Hạ Duẫn Di thi thoảng quay đầu nhìn cửa sổ phòng nhi tử.
Cửa sổ mở rộng, nhi tử đang ngồi đó làm việc.
Ngoài thư phòng có sáu đại hán, bảy tám tiểu lại áo xanh.
Thi thoảng lại có tiếng quát tháo từ cửa sổ truyền ra, khiến đám tiểu lại trong sân run rẩy, cho dù là đại hán lực lưỡng cũng đứng thẳng tắp, không dám nhìn ngang ngó dọc.
Hạ phu nhân cũng nhìn theo ánh mắt trượng phu, không khỏi đắc ý, nói nhỏ:” Lão gia, khi người làm huyện lệnh cũng không oai phong bằng nhi tử thiếp.”
Hạ Duẫn Di bực bội:” Làm sao mà so sánh với nhau được, huyện Lam Điền giàu có nhất thiên hạ, nói đúng hơn là chốn kinh kỳ của hoàng đình Lam Điền, xưa nay luôn nắm trong tay Vân Chiêu, vậy mà giờ lại giao cho nhi tử chúng ta. May mà lão phu biết đứa bé này đúng là con mình, nếu không đã nghi không biết có phải Vân Chiêu dùng thủ đoạn Lữ Bất Vi năm xưa không?”
Hạ phu nhân nổi giận:” Lão gia mà xứng để thiếp thân mang thai rồi còn gả tới à?”
Hạ Duẫn Di cũng hùng hổ nói:” Năm xưa lão phu cưới nàng là thiếu niên phong độ.”
“ Phải, khi tuổi trẻ đúng là rất tốt ....” Hạ phu nhân dài giọng, nếu là năm xưa, bà tuyệt không dám cãi trượng phu nửa lời, nhưng không khí Lam Điền thế này, nữ tử có thể làm quan, chỉ huy cả đám nam tử đại trượng phu.
Lại thêm sáu bảy năm qua một mình chèo chống gia nghiệp, dần dần tạo thành tự tin, uy thế riêng của mình.
Hạ Duẫn Di đổi chủ đề:” Vì sao nó làm việc ở nhà, có phải chuyên môn chọc giận lão phu không?”
Hạ phu nhân lắc đầu:” Từ khi lão gia về, đứa bé này cũng về nhà nhiều hơn. Lão gia nghĩ mà xem, vừa quản cả cái huyện lớn, lại phải làm đường sắt, ít việc được sao. Bận rộn như thế nó còn nhớ quay về nhà, là đứa bé hiếu thuận, lão gia lại nghĩ nó không hay ...”
Hạ Duẫn Di buông tiếng thở dài, ngẩng đầu nhìn trời:” Sử Khả Pháp mang rương sách về quê làm điền sá ông, Trần Tử Long mua thuyền nam hạ, tìm sông tìm núi. Ứng Thiên Phủ trước kia náo nhiệt ra sao, huy hoàng ra sao ... Ta đúng là thứ thư sinh không được việc gì.”
Hạ phu nhân thấy trượng phu tâm tình sa sút, an ủi:” Từ sơn trưởng chẳng phải đã gửi thư, mời lão gia lên thư viện Ngọc Sơn dạy Dịch Kinh rồi sao? Lão gia có việc để bận rộn, tâm tình sẽ tốt hơn.”
Hạ Duẫn Di càng ảo não:” Làm cha mà để nhi tử kiếm việc cho, đâu ra cái lý đó.”
Hạ phu nhân cũng không vui:” Đúng là thế, phu quân cũng là chí sĩ bác học, vị Từ sơn trưởng đó thiếu thành ý quá đi, gửi một lá thư rồi chẳng thấy bóng dáng đâu, phải tới nhà nói đôi ba câu chứ.”
Hạ Duẫn Di cười tự trào:” Nay khác xưa rồi, người đọc sách như phu quân nàng nào có địa vị cao như vậy nữa, nghe nói Tiền Khiêm Ích cũng muốn mưu cầu một vị trí tiên sinh thư viện, vậy mà bị từ chối, không chỉ ông ta, Mã Sĩ Anh, Nguyễn Đại Việt đầu đụng đầu vào tường. Nói ra ba người đó đều tài học, danh tiếng hơn xa ta, bọn họ còn không có tư cách tới đó dạy học, vậy thì ta đâu ra tư cách đó chứ?”
“ Cha có tư cách đó.” Không biết từ khi nào Hạ Hoàn Thuần đã xử lý xong công vụ, kéo cái ghế xuống dưới bóng cây nghỉ ngơi:
Hạ Duẫn Di lắc đầu:” Người quý ở chỗ tự biết mình, Mã Sĩ Anh năm xưa là nhân vật tung hoành khoa trường, Nguyễn Đại Việt cũng văn tài lừng lẫy. Vi phụ chỉ là đồng tiến sĩ phó bảng còn đứng thứ ba ngược từ dưới lên, sao so được.”
Hạ Hoàn Thuần bĩu môi:” Khoa khảo Đại Minh giỏi lắm thì loại bỏ được kẻ học thức kém, không loại được kẻ nhân phẩm kém. Sư phụ con tuyển tài trọng nhân phẩm, nếu chỉ quý tài học, thư viện thiếu gì chứ. Chu Minh bị hại đâu phải vì tặc khấu như đám sĩ nhân đó nói, mà chính bởi những kẻ mang danh chí sĩ bác học kìa.”
“ Từ sơn trưởng từng nói, thư viện dạy học tử đạo ứng biến không phải là để đối phó với bách tính, phải phân biệt rõ thủ đoạn và mục đích. Loại người như Tiền Khiêm Ích, Mã Sĩ Anh, Nguyễn Đại Việt mà làm quan thì chưa tới ba tháng sẽ bị sư phụ con lệnh băm nát nuôi chó, không cho làm quan là nhân từ với chúng.”
“ Phụ thân tài học không cần nghi ngờ, nhân phẩm lại vô tư thẳng thắn, nhân tài như người mới xứng vào thư viện Ngọc Sơn dạy học.”
Hạ Duẫn Dĩ mừng rỡ:” Thư viện biết sửa sai về với chính đạo rồi sao?”
Hạ Hoàn Thuần lắc đầu:” Phụ thân chỉ dạy Dịch Kinh mà thôi, là một phần của học vấn bao la như biển ở thư viện, con nói rồi, không học vấn nào hoàn mỹ, không có chân lý nào là tuyệt đối, nếu một mực theo đuổi Nho học mà phủ nhận toàn bộ học vấn khác sẽ tự hại chính mình.”
“ Phụ thân, nếu như tài học không đóng góp cho quốc gia, một lòng chỉ vì thanh danh của mình, sự nghiệp của mình, tài phú của mình, dù tài cao ngút trời chỉ là họa hại quốc gia mà thôi.”
“ Phụ thân, Nho học mới là thứ đã rời xa chính đạo cần uốn nắn lại, nó từ lâu đã chỉ phục vụ mục đích độc tôn của mình, rời xa bản tâm, nếu giờ quay trở lại chỉ là môn học vấn, bỏ đi những thứ tục sự khác, biết đâu lại lần nữa tỏa ánh hào quang.”
Hạ Duẫn Di chắp tay sau lưng bỏ đi, bất tri bất giác đi xa dần, trên chỉ còn trời xanh bao la, dưới là ruộng đồng trồng lương thực mùa thu mới nhú chút chồi xanh.
Những lời nhi tử nói gây chấn động cực lớn cho ông ta, ông ta nhớ lại tâm tình của mình khi vào kinh khảo thí ... Có phải vì muốn mưu lợi cho thiên hạ, cống hiến cho quốc gia không? Không mình chỉ muốn dương danh thiên hạ, vinh diệu cha mẹ.
Khi bảng vàng công bố, tìm thấy tên viết ở gần chót bảng, lòng chỉ có mừng rỡ phát cuồng, không phải vì tráng chí có vũ đài thi triển, mà lòng chứa đầy khoái lạc vì nay thân phận cao hơn người một bậc.
Mười năm đèn sách học được gì? Nhìn lại toàn bộ thứ học tập đều phục vụ khoa khảo. Có nghĩ học cái khác không? Kỳ thực đâu có thời gian nghĩ gì nữa.
Học thành văn võ nghệ, bán cho nhà đế vương mới là mục tiêu cuối cùng, là khao khát chân thực của các tiến sĩ.
Hạ Duẫn Di lang thang ở ngoài ruộng tới nửa ngày, đầu óc hỗn loạn, đám Sử Khả Pháp, Trần Tử Long khi đó muốn dấy binh cần vương, dù biết chỉ như muối bỏ biển, cũng không ngại tuẫn táng bản thân và sáu vạn đoàn luyện, rốt cuộc vì gì, thiên hạ, bách tính ... đều không … Đều thỏa mãn danh tiết bản thân.
Ngẫm lại khi ấy, nếu không ai ngăn cản, bọn họ thực sự được ngậm cưới suối vàng, lưu danh sử sách ... Nhưng để lại cái gì, một Nam Kinh trống rỗng, chẳng may tặc khấu thừa cơ ...
Hạ Duẫn Di ngẩn ngơ, tại sao những người đều coi là bác học trí tuệ lại có cái nhìn thiển cận hoặc có thể nói là ích kỷ như vậy, nhưng nếu nói họ ích kỷ, ai ích kỷ mà lại không ngại ngần tìm lấy cái chết? Ông ta dám khẳng định đám Sử Khả Pháp cống hiến đều là vô tư, không phải vì muốn bách tính có cuộc sống tốt đẹp hơn, thiên hạ tốt đẹp hơn?
Vậy thì sai ở đâu đây?
Lúc này trời chập tối, nông phu kết thúc một ngày làm việc, đang rửa chân rửa tay ở kênh nước trong veo, nói cười rộn rã quay về nhà.
Đây chẳng phải là cảnh tượng rất đẹp sao, cuộc sống thanh bình yên vui, vì cái gì vừa rồi ông ta thoáng chút khó chịu trong lòng?
Bất giác Hạ Duẫn Di nghĩ nếu cảnh tượng này xuất hiện ở huyện nhỏ Nam Kinh nơi ông ta quản lý, ông ta chắc chắn vui mừng vô kể, về tìm đám Sử Khả Pháp, không tiếc bỏ tiền ra mua vò rượu ngon, lại còn ăn ba bát cơm lớn.
Thế mà vừa rồi ông ta không thoải mái đầy cả bụng.
Mình cũng từng cho rằng việc mình làm là vì bách tính, vì sao cùng một khung cảnh lại có tâm trạng khác nhau, có phải vì mình không thực sự vì bách tính, mà vì muốn thỏa mãn tâm lý ẩn sâu nào đó không nhận ra?
Ông ta chợt nhận ra một điều, mình nhìn nhận sự việc không thông qua cái mà mắt mình thấy, mà thông qua con mắt người khác, chính xác hơn là qua thứ mình học.
Hạ Duẫn Di rùng mình.
Có lẽ, có lẽ, mai mình nên tới thư viện, thực sự dùng đôi mắt này, nhìn nhận lại mọi việc xem sao.
…… …..
Mình thích Minh Thiên Hạ nói riêng và truyện Kiết Dữ 2 ở chỗ này, mỗi nhân vật một cuộc đời, tạo ra cả xã hội sinh động, không phải họ sinh ra phục vụ cho câu chuyện của NVC.
