- Về mở mang dân trí, vỡ lòng dân quyền thì chúng ta đã suy xét rất nhiều loại trạng huống và phương thức, trong này có giả thiết mở mang mà không có hoặc có hoàng đế, hoặc mở mang ở thời hòa bình, hay thời chiến loạn.
- Tất cả thôi diễn và ý tưởng này chưa chắc hữu dụng, nhưng mà Tả tiên sinh, nếu tiên sinh có hứng thú thì ta tuyệt đối không giấu giếm, bởi vì thôi diễn chỉ là trong tưởng tượng, nếu có thể làm cuộc thực nghiệm mở mang dân trí ở mức độ lớn nhất trong Phúc Châu, dù nó ở dưới mô thức quân chủ thì chúng ta vẫn sẽ nhận được kinh nghiệm nhiều nhất.
- Nơi chúng ta đang sống, tư duy cơ bản của xã hội này là huyền học, đặc thù của huyền học từ tổng thể đến cục bộ là cảm xúc cao hơn đạo lý, thí dụ như thiên địa huyền hoàng, vũ trụ hồng hoang, vô cực sinh lưỡng nghi lưỡng nghi sinh tứ tượng, nghe như rất có đạo lý, thế là mọi người truyền lại từng đời, cho rằng là chân lý. Nhưng điểm xuất phát của chúng là ở đâu? Ai quan sát được? Ai có thể nghiêm khắc chứng minh nó? Mọi người thói quen nhận một số đạo lý thoạt nghe có vẻ đúng, nhưng đúng ở chỗ nào, tư duy cũ của chúng ta là không tưởng tượng nhiều, còn tư duy truy nguyên học là trái ngược lại hoàn toàn.
- Tư duy của truy nguyên học phải từ cục bộ đến tổng thể, chúng ta làm rõ từng tấc thứ mình có thể chứng minh, giả thiết nó có quy luật gì, nguyên lý gì thì phải nghiêm khắc thôi diễn ra. Truy nguyên học không nói cái gì thiên địa huyền hoàng, vũ trụ hồng hoang, ở Hòa Đăng, chúng ta làm tấm sắt, muốn được một mặt phẳng, mặt phẳng là gì? Với người bình thường là giống cái bàn, trông hơi phẳng là được. Chúng ta dùng tua- bin nước đè hai tấm sắt ma sát nhau, trong quá trình liên tục ma sát khiến tấm sắt càng lúc càng trơn, cuối cùng mỗi chỗ đều phẳng lì, đây là chứng minh thông qua toán học và hình học, là mặt phẳng nguyên thủy nhất và chuẩn xác nhất.
- Muốn đi từ huyền học đến truy nguyên thì cần thay đổi phương thức tư duy ở tầng chót nhất, thậm chí không phải tư duy của một ai đó, không phải vỗ đầu bảo đạo lý này nghe có vẻ đúng, câu này rất triết lý, rồi cho rằng nó đúng.
- Tả tiên sinh, đây là thứ mà Hoa Hạ quân muốn đối kháng, ngày nay Đại Tạo Viện của người Kim học truy nguyên, Phúc Châu học truy nguyên, ta khích lệ khắp thiên hạ học truy nguyên, không chịu học ta sẽ dùng đạn pháo đánh nát đầu. Như vậy thì có lẽ mấy chục, trăm năm sau, chúng ta có thể thật sự hiểu phương thức tư duy của truy nguyên học, thuyết duy vật.
Nghe Ninh Nghị nói tới đây, Tả Tu Quyền nhíu mày hỏi:
- Nhưng tại sao . . . tư duy của truy nguyên học cao hơn huyền học?
Ninh Nghị lắc đầu, nói:
- Không phải cao hơn huyền học, ta đọc một số sách từ phương Tây, phát hiện tư duy của họ là từ cục bộ vào tổng thể. Nơi đó nằm ở tận cùng phía Tây, có lẽ cách xa vạn dặm, là điểm cuối của con đường tơ lụa năm xưa. Ta dùng tư duy đó làm các loại giả thiết cho ra khí cầu nóng, kính nghìn dặm, đạn pháo, đạn hỏa tiễn mà ngươi nhìn thấy ngày nay.
- tư duy huyền học đi đến hiện tại chỉ có thể dùng cho suy nghĩ triết học lớn lao nhưng vô dụng, ý tưởng của Nho gia từ thở đầu dạy cho thiên hạ đi đến hiện tại, lựa chọn đàn áp tính người. Khổng Tử nói lấy trung trực báo oán*, đến hiện giờ mọi người chỉ biết là lấy oán báo oán, tại sao? Chiêu trò cai trị người dân dù có trôi qua thêm một nghìn năm cũng sẽ không thay đổi nhiều.
(*) Lấy trung trực báo oán, lấy đức trả ơn. Ý là đối mặt oán hận bất công gì cứ trực diện, thẳng thắn đáp trả.
- Trong hình thức tư duy từ cục bộ vào tổng thể tồn tại vô số tính khả thi, hôm nay ngươi nhìn thấy chỉ mới là bắt đầu, chúng ta cách tân về tạo giấy ít nhất cho thấy hy vọng dạy vạn dân, bước tiếp theo là hiểu thấu tư duy này, sau khi thấu suốt rồi mới kết hợp triết học, nhân văn theo hệ thống huyền học, có lẽ chúng ta thật sự có thể nhìn thấy ngày thế giới đại đồng*.
(*) Ý đại khái là mọi người bình đẳng, không ai giỏi hơn, hay ai dốt hơn.
Hắn phất tay nói:
- Ta không giải thích được sự tất yếu và vô cùng cần thiết của nó, nhưng nếu đã nhìn thấy thì ta phải thúc đẩy nó. Ta có thể ném ý tưởng truy nguyên học đến khắp nơi, từ lý niệm bình đẳng trong Hoa Hạ quân sinh ra Lão Ngưu Đầu, Giang Nam có Hà Văn học đánh địa chủ chia ruộng đất, hiện tại sáng lập Công Bình Đảng gì đó. Tiếp theo dù là Lâm An hay kẻ như Lưu Quang Thế, Đới Mộng Vi, hoặc là đất Tấn đều sẽ lựa chọn cải cách dù ít hay nhiều, những thử nghiệm đó sẽ biến thành chất dinh dưỡng cho toàn bộ thiên hạ.
- Có lẽ sắp tới người thành công không phải là Hoa Hạ quân chúng ta, Lão Ngưu Đầu có thể phá sản, Công Bình Đảng có lẽ biến thành ngọn lửa đốt cháy hết. Có lẽ Hoa Hạ quân sẽ bị bẻ gãy vì cứng rắn, nếu ngày nào đó ta chết, các loại ý tưởng như đèn đuốc vụt tắt, nhưng ta tin rằng đã gieo hạt giống. Nếu lý niệm của ta không thắng được, ta vui vẻ nhìn Quân Vũ ở Phúc Châu đi thông con đường quân chủ lập hiến, bởi vì ở khía cạnh nào đó cũng là mở ra dân trí. Chúc hắn thành công, hy vọng hắn thành công.
Ninh Nghị nói đến đây thì vẻ mặt của Tả Tu Quyền không còn phức tạp mà chuyển sang trịnh trọng, chắp tay vái hắn.
Ninh Nghị nâng hai tay của Tả Tu Quyền, nhẹ vỗ lên mu bàn tay:
- Về các loại chi tiết thì sắp tới còn nhiều chỗ có thể thảo luận, điều đầu tiên là Quân Vũ không nên giở trò khôn vặt như tung ra quan hệ thầy trò giữa ta và hắn, truyền trong bình dân thì đương nhiên có chỗ tốt, nhưng trong tầng lớp giữa và cao có một số đại nhân vật trung với Vũ triều, sẵn lòng cùng tiểu hoàng đế đập nồi dìm thuyền, nhưng họ sẽ vì tin đồn này và thái độ ngầm chấp thuận của hắn mà từ bỏ ủng hộ hắn. Cho nên ở mặt ngoài, hắn nhất định phải tỏ thái độ, bắt buộc bày ra tư thái hắn là chính thống của Vũ triều.
- Ngoài điều đó ra, ta có thể đưa lý niệm, sách vở về truy nguyên học cho hắn, nhưng không đưa thành quả, hắn phải tự bồi dưỡng công tượng, lại bồi dưỡng công tượng có tư duy về duy vật học đủ tư cách. Ta nói thẳng, hắn mà thất bại là mớ này thuộc về ta, đúng là ta ôm ý xấu.
- Đương nhiên, về bồi dưỡng thợ thủ công, xây nhà xưởng, vận hành trường học và giáo dục vỡ lòng, một số phương thức tổ chức tầng dưới chót, thứ gì ta cho được thì sẽ để bên kia tham khảo. Ví dụ mấy đứa trẻ bên các ngươi đã ở đây, Văn Hoài dạo này lập công lớn tại Đàm Châu, nếu các ngươi muốn thì có thể mượn họ đi Phúc Châu xây dựng một số tổ chức cơ sở, tùy các ngươi có tin họ không, tin đến mức nào.
- Còn nhiều thứ khác đợi sau này từ từ tâm sự kỹ hơn, sắp tới là niên đại gió nổi mây phun, hãy chuẩn bị tinh thần nghênh đón một đợt biến cách mênh mông đi.
Ninh Nghị cười nói:
- Thành Đô hoan nghênh ngươi. . . .
Ánh nắng chiếu xuống, Tả Tu Quyền đứng trên lâu thành của Kiếm Các, nhìn áng mây bay trên trời. Bầu trời trong xanh của tháng hè, không khí oi bức, không có mưa, nhưng bên tai hắn như nghe tiếng sấm nổ.
Sắp tới là niên đại gió nổi mây phun.
Trong óc Tả Tu Quyền vang lên câu nói đó của Ninh Nghị. . . .
Mấy ngày trước đó, bờ nam Hoàng Hà, đoàn sứ giả Lâm An đi doanh địa Kim quốc để du thuyết Tông Phụ, Tông Bật đã bị người Nữ Chân đá ra đại doanh.
Sau đó một người mập gương mặt hiền hậu nhưng mang nét uy nghiệp đi thuyền nhỏ qua Hoàng Hà, vào trong quân doanh, gặp hai vị vương gia của Nữ Chân.
Hai bên có lúc hăm dọa và chửi rủa, có khi lời nói gay gắt, nhưng cuối cùng bước đầu đạt thành nhận thức chung là chờ nghỉ lấy sức rồi mới đánh một trận đường hoàng ngay mặt.
Quân đội ở hai bờ Hoàng Hà bắt đầu hoạt động dựa theo giao hẹn, Nữ Chân Đông Lộ quân mênh mông hùng dũng khởi hành đi Giang Bắc. Quân đội Hoàn Nhan Xương, Thuật Liệt Tốc ở Giang Bắc vòng qua một số vị trí cố định gần Lương Sơn, cũng ngừng hành vi đốt nhà giết người cướp của đối với thành trì thôn xóm xung quanh. . . .
Phúc Châu, đám người Quân Vũ và Chu Bội mỗi ngày tiếp đãi từng người, hay thậm chí là từng đội đại Nho, hiển quý, hai bên thăm dò, qua loa, hoặc nói rõ vài thứ. Có người rời đi, đương nhiên cũng có người ở lại.
So với Quân Vũ ý chí kiên quyết thì thái độ của Chu Bội mềm mỏng hơn, vì nàng từng được cháu gái của Triệu Đỉnh là Triệu Tiểu Tùng cứu mạng nên nhiều đại Nho nương theo quan hệ này đến phủ trưởng công chúa, hỏi thăm có đường cứu vãn chuyện này không.
Lúc trước ở Lâm An, Chu Bội đóng vai bảo thủ hơn, thường hay khuyên can Quân Vũ lúc ấy là thái tử đừng quá cấp tiến mà làm hỏng quan hệ với mọi người. Nhưng đến lúc này, nàng cũng đã công nhận phương châm không sửa chữa chiếc thuyền mục này nữa.
- Đã không có đường quay về.
Khi kết thúc buổi nói chuyện, nàng than thở một câu như vậy. Dù sao nàng còn trẻ tuổi, tuy đã trải qua nhiều chuyện, cuối cùng chấp nhận con đường đập nồi dìm thuyền liều một phen. Có một số lão nhân đồng ý giao ra mạng sống người nhà mà đi theo họ.
Cải cách đã bắt đầu thúc đẩy, mỗi ngày đều có lời tiên tri và phỏng đoán đen tối chui vào tai nàng, mọi người đều đoán rằng tương lai họ sẽ dẫn lửa tự thiêu. Đôi lúc nàng tỉnh giấc từ trong mơ, nhìn về phía biển cả hướng Đông dưới ánh sao.
- Ngươi hãy phụ tá Quân Vũ, Tiểu Bội . . . hãy phụ tá Quân Vũ, truyền thiên hạ của Chu gia tiếp . . . tiếp . . . chứ?
Chu Bội nhớ lời trăn trối lúc sắp chết của Chu Ung.
Phụ hoàng ơi, chúng ta có thể đi tiếp được không?
Không lâu sau sẽ có từng thùng đồ vật được vận chuyển từ Tây Nam xa mấy nghìn dặm. . . .
Ít ai ngờ rằng trong đất trời bao la này, ngọn lửa nóng hơn, khóa đoán hơn cả đại chiến kháng Kim chỉ mới nhen nhóm sau đợt Nam chinh thứ bốn của người Kim.
