Chương 81
Lúc bấy giờ, Trịnh Tư Kỳ dễ dàng liên tưởng đến một câu trong tác phẩm Anna Karenina: "Những gia đình hạnh phúc đều giống nhau; mọi gia đình bất hạnh đều bất hạnh theo cách riêng của nó."
Lâm Song Ngọc nhìn Trịnh Tư Kỳ vẫn giữ tư thái bình thản suốt từ đầu buổi đến bây giờ, đôi mày dãn ra thong thả, bà tự tiện phỏng đoán Trịnh Tư Kỳ là người không biết đến khái niệm người ở tầng lớp thấp kém. Chạy đôn chạy đáo, lo trước liệu sau kiếm ăn làm sao có thể tóm gọn chỉ trong đôi ba dòng. Người chưa từng trải qua làm sao nghe đôi ba câu mà hiểu được.
Nước rỉ ra từ thân cây bị cắt xẻ nhuộm xanh những ngón tay: "Nói với người trẻ các cậu, các cậu lại thấy lòng dạ bà già này ác độc." Bà thở dài như không: "Các cậu không hiểu đâu."
"Đúng là cháu chưa từng trải thật."
Trịnh Tư Kỳ cười cười: "Nhưng cháu đã từng nghe kể qua rồi, bố cháu, không biết có tính tham khảo gì với cô không."
Con đường học vấn của Trịnh Hàn Ông là thứ mà ông luôn tự hào kể lại cho con cháu nghe năm này qua năm nọ. Về con đường núi quanh co lầy lội mà ông phải bò lê bằng cả hai chân và đôi tay mình.
Ngày xưa Trịnh Hàn Ông thuộc tầng lớp bần nông, quê quán vốn không phải Lợi Nam mà ở Nguyên Thanh, vùng đất nằm sâu hút ở phía Tây Bắc. Cũng đời đời kiếp kiếp làm nghề nông bán mặt cho đất bán lưng cho trời, tất cả những gì người dân ở đây nghĩ được đến chỉ có bầu trời trong xanh chỉ to bằng cái bát úp. Ngày đó Trịnh Hàn Ông khác với mọi người, ông không muốn chôn chân hài lòng sống mãi trong cái chốn nghèo khó này, ông làm việc chăm chỉ ở nơi người ta coi thường, bước ra khỏi Nguyên Thanh chật chội bó hẹp, tốt nghiệp rồi ở lại dạy ngữ văn ở trường trung học số một Hà Lộc.
Giọng Trịnh Tư Kỳ nhẹ nhàng như đang chỉ đang kể lại một câu chuyện ngẫu nhiên nào đó: "Hồi đó bố nói với cháu, trong một năm ông ở lại dạy học, nhà ông bà nội chỉ còn nửa thúng lúa mì, nghèo mạt nghèo ai cũng biết, đến nỗi ba anh em phải thay nhau mặc một cái quần cộc, trước khi đi ra ngoài đứa em phải cởi ra đưa cho anh nó mặc. Hồi đó là năm 1966."
Lâm Song Ngọc nghe vậy bật cười, xắn ống tay áo tuột xuống rồi im lặng.
Năm 1966, Trung Quốc Năm 1966, Trung Quốc như gió thổi mưa giông trước cơn bão sắp ập đến, các trường cấp ba là nơi đầu tiên hứng chịu, cũng là nơi đầu tiên lên tiếng phê phán sự phục hồi của chủ nghĩa tư bản. Trường cấp ba Hà Lộc cũng không thể nào đặt mình nằm ngoài làn sóng này. Đình công nghỉ học bắt đầu cách mạng, viết áp phích, trên làm dưới theo, học sinh phê phán học sinh, giáo viên phê phán giáo viên, vô hạn đẩy lên cao trào. Trong cơn mưa gió, những ngày âm u kéo dài đằng đẵng, ngay cả một người trẻ trung nhiệt huyết như Trịnh Hàn Ông cũng không tránh khỏi việc phát ngôn thiên lệch và cực đoan, nhanh chóng bị các học sinh điên cuồng tố cáo, gán cho những tội danh vô căn cứ.
Thời tiết tháng sáu tháng bảy mặc chiếc áo bạc màu lam lũ bị kéo ra khỏi căn nhà ngói xanh dột nát, bị học sinh tạt hồ nóng dán những tờ áp phích xanh xanh đỏ đỏ. Cũng có lúc bị đưa đi diễu hành biểu tình, cổ treo đổi giày cải tạo cũ nát, phải khom lưng cúi đầu không được phép là người đứng ngoài cuộc. Rồi bị cạo đầu, cách ly thẩm vấn, luân phiên đánh dập dã man.
Nghèo túng đã đành, phẩm hạnh cũng bị lột khỏi mặt ném xuống đất giẫm đạp.
Trịnh Tư Kỳ hơi ngẩng đầu lên: "Năm phần tử xấu xa thời đó, không bị cầm tù thì cũng bị ném đi cải tạo lao động. Trong ấn tượng của bố cháu, ông và nhóm người bị liệt vào phần tử đó người thì lao đầu xuống ao, người treo cổ, người nhận tội rồi sống cuộc đời lay lắt lang bạt cũng có. Thi thoảng cũng khó mà tưởng tượng được có còn ai tuyệt vọng hơn họ thời điểm đó không."
Lâm Song Ngọc không nói gì.
Mùa đông năm 1977, kỳ thi đại học khôi phục, Trịnh Hàn Ông "thế hệ tam cấp cũ*" một thân một mình tiêu hết gia sản mua cái quần thô mới tinh để mặc, lại bị trượt khỏi danh sách trúng tuyển vì không qua được kỳ thẩm tra chính trị.
*Ám chỉ học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông năm 1966, 1967 và 1968 đang đi học khi Cách mạng Văn hóa nổ ra ở Trung Quốc
"Năm 77 ông trượt, năm 78 lại thi tiếp, năm 78 trượt, năm 79 ông ấy vẫn đi thi." Trịnh Tư Kỳ vừa nói vừa tự bật cười: "Cháu cho rằng thứ mà những con người thời đó không bao giờ nghi ngờ, là tri thức có khả năng thay đổi cuộc đời."
Lâm Song Ngọc dừng một lúc thật lâu, hỏi nửa đùa nửa thật: "Sau này thật sự thi đậu à?"
"Sau đó vất vả lắm mới đậu hạng bảy toàn tỉnh vào đại học Lợi Nam, khi ấy đã ngoài ba mươi rồi ạ, rồi sau này được phân về thành phố Lợi Nam làm nghiên cứu viên cho bảo tàng thành phố."
Trịnh Tư Kỳ không có ý định thuyết giảng, chỉ là khi quá khứ người khác đối chiếu vào hiện thực chính cuộc đời mình mới có thể thấu suốt thêm nhiều điểm tương đồng khác. Thứ gọi là cố gắng hết sức cũng chỉ là xác định được hướng đi phù hợp nhất.
"Điều kiện của Tiểu Ngũ Tử rất tốt, cực kỳ thông minh. Con gái cháu là bạn cùng bàn của cậu bé, lúc nào cũng nói với cháu là Tiểu Ngũ Tử học hành nghiêm túc chịu khó hơn con bé nhiều, là một đứa trẻ rất cần cù." Trịnh Tư Kỳ nhìn đỉnh đầu Lâm Song Ngọc: "Cháu cũng là thầy giáo, nên cháu hiểu những điều ấy khó có được bao nhiêu."
"Xưa nay cháu không cho rằng trường huyện trường làng không tốt, trái lại luôn tin rằng những đứa trẻ được bồi dưỡng ở đây thường mềm dẻo và kiên cường hơn. Nhưng phải ở lại nơi này với Tiểu Ngũ Tử mà nói có quá nhiều thứ phải gánh vác, quá sớm, trong khi cậu bé còn quá nhỏ. Đây không phải vấn đề tất yếu hay không mà là vấn đề chọn lựa thế nào. Hay nói ngay từ đầu thà không cho cậu bé nhìn ngắm thành phố lớn, nhìn ngắm sắc màu ngoài kia, bây giờ đôi mắt cậu bé vừa sắp mở ra cô đã muốn đóng cánh cửa ấy lại. Thế còn tàn nhẫn hơn việc không cho cậu bé được nhìn thấy ngay từ đầu, chí ít cô cũng nên hỏi xem ước muốn của cậu bé."
"Chẳng phải gia đình bất hạnh là điều tối kỵ không nên để lại cho con trẻ hay sao ạ? Cùng một độ tuổi, cùng một tư duy, tại sao có người sống nặng nề hơn người khác, tại sao có những đứa trẻ lớn lên vô ưu vô lo, mà mình phải vừa bước đi vừa ngoái đầu dè chừng? Đây hoàn toàn không phải vấn đề mà một đứa trẻ phải suy nghĩ, mà là phụ huynh của chúng."
Thoạt tiên Lâm Song Ngọc lắc đầu khẽ tới mức khó lòng nhận ra, sau một lát suy tư, bà đáp: "... Không chỉ là sợ thằng bé có dã tâm."
Trịnh Tư Kỳ cười: "Giống như ngày xưa cháu vẫn nghĩ vậy, phần đông người nắm riết lấy sự việc có xác suất nhỏ nhoi. Nhưng cô có thể nào nói rõ được dã tâm mà cô nói đến là gì không? Là sợ cậu bé quên gia đình này hay là sợ cậu bé đi xa quá cô không giữ lại được? Có thể bay cao hơn không phải là chuyện đáng mừng sao? Như thả diều ấy ạ, thực tế chỉ khi diều lên càng cao ta mới càng dễ kéo thả dây, mới càng dễ lèo lái được phương hướng, già néo đứt dây, thứ cô cầm giữ càng chặt lại càng dễ vuột mất."
"Nhưng ở Lợi Nam giờ đến cái nhà cũng không có để ở, nhà bán rồi, làm sao ổn định được?"
"Nhà cháu có một căn trống ở Lợi Nam, tới tháng tám này hết hợp đồng, bảy mươi mét vuông hai người sống thoải mái. Nằm ở khu phố cổ cách siêu thị bệnh viện chợ rất gần, bước chân ra là tàu điện ngầm tuyến số một số hai với trạm xe buýt, đi mười mấy phút là tới trường tiểu học phụ thuộc Lợi Nam, còn gần hơn cả cục đường sắt số bốn. Tiền thuê bao nhiêu không quan trọng để tính sau, nhưng chỉ cần mọi người muốn, ở bao lâu cũng được."
Lâm Song Ngọc trừng trừng mắt nhìn.
"Hằng năm trường tiểu học phụ thuộc Lợi Nam đều có danh sách tuyển thẳng, chỉ cần học lực xuất sắc hạnh kiểm tốt có thể học thẳng lên trung học phụ thuộc Lợi Nam, đây là mô hình cấp tỉnh tốt nhất thành phố Lợi Nam. Hằng năm trường cũng có các suất trao đổi nước ngoài miễn phí. Mấy chuyện này rất phức tạp, cháu cũng biết mối quan hệ ảnh hưởng rất quan trọng đến việc được đi hay không, vả lại bây giờ nói chuyện này vẫn còn hơi sớm. Nhưng chỉ cần sau này Tiểu Ngũ Tử cần, cháu sẽ sẵn lòng dốc sức."
Giỏ mây đầy ắp rau thơm gần như tràn cả ra ngoài, Lâm Song Ngọc lại không nhớ ra phải đè tay ấn xuống bớt.
"Mặc dù cháu cũng không rõ mai mốt Tiểu Ngũ Tử thích xã hội hay tự nhiên, nhưng chí ít đến cấp hai cháu vẫn có thể hỗ trợ cậu bé việc học. Sau này nếu có chuyện học hành có vấn đề cậu bé cũng có thể tìm cháu, bất cứ khi nào bất cứ ở đâu, bây giờ trường luyện thi với gia sư tại nhà thú thật rất đắt đỏ, nhưng ở với cháu thì lúc nào cũng miễn phí. Tuy chưa hẳn có thể dạy Tiểu Ngũ Tử thành siêu đẳng hay nổi tiếng, nhưng ít nhiều gì cũng ngăn cậu bé đi con đường lệch lạc như cô nói, miễn là cô tin tưởng cháu."
Vẻ kinh ngạc và giật thót hiện rõ mồn một trên khuôn mặt Lâm Song Ngọc.
"Cháu đã nói xong rồi, cô có còn lo lắng gì nữa không?" Trịnh Tư Kỳ vẫn nói năng hết sức chậm rãi: "Cô đừng nghĩ cháu có mục đích, thật ạ, cháu chẳng có ý đồ gì cả."
Thật ra, nếu nghĩ lại chính những điều mình vừa nói ra Trịnh Tư Kỳ cũng không chắc nịch đến vậy. Anh sợ mình thẳng thừng vồn vã quá mức trái lại khiến Lâm Song Ngọc sinh nghi, không dễ chịu nổi. Về phần toan tính mục đích thì, có thể nói là không cũng có thể nói là có —— chỉ là hy vọng rằng Kiều Phụng Thiên sẽ cười, sẽ thấy vui vẻ.
Sự im lặng của Lâm Song Ngọc mỗi lúc một kéo dài hơn, dài đến nỗi Trịnh Tư Kỳ cho là bà sẽ không nói gì nữa.
Khóe môi Lâm Song Ngọc mấp máy: "Cậu biết con trai cô là ai không?"
Mảng rau mùi tít tắp đã được dọn dẹp sạch sẽ.
"Cháu biết."
"Vậy cậu... cậu có phải không?"
"Cháu không phải."
"Vậy tại sao cậu lại làm bạn với nó?"
Trịnh Tư Kỳ nhìn đường chân trời đằng xa xa rồi lại nhìn khoảnh vườn xanh mướt ngay bên mình: "Nếu kết bạn thôi cũng phải phân nhóm như cô nói, thế đó không gọi là kết bạn nữa, mà phải gọi là ôm nhau sưởi ấm mới phải. Nếu trả lời là sâu xa khó giải thích không chắc cô đã tin, nhiều khi kết bạn là sự hấp dẫn và đồng điệu từ giữa tâm hồn với tâm hồn. Cô cho rằng không nên coi nhẹ sự phân biệt giới tính, nhưng vậy là chính cô đang tự giới hạn bản thân lại một chỗ. Trong không gian rộng lớn hơn, mọi thứ ấy đều bị xóa nhòa, chỉ là cô vẫn chưa chịu tin mà thôi."
Trịnh Tư Kỳ nhìn thẳng vào Lâm Song Ngọc: "Cô thấy mình sống khổ sở, nhưng thật ra cậu ấy còn sống khổ sở hơn cả cô."
Lâm Song Ngọc không nói gì, chống tay lên đầu gối đứng dậy, chắc vì phút chốc thiếu oxy lên não nên thoáng lảo đảo như sắp ngã xuống. Trịnh Tư Kỳ thấy vậy vội vã đứng dậy đỡ cánh tay bà, theo đà đạp vào rãnh mương.
Edit: tokyo2soul
