"Luật sư Tưởng, gã đánh tôi."
Trong ô cửa kính, vì đang đeo còng tay không thuận tiện nên Phùng Dao cúi nhẹ đầu cho người bên ngoài xem trán mình. Tóc bác điểm bạc, đôi chỗ không còn mọc tóc nữa, chỉ còn lại lớp da đầu mềm, trên đó là vết thương đã lành nhưng hằn rõ sẹo.
"Hễ thua tiền là đánh, không vui cũng đánh. Bằng ghế đẩu, bằng ấm nước, có lúc bằng nắm đấm."
Giọng điệu Phùng Dao rề rà chừng như đã phần nào chai lì, nói chuyện thì ngắt quãng, câu từ rất dễ lộn xộn.
"Có lúc đang ăn cơm, đang giặt đồ. Gã vào, tự dựng đánh ngã tôi, túm tóc đ.è x.uống đất. Chân đạp, đạp lên đầu, đạp tới nỗi mặt tôi toàn máu, ngất, rồi lại tỉnh."
Tưởng Tự quan sát bác, hỏi: "Hành vi thế này kéo dài bao lâu rồi?"
"Lần đầu đánh là ba năm sau khi lấy nhau, tới bây giờ."
Tức là đã 17 năm tròn.
Hà Nguy ngồi kế bên im lặng ghi chép nãy giờ, cuối cùng cô nàng không nhịn được nữa phải ngừng viết rồi hỏi: "Tại sao chị không ly hôn?"
Phùng Dao ngẩng đầu nhìn Hà Nguy, mi mắt buông thõng che khuất già nửa đôi mắt, đó là một kiểu bình tĩnh chẳng hề rực rỡ.
"Lúc mới bắt đầu đánh tôi, gã đâu có đánh nặng thế. Tôi nghĩ gã áp lực quá. Sau này ngày càng nghiêm trọng, tôi chạy về nhà, tôi nói tôi không chịu nổi nữa, tôi muốn ly hôn."
"Gã tới xin lỗi tôi, quỳ gối thề thốt trước mặt tôi, vả miệng, gã nói do đã lấy nhau mấy năm mà tôi vẫn chưa có con, gã giận."
"Người nhà cũng khuyên tôi, đành chịu thôi, đã hai năm mà vẫn chưa đẻ con là lỗi của con còn gì. Chừng nào đẻ được đứa con là ổn, đẻ được đứa con là con thành công thần nhà nó ngay. Tôi cũng nghĩ, biết đâu có con sẽ ổn."
"Sau này đã sinh Tiểu Trác mà tôi vẫn bị đánh, vừa hết ở cử là bị đánh."
Phùng Dao nhếch mép.
"Nhưng hồi đó con tôi còn nhỏ quá, mọi người xung quanh cũng khuyên tôi ráng nhịn một tí, con còn bé. Bé tí tẹo mà không có cha không có mẹ thì biết thế nào, đợi con lớn là ổn."
"Rồi tôi cứ nhịn, nhịn đến khi con tôi vào cấp một, gã bắt đầu đánh con tôi."
Người phụ nữ trong kia mở to mắt nhìn Tưởng Tự: "Tôi không thể ly hôn. Gã nói dám ly hôn là gã đánh tôi bằng chết. Tôi có chạy thì Tiểu Trác cũng không chạy được, gã sẽ bóp chết con tôi, quăng nó vào nước."
"Người nhà, và cả một số người trong thôn thực lòng không nhìn nổi nữa có đến nhà can ngăn vài lần, cũng mắng gã mấy lần. Sau đó gã thông minh hơn, đánh tôi ở những chỗ người ta không thấy."
Nói đến đây, Phùng Dao lặng thinh một chốc, nhìn sang Tưởng Tự.
Tưởng Tự nhìn đáp lại, ánh mắt điềm nhiên, không có sự tò mò, đồng cảm hay ác ý như trong tưởng tượng của bác.
Anh nhìn thẳng Phùng Dao như đang nhìn thẳng bất kỳ người bình thường nào khác.
"Chị đừng sợ, tôi là luật sư của chị." Tưởng Tự nói: "Tôi khẳng định sẽ bảo vệ quyền lợi của chị."
Sau một khoảng lặng ngắn ngủi, Phùng Dao nói tiếp.
"Có một lần không chịu nổi nữa, tôi chạy đến đồn công an, hỏi chồng tôi đánh tôi thì phải làm sao. Bên đồn công an dẫn tôi đi kiểm tra thương tích, hỏi tôi bị đánh chỗ nào, tôi lại về."
Bác đã gần năm mươi tuổi, nhà nghèo, học hết Tiểu học thì ở nhà làm nông, nơi xa nhất bác từng đi trong cuộc đời này là thị trấn nơi bác đưa con đi học.
Mặc dù hiện nay chống bạo lực gia đình đã trở thành việc không thể bàn cãi trong mắt thế hệ trẻ, thế nhưng đây vẫn là nghịch cảnh của rất nhiều phụ nữ năm sáu mươi tuổi ở nông thôn: không một người đàn ông nào không đánh đấm, chuyện động tay động chân giữa vợ chồng chẳng liên quan gì đến pháp luật, ly hôn thì gia đình sẽ thế nào, con cái phải làm sao.
Vậy nên các cô các chị nói có con sẽ ổn thôi, vài năm nữa sẽ ổn thôi, già rồi sẽ ổn thôi.
Vậy nên sự nhục nhã và hổ thẹn mãi đè nặng người phụ nữ.
"Tôi nhịn tiếp, định nhịn đến khi Tiểu Trác lên đại học là ổn. Đến lúc đó thằng bé không về nữa, Trình Phong không thể tìm được thằng bé."
"Rồi tôi sẽ chạy, không ly hôn cũng được. Tôi ra ngoài làm thuê, công trường, quán cơm, quét dọn nhà cửa cho người ta, tôi làm được hết. Tôi nuôi bản thân, nuôi Tiểu Trác."
Bên ngoài phòng gặp mặt có một hành lang dài, vì cơ bản tường ở trại tạm giam đều cao nên ánh sáng cứ mịt mùng. Lúc đèn cảm ứng tắt, tận cùng hành lang nom đằng đẵng và tối đen.
"Nhưng tối đó, gã thật sự muốn giết tôi."
Theo lời kể của Phùng Dao và lời khai của bạn đánh bài với Trình Phong hôm đó, quả thực hôm đó Trình Phong thua đỏ cả mắt, thua sạch sành sanh số tiền trong tay, còn vay nặng lãi ở sòng bạc hai vạn tệ rồi lại thua hết.
Có lẽ thấy Trình Phong không có khả năng trả nợ nên sau đó người ta không cho hắn vay nữa, thậm chí không cho hắn ngồi vào chiếu bạc, bảo hắn trả trước hai vạn rồi nói sau.
Thế là Trình Phong về nhà, hành hung đe dọa Phùng Dao để lấy tiền.
Trình Phong bài bạc nhiều năm, Tết năm nào cũng có người đúng giờ đến nhà đòi nợ. Lúc không có tiền, Phùng Dao thế nợ bằng lúa mới thu hoạch trong nhà. Sao bác có khả năng lấy ra ngay hai vạn tệ cho được?
"Hôm đó tôi thấy gã khác hẳn lúc bình thường, gã nổi điên lên, mắt đỏ au, dính cả máu." Phùng Dao lặp lại một lần: "Gã thật sự muốn đánh tôi bằng chết."
Khi ấy Phùng Dao đã trải qua một trận đòn kéo dài, sống mũi, mắt và đầu đều chảy máu. Trình Phong cơ hồ cảm thấy đánh bằng nắm đấm mệt quá nên thở hổn hển vào nhà bếp tìm dao phay.
Phùng Dao bạt vía, hoảng loạn chạy bừa vào vườn rau. Trình Phong đuổi theo bác, trời tối quá, gã vấp cục đá ngã nhào xuống đất, một tay tiện đà tóm chặt chân Phùng Dao trước mặt gã.
Cánh tay ấy như chứa lửa, nóng rẫy, toan kéo Phùng Dao vào địa ngục.
Trong cơn tuyệt vọng và hãi hùng, Phùng Dao lần mò cái cuốc bên cạnh, nện vào đầu Trình Phong.
"Sau cú đánh thứ nhất, chị có thể đánh giá khả năng bò dậy của Trình Phong bằng mắt thường không?"
"Tôi không biết." Phùng Dao lắc đầu: "Trời tối quá, tôi thì sợ nên không thấy rõ."
Tưởng Tự hỏi tiếp: "Lúc đó gã còn ý thức hay đã hôn mê?"
"Còn ý thức."
"Sao chị biết?"
"Tôi thấy gã té dưới đất nên định lại gần xem gã có sao không."
"Sau đó... gã nói chuyện."
Cuối cùng giọng Phùng Dao run hẳn, chứa đựng nỗi tuyệt vọng rõ mồn một.
"Gã còn mắng tôi, kéo tôi, gã nói chắc chắn tối nay phải giết tôi."
Họ rời trại giam về công ty luật lúc 3 giờ chiều. Thoát khỏi bức tường cao vợi, ánh nắng ngoài kia sáng rõ mà như cách mấy đời.
Hà Nguy uể oải, mắt ửng đỏ, trông có vẻ không được vui.
Về đến dưới lầu công ty luật, Tưởng Tự không lên tầng ngay mà dẫn cô nàng vào quán cà phê uống một tách cà phê.
"Có thể đồng cảm với đương sự, trên sự đồng cảm ấy hãy dốc toàn lực bào chữa cho đối phương."
Tưởng Tự nhìn Hà Nguy đang khuấy cà phê phía đối diện rồi nhắc nhở.
"Nhưng đừng vì đồng cảm mà để ảnh hưởng đến cảm xúc và sự chuyên nghiệp của mình."
Đây là điều bắt buộc với một luật sư, Hà Nguy vừa tốt nghiệp chưa lâu nên khó tránh khỏi dao động cảm xúc.
Hà Nguy gật đầu, rầu rĩ thở dài.
"Chỉ là em thấy vậy mà những ngày tháng như thế đã kéo dài 17 năm. Nếu có thể quyết tâm ly hôn sớm hơn hoặc có ai đó can dự ngăn chặn sớm hơn, biết đâu chừng..."
Cô nàng nhớ lại lời kể của Phùng Dao, không nói tiếp nữa.
"Khi mới bắt đầu chịu bạo lực gia đình, rất nhiều phụ nữ vô thức nhẫn nhịn chịu đựng do hoang mang và căng thẳng quá mức. Đến khi bạo lực gia đình diễn ra quá nhiều, họ mới nhận ra mình không thể phản kháng, bắt đầu xuất hiện tình trạng bất lực tập nhiễm[1], lặng lẽ cam chịu bạo lực gia đình và rơi vào tình trạng hoài nghi bản thân. Còn kẻ bạo lực gia đình thường thấy hối lỗi sau những lần bạo hành nghiêm trọng, xin lỗi trong một khoảng thời gian và cam đoan sẽ không tái phạm, khiến người bị bạo hành cảm thấy vẫn còn lý do ở lại tiếp tục chung sống với kẻ bạo hành, cho đến khi lần bạo hành mới xảy ra."
Tưởng Tự cụp mắt uống cà phê, miệng đắng chát.
"Chuỗi hành vi này sẽ luân phiên lặp đi lặp lại, cho đến khi người bị bạo hành lấy bạo lực chống bạo lực, chấm dứt hành vi bạo hành. Đây chính là Hội chứng Phụ nữ bị đánh đập[2] thường gặp ở phụ nữ bị bạo lực gia đình được đưa ra bởi tiến sĩ tâm lý học Lenore Walker."
Quá trình này nghe như một sự thuần hoá về hành vi và tinh thần, Hà Nguy hết hé rồi khép miệng, xoa mặt một cách đau khổ. Cô nàng không nhịn được hỏi rằng: "Đàn anh, sao anh hiểu biết bạo lực gia đình quá vậy?"
Giọng Tưởng Tự điềm nhiên: "Hồi đại học anh thường đọc các đầu sách liên quan."
Nói xong, anh chợt hỏi: "Luật Chống bạo lực gia đình của nước ta được ban hành khi nào?"
Hà Nguy ngớ ra, đặt tay xuống: "Năm 2016."
Tưởng Tự gật đầu: "Năm 2016 Nhà nước ban hành Luật Chống bạo lực gia đình, nhưng rất nhiều phụ nữ như Phùng Dao vẫn trong tình cảnh bị bạo lực gia đình, có khi cả đời chẳng biết có luật này."
Pháp luật, với những người đã quen sống trong bóng tối thì quá khó để họ hình dung cụm từ này.
"Vì không thể ngăn chặn bạo lực gia đình nên nhiều người sẽ tìm chỗ dựa tinh thần khác, chẳng hạn con cái, xem đó như là động lực duy nhất trong đời để người phụ nữ sống tiếp."
Không hiểu sao nói xong Tưởng Tự lại im lặng rất lâu, chuông gió trước quán cà phê vang tiếng lách cách vì có người vào.
"Một khi hy vọng duy nhất bị đe doạ, thậm chí biến mất, mức độ nghiêm trọng của bạo lực gia đình sẽ vượt quá giới hạn chịu đựng của nạn nhân..."
Giọng Tưởng Tự rất khẽ.
"Vụ án sẽ xảy ra."
***
Từ Thuyền ngã xuống sàn phòng khách, đầu ứa máu. Cô ngẩng nhìn Trì Học Lương thở hổn hển trên sô pha.
Cả phòng khách bừa bộn, trận bạo lực gia đình tạm kết thúc. Máu xuôi theo trán chảy vào mắt, Từ Thuyền giơ tay lau nhẹ. Ánh mắt của cô rất bình tĩnh, ngay cả giọng điệu cũng thờ ơ.
"Em nói rồi, nhà, tiền, gì em cũng cho anh. Nếu anh thấy không đủ, em sẽ đi mượn cho anh. Anh mà không chịu nữa thì em sẽ đưa ra toà."
"Mày mượn ai, mượn nhân tình của mày hả?"
Trì Học Lương giơ tay tát Từ Thuyền một cái, lúc nói chuyện còn phả cả hơi men trong hơi thở.
"Mày đi mà kiện! Ly hôn? Mày tưởng ly hôn là bỏ được tao chắc?"
Hai mắt hắn đỏ ngầu, nở nụ cười độc địa với Từ Thuyền.
"Trì Việt vẫn là con của tao, sau này nó vẫn phải nuôi tao đến già. Cả Trì Nhuế Nhuế nữa, con gái của tao, đến khi tao bệnh tao già, nó vẫn phải hầu hạ tao như thường... Nghĩa vụ phụng dưỡng, mày hiểu chưa?"
"Muốn chạy hả? Tao tới trường của tụi nó, tới công ty của tụi nó, kết hôn rồi tao tới nhà tụi nó, cho mọi người biết tụi nó là đồ con cái bất hiếu." Trì Học Lương cười gằn: "Còn mày nữa, bỏ tao chạy tới thành phố Ninh, kết quả thế nào?"
Hắn nói, thân hình chao đảo, phả hơi men khắp xung quanh.
"Định chạy rồi sống những ngày tươi đẹp... Ly hôn thì sao, tao vẫn theo mày, đi theo chúng mày được đấy thôi. Mày không đi làm, hai đứa nó không đi học chắc?"
Thấy mặt Từ Thuyền trắng nhợt, không thốt nổi thành lời, Trì Học Lương cảm giác bản thân đã giành được thắng lợi. Gã bật cười giễu cợt, đứng dậy khỏi sô pha, từ trên cao nhìn xuống Từ Thuyền rồi quay lưng chân nam đá chân chiêu vào phòng.
Khoảnh khắc sắp bước qua cửa, Trì Học Lương quay người nói một câu bằng giọng điệu nhẹ bẫng, chừng như rất tuỳ ý: "Trì Việt sắp thi đại học, bữa nào hỏi thử xem nó định thi vào trường nào."
Một câu nói hết sức đơn giản, như sự quan tâm của một người cha dành cho con mình.
Trong nháy mắt máu dồn vào não Từ Thuyền như thuỷ triều trên biển, nghiền ép hơi thở của cô. Cả người cô run rẩy, cô ngước mắt nhìn bóng dáng Trì Học Lương.
Nắng tháng Ba dịu dàng bên ngoài ô cửa sổ, lá non trên dây thường xuân cuộn tròn rủ xuống khỏi tầng trên, cây hoa quế nhú chồi non, quả là cảnh xuân tươi đẹp.
Khoảnh khắc ấy nỗi căm hận kéo linh hồn cô khỏi thân xác như đang tháo bỏ lớp gông xiềng cuối cùng.
Nó phiêu du trong không trung, lẳng lặng quan sát Từ Thuyền trên mặt sàn hồi lâu, từ từ cởi giày, âm thầm bước vào nhà bếp, rút con dao lóc xương.
Cửa phòng ngủ không khoá, Từ Thuyền đứng cạnh giường, nhìn Trì Học Lương trong giấc ngủ say.
Người đàn ông cả người nặc mùi rượu trông cực kỳ xấu xí. Cô lẳng lặng nhìn gã, chợt nhớ lúc còn học ở trường Cao đẳng Y khoa, tan làm là gã sẽ lái xe tới chở cô đi ăn, thỉnh thoảng gã sẽ mang theo một bó hoa dành dành hoặc hoa nhài. Bạn bè bắt gặp sẽ ghẹo cô với vẻ ngưỡng mộ: "Từ Thuyền! Người yêu của cậu lại tới hả!"
Lúc đó, Từ Thuyền sẽ ngượng ngùng cười với người ta.
Giờ đây, Từ Thuyền cũng nhếch khóe miệng, lặng lẽ cười.
Cô giơ dao.
Chung cư đơn nguyên có tổng cộng sáu tầng, giờ này chưa có ai về nhà, cả chung cư yên tĩnh lạ thường. Từ Thuyền khoá cửa nhà, lúc lên đến tầng ba mới phát hiện mình quên thay quần áo.
Trên tay và trên quần áo toàn máu, từng giọt nhỏ xuống, nhỏ lên tấm thảm trước cửa nhà Tưởng Tự ở tầng ba.
Bấy giờ rốt cuộc nét mặt cô cũng thay đổi đôi chút, luống cuống mò mẫm rút một tờ khăn giấy ra khỏi túi, ngồi xổm xuống cố gắng lau nhưng vết máu nhỏ giọt ngày càng nhiều theo động tác của cô.
Nhận ra chỉ tổ vô dụng, cuối cùng Từ Thuyền từ từ lấy tay về, lặng thinh tiếp tục đi lên.
Cánh cửa dẫn lên sân thượng chỉ treo một ổ khoá nhỏ chứ không khoá để tiện cho mọi người thỉnh thoảng lên phơi mền. Từ Thuyền đứng cạnh rìa nóc chung cư thật lâu, ngẩng đầu nhìn mặt trời.
Giờ này chắc Tiểu Trì và Nhuế Nhuế đang ở trường.
Cô leo lên rìa sân thượng, ai đó sau lưng gọi to tên cô: "Từ Thuyền!"
Từ Thuyền ngoảnh đầu, Tưởng Chính Hoa với gương mặt căng thẳng đang thở hồng hộc nhích chậm từng bước lại gần, miệng thì an ủi cô không ngớt.
"Chuyện gì cũng giải quyết được hết, có khó khăn gì thì mọi người cùng nhau giải quyết, đời người còn dài lắm, chị đừng kích động..."
Gió trên nóc chung cư hơi lớn, dường như Từ Thuyền chẳng nghe thấy gì, chỉ cười mỉm với Tưởng Chính Hoa. Cô nói khẽ: "Thầy Tưởng, tôi xin lỗi."
Tôi làm bẩn cửa nhà thầy rồi.
Đó là câu sau cuối của cô.
Khoảnh khắc nhảy xuống, gió trở nên dữ dội, cả thế giới hoá thành ảnh ngược. Trong cơn mê man, cô nghe thấy tiếng ve.
Lạ thật, Từ Thuyền nghĩ, sao tháng Ba lại có ve?
Loài sinh vật bị chôn vùi trong bùn lầy mịt mù tăm tối cả cuộc đời, lặng ngắt, dằn vặt, lặng lẽ chịu đựng bóng tối, mà sao có thể dũng cảm bộc phát tiếng gào thét vang dội đầy tuyệt vọng trong khoảnh khắc cuối cùng khi sinh mệnh kết thúc như thế?
Cô ngã trên mặt đất, xương cốt phát ra tiếng vỡ vụn nặng nề.
***
Chú thích:
[1] 后天无力感 - Bất lực tập nhiễm/Bất lực do học được (Learned Helplessness): là một hiện tượng tâm lý trong đó một người biết rằng họ không thể tránh khỏi những điều tồi tệ xảy ra trong tương lai, xuất hiện khi người này chịu một kí.ch thí.ch khó chịu lặp đi lặp lại mà không thể trốn chạy được. Điều này khiến họ ngừng cố gắng ngăn chặn chúng. Bất lực tập nhiễm thường liên quan đến trầm cảm.
[2] 受虐妇女综合症 - Hội chứng Phụ nữ bị đánh đập (Battered Woman Syndrome): do nhà tâm lý học Lenore E.Walker đưa ra, là một dạng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) khiến nạn nhân cảm thấy bất lực đến mức cô ấy tin rằng mình đáng bị bạo hành và không thể thoát khỏi bạo hành gia đình. Trong nhiều trường hợp, hội chứng tâm lý này khiến phụ nữ không báo cáo cơ quan chức năng hoặc chia sẻ với bạn bè và gia đình.
