Cơn mưa giông đang trút xuống, thung lũng sông, nơi đột nhiên thiếu mất hơn vạn người vì đại quân xuất kích, trông có vẻ hoang vắng trong cơn mưa lớn, tuy nhiên, trong khu tụ cư bên dưới, vẫn có thể nhìn thấy dấu vết sinh hoạt của không ít người, bôn ba tới lui trong làn mưa, thu dọn đồ đạc, hoặc khơi thông mương máng, dẫn dòng nước chảy vào hệ thống thoát nước. Vẫn có người đứng gác trên tháp canh, chỗ con đập tại miệng cốc, một nhóm người mặc áo tơi đang quan sát xung quanh, chú ý đến tình trạng của con đập. Mặc dù một lượng lớn người đã ra ngoài, nhưng dân cư trong thung lũng sông Tiểu Thương Hà vẫn đang trong nhịp sinh hoạt bình thường.
Lúa mạch ở bên kia thung lũng sông đã thu hoạch được non nửa, vì mưa nên phải dừng lại. Một số nông phu nhàn rỗi đã lập thành đội tuần tra, khoác áo tơi và đồ che mưa để tuần tra mấy tháp canh xung quanh thung lũng sông, lúc này, họ đang đi lại trên núi trong cơn mưa xối xả, đề phòng vẫn còn một đợt kẻ địch nhân lúc loạn lạc mà tới. Phụ thân của Mẫn Sơ Nhất, Mẫn Tam là một trong số đó, hán tử từ lúc hiểu chuyện đã lầm lì ít nói này, tuy rằng có một thân sức lực, nhưng gặp phải ai cũng đều không mạnh mẽ lên được, lần này lại tự nguyện gia nhập đội tuần tra. Đến nỗi lúc hắn xách cái xiên ra cửa, thê tử bèn dặn đi dặn lại:
- Gặp phải những kẻ xấu đó, ngươi phải xiên nhá, ngươi cứ dùng sức mà xiên chết chúng, tính cách này của ngươi, đừng có lùi lại.
Lúc này trong Tiểu Thương Hà vẫn là bộ binh chiếm đa số, câu mà lúc huấn luyện nhắc tới nhiều, chính là lúc lâm trận không được lùi lại: Khi bên cạnh có đồng bạn, gặp phải bất cứ việc gì, chỉ tiến không lùi. Nhắc tới nhiều rồi, nên những nông phu, người nhà gia nhập vào này cũng đều từng nghe qua cả. Ngươi lùi về phía sau nửa bước chính là hại những người bên cạnh.
Nông phu trầm mặc cầm lấy cái xiên, bèn gật gật đầu:
- Ta coi bọn chúng như heo rừng là được.
Lúc hắn đang đi lại tuần tra khó khăn trên núi, thê tử bèn ở nhà may may vá vá. Mẫn Sơ Nhất ngồi xổm bên cửa nhà, xuyên qua màn mưa nhìn về sân trên sườn núi, nơi đó có học đường của cô bé, cũng có sân nhà Ninh gia. Từ ngày Ninh Hi bị thương đó, mẫu thân chảy nước mắt tát mạnh cô bé một cái. Lúc đó cô bé cũng đang khóc ầm lên, vậy mà đến giờ đã quên rồi.
Chỉ là mấy ngày này, Ninh Hi ở trong nhà dưỡng thương, chưa từng đến học đường, trong lòng tiểu cô nương bèn có chút lo lắng. Mấy hôm nay cô bé lên lớp, do dự muốn dò hỏi Nguyên lão sư về vết thương của Ninh Hi, chẳng qua khi nhìn thấy gương mặt vừa xinh đẹp vừa nghiêm túc của Nguyên lão sư đó, một chút dũng khí nhỏ xíu mới vừa nhú lên trong lòng cô bé đã lại bị dọa tan mất.
Cho nên lúc này cũng chỉ đành ngồi xổm trên đất vừa yên lặng viết mấy chữ mà Nguyên lão sư đã dạy, vừa buồn bực mà tức giận bản thân mình.
Trong mảnh sân giữa sườn núi, vết thương của Ninh Hi ngược lại đã khỏi, chẳng qua trên đầu vẫn còn quấn băng, lúc này đang cùng đệ đệ Ninh Kỵ vác cái ghế nhỏ ngồi dưới mái hiên chống cằm ngắm mưa:
- Mưa to thật đấy!
Một bên cạnh cửa, Vân Trúc đang ôm lấy con gái ngồi đó ngắm nhìn mưa lớn khắp trời này. Tiểu cô nương sinh ra vào ngày hè, hồi đầu cơ thể suy yếu, nghe thấy tiếng sấm, tiếng mưa, bất cứ tiếng động gì đều sợ hãi khóc thét, lần này nghe thấy tiếng mưa dông, vậy mà không khóc nữa, thậm chí còn có chút dáng vẻ tò mò, cơ thể nhỏ bé quấn trong tã lót, bên ngoài mỗi khi ánh chớp lóe lên, cô bé bèn nheo mắt lại, nhăn nhó gương mặt nhỏ xíu thành cái bánh bao, rồi sau đó lại giãn ra.
Trong căn phòng sát vách, tiếng nói chuyện thỉnh thoảng được truyền ra. Có điều, trong cơn mưa lớn, rất nhiều lời nói đều mơ hồ không rõ ràng, mấy người bên ngoài cửa, ngoại trừ Vân Trúc, đại khái chẳng có ai có thể nghe hiểu hàm nghĩa trong lời nói đó.
- ……Cái gọi là bãi Nho phản Nho, không phải là chỉ Nho gia hoàn toàn vô dụng, ngược lại trong thời gian hơn ngàn năm này, Nho gia đã phát huy công dụng cực lớn. Chỉ cần bỏ qua kẻ địch bên ngoài, mức độ tinh xảo của nó đã gần như hoàn hảo. Hơn nữa cũng đang trở nên càng hoàn hảo hơn, nhưng phương hướng của sự hoàn hảo này là đã đi lệch. Ngài nói người đọc sách phải thấu tình đạt lý, phải đọc sách, đọc cái gì, tại sao không thể đọc Luận ngữ? Đương nhiên phải đọc Luận ngữ, phải đọc Tứ thư ngũ kinh.
-……Nhưng mà, học vẹt thà rằng không học. Tả công, ngài thử nói theo lương tâm xem, lời dạy thánh nhân của ngàn năm trước, Tứ thư ngũ kinh của ngàn năm trước, là cách giải thích như hiện giờ sao?
-……Đơn giản nhất, Khổng Tử nói, thế lấy gì báo ân đức, hãy lấy ngay thẳng để báo oán, dùng ân đức để báo đáp ân đức*. Tả công, một câu nói này, ngài làm sao để giải cùng chữ “Nhân” của thánh nhân? Tử Cống chuộc người, không cần tiền chuộc, Khổng Tử nói, Tứ* à, con sai rồi, là vì sao? Tử Lộ cứu người chết đuối, người khác tặng hắn con bò, Tử Lộ nhận lấy, Khổng Tử vui mừng nói: Người nước Lỗ sau này tất sẽ có nhiều người cứu giúp người khác, là vì sao? Khổng Tử nói, loại người giả bộ thật thà chất phác, kì thực là kẻ hại đạo*. Nhưng hiện giờ quê cha đất tổ trên khắp thiên hạ này, đều do loại người giả bộ thật thà chất phác đó cai trị, là vì sao?
*Nguyên văn: Tử viết: Hà dĩ báo đức? Dĩ trực báo oán, dĩ đức báo đức.
Tứ: chỉ Đoan Mộc Tứ, người nước Vệ, tự Tử Cống, môn sinh thân thiết của Khổng Tử.
Nguyên văn: Hương nguyện, đức chi tặc dã, “hương nguyện” đại khái là chỉ kẻ ngụy quân tử.
Trong cơn dông tố, trong phòng truyền ra tiếng nói của Ninh Nghị, trôi chảy mà bình tĩnh. Lão nhân ban đầu trong lời nói có sự nóng nảy, nhưng nói đến đây, cũng trở nên bình tĩnh, lời nói trầm ổn có lực.
- ……Truyền thụ đệ tử, tự nhiên phải giảng giải trực tiếp, chỉ vì đệ tử có thể đọc sách, không lâu sau đó, một phần mười trong số họ có thể hiểu được đạo lý này, bèn có thể truyền thừa và giáo hóa. Tuy nhiên thế nhân ngu muội, cho dù ta có thể giảng giải trực tiếp, đa số vẫn không thể hiểu hết ý nghĩa của nó, huống hồ là bách tính thôn quê. Lúc này có thể giảng giải trực tiếp, có thể giảng giải theo ý mình, nhưng nếu giảng giải trực tiếp, theo thời gian sẽ nảy sinh nhiều mâu thuẫn, tất dẫn đến tai họa, cho nên mới phải giải thích theo ý của mình. Hừ, những đạo lý này, đều là những lời dễ hiểu lúc nhập môn, Lập Hằng có cách nói gì, không cần thiết phải quanh co lòng vòng như vậy!
- Được, lời của ta không phải đã ở trong đó rồi sao? Khổng Tử soạn Luận ngữ, chính là thu nhận những gì mình biết cả một đời vào trong đó. Hậu thế tán dương Nho gia, chính là đem những lời có ích cho sự thống trị trong đó để giải thích sai, xuyên tạc. Ta cần có đạo lý của nó, không xuyên tạc, giải thích trực tiếp ra không phải được rồi sao.
- Ha ha, giải thích trực tiếp, ngươi căn bản không biết, muốn giáo hóa một người, cần phải phí bao nhiêu công phu! Xuân Thu Chiến Quốc, từ Tần đến Lưỡng Hán, nói chuyện ân oán, coi trọng báo thù, điều này là vì cái mà Lập Hằng gọi là thịnh thế sao? Xuân Thu Chiến Quốc chiến loạn không ngừng, Tần Nhị Thế vong, Hán tuy cường đại, nhưng chư hầu cùng nổi dậy, dân chúng không ngừng khởi sự. Thế gian mỗi lần có phân tranh như vậy, tất đã định dân chúng lầm than, người chết vô số, hậu thế tiên hiền thương xót thế nhân, cho nên mới giải thích Nho gia theo cách ấy. Đích thực như Lập Hằng đã nói, mấy trăm năm trước, sự chính trực của dân chúng có mất, tuy nhiên thái bình hơn hai trăm năm nay, từng đời từng đời người có thể sinh sống trên thế gian này, đã quá không dễ dàng. Lập Hằng, dùng cách của ngươi, một hai đời người kích thích sự chính trực, có lẽ có thể đuổi Nữ Chân chạy, nhưng nếu không có Nho gia tiết chế, trăm năm sau đó nhất định nọc độc lan truyền không ngừng, chiến loạn phân tranh liên tiếp nổi lên. Lập Hằng, ngươi có thể thấy những thứ này không? Tán đồng những thứ này không? Dân chúng lầm than trăm năm chính vì sự chính trực của ngươi, có đáng không?
- Thẳng thắn mà nói, ta tự nhiên có thể nhìn thấy, ta cũng tán đồng. Lão nhân gia người có thể nghĩ tới những điều này, tự nhiên rất tốt, điều này chứng minh trong lòng ngài đã tồn tại ý nghĩ cải tiến Nho gia, đây chẳng phải chính là chuyện ban đầu ta đã nói sao? Trăm ngàn năm nay, Nho gia thế nào lại biến thành như bây giờ, ngài có thể nhìn thấy, ta cũng có thể nhìn thấy, chúng ta chia rẽ, trước giờ đều không ở chỗ này, chỉ là đối với sau này có phải vẫn tiếp tục làm như vậy, thống trị dân chúng có phải chỉ có thể dùng kẻ ngụy quân tử. Quan điểm của hai ta khác nhau.
- Ngươi! Còn! Có! Thể! Làm! Như! Thế! Nào!
- ……Rất nhiều chuyện trên thế gian này, đều đang trong sự thay đổi biến hóa, từ thượng cổ tới giờ, con người từ đốt rừng làm rẫy, đến sau này dần dần sử dụng thành thạo các loại công cụ. Ban đầu, con người đi ra khỏi một ngọn núi, phải mất rất nhiều ngày, sau đó xe ngựa, đường sá dần dần nhiều lên, kết nối hai nơi, chi phí dần thấp, các loại hàng hóa xuất hiện, các loại dụng cụ mới xuất hiện, bao gồm sự phát triển của Đại Vận Hà*, vận tải đường thủy. Trên một phương diện khác, bọn chúng cũng đang không ngừng thay đổi phương pháp cầm quyền và thống trị của triều đình.
*Đại Vận Hà: cũng được biết đến với cái tên Kinh Hàng Đại Vận Hà, là kênh đào hay sông nhân tạo cổ đại trên thế giới.
- ……Thay đổi mới, giờ đang dần xuất hiện. Nho gia cầm quyền, lại bởi vì quy củ tìm ra ban đầu mà chọn lựa không thay đổi, đây là bởi vì, ta đã vẽ ra một đường thẳng từ trong vòng tròn, hoặc là các người bẻ gãy nó, hoặc là các người khiến cho cả vòng tròn lớn hơn cả đường thẳng đó. Tả công, tưởng tượng hiện giờ những nhà xưởng này phát triển thêm nữa, một người có thể ngang bằng sức năm mươi người. Một người có thể sản xuất hàng hóa bằng năm mươi người mọi khi, vậy hàng hóa của thiên hạ này sẽ đầy đủ, tưởng tượng người người đều được đọc sách, vậy biết chữ không còn là đặc quyền của kẻ sĩ. Vậy thì, thiên hạ này phải thay đổi thế nào, phương thức thống trị phải thay đổi thế nào, ngài có thể tưởng tượng không?
- Lão phu nghĩ không ra, nhưng ngươi vì một thứ chưa đâu vào đâu, mà đã muốn mặc ý làm bừa!?
- Ta cũng không muốn, nếu như người Nữ Chân chưa tới, ta mặc cho nó phát triển một ngàn năm! Nhưng hiện giờ, Tả công ngài sao lại tới đây tìm ta nói những chuyện này, ta cũng biết được đôi điều. Binh lính của ta đánh trận rất giỏi, nếu như có một ngày, bọn họ có thể quét sạch thiên hạ, ta tự nhiên có thể trực tiếp giảng giải Luận ngữ, sẽ có một đám người đến giúp đỡ giảng giải. Ta có thể phát triển thương nghiệp, phát triển công nghiệp, khi đó cấu trúc xã hội tự nhiên sẽ sụp đổ và xây dựng lại. Ít nhất, dùng thứ gì để lấp vào, ta không phải không tìm được. Mà Tả công, sai lầm từ trong bản chất của đạo Nho gia hiện giờ, ta đã nói rồi. Ta không mong chờ ngài theo. Nhưng thế gian đại biến đã ở ngay trước mắt, tương lai phù hợp với đạo của Nho gia cũng ở ngay trước mắt, ngài nói đạo của Nho gia, ta cũng muốn hỏi ngài một vấn đề.
Giọng nói trong căn phòng tiếp tục truyền tới:
- —— Tự phản nhi súc, tuy thiên vạn nhân ngô vãng hĩ*, câu nói này, Tả công nên giải thích thế nào đây!?
*Tự xét mình mà thấy ngay thẳng, dù có ngàn vạn con người ta vẫn đi như thường – Mạnh Tử.
Trong phòng yên lặng giây lát, trong tiếng mưa, Vân Trúc ngồi bên ngoài khẽ mỉm cười, trong nụ cười đó, cũng có chút chua xót. Nàng cũng đọc Nho, nhưng lúc này Ninh Nghị nói ra câu đó, nàng không hiểu được.
Sau một lúc, tiếng của lão nhân mới vang lên lần nữa:
- Được! Vậy lão phu sẽ cùng ngươi phân tích đạo của Nho gia……
