá.”
“ Lời của Khổng Khâu chẳng qua là suy nghĩ một nhà, không thể tin.”
Vân Lang miệng mở thật to, ông ta mắng cả Khổng Tử sao, không phải với người xưa coi đó là Khổng thánh nhân à, chợt tỉnh ngộ, thời này Nho giáo chưa độc tôn: “ Gia gia, chúng ta là Pháp gia?”
Thái Tể chắp tay sau lưng nhìn mây trời, phải nói tư thế này không đùa, làm ông già xấu xí như ông ta có vài phong phạm cao nhân:” Có biến pháp của Thương Quân mới có nước Tần thành thất hùng thiên hạ. Có Lý Tư lập pháp mới có cơ hội Đại Tần ta nhất thống thiên hạ, chúng ta xưng là Pháp gia cũng không sai.”
“ Nhưng hai vị đó đều chết thảm.”
“ Báo chết để lại da, nhạn bay để lại tiếng, để lại thành tựu ngàn đời, sống chết chuyện nhỏ thôi.”
Vân Lang quyết định không thèm nói chuyện với loại người không coi mạng mình ra gì ấy, hai người mới biết nhau có một tháng, ông ta hai lần không coi sống chết ra gì.
Về sau nếu có thể nhất định phải tránh xa loại người này ra, đứng gần họ, thảm hơn cả bị sét đánh, ai mà biết ngày nào đó vì quá thân cận, bị lý tưởng của ông ta liên lụy, sau đó bị nhân vật cường thế nào đó ngũ mã phân thây.
Vì thiên hạ sớm muộn gì cũng thuộc về Nho gia.
Vân Lang thấy mình là người phàm tục, biết tiếc cái mạng nhỏ, chết rồi, thịt thối ra thì cái lưu danh sử sách làm cái chó gì? Y không định sống một cách tầm thường, song cũng sẽ không quyên mình vì cái lý tưởng vu vơ nào đó, tuyệt đối không, y sẽ không thành thánh nhân, không thành nhân vật cho hậu nhân đọc lịch sử thảm liệt của mình mà sinh bi tráng, cái đó không có gì đáng kiêu ngạo hết.
Đã là tục nhân thì phải quay lại công việc phàm tục của mình.
Thấy Vân Lang nghe xong lời của mình mà vẫn không lập tức hủy lò ném chùy, làm Thái Tể vô cùng thất vọng, ông ta thừa nhận Vân Lang là học sinh thông tuệ, sẽ có tiền đồ lớn ở mặt học vấn.
Nhưng muốn giáo hóa y thành sĩ tộc chân chính, là chặng đường xa xăm.
(*) Tấm thân ngàn vàng, không ngồi dưới mái hiên, ý chỗ hạ nhân ngồi ăn hoặc đợi gọi hầu hạ. Thân phận cao quý không thể lẫn lộn.
