Tháng ba, mùa xuân Đường Vũ Đức năm thứ bốn. Tần vương lý Thế Dân đại phá ba vạn quân Đậu gia quân do Thạch Toản và Ân Thu cầm đầu. Thừa lúc rối loạn mà chiếm Hổ Lao quan. Thạch Toản chết trận, Ân Thu bị bắt. Trương Thuyết dẫn theo những người còn lại đầu hàng. Ba vạn quân tiên phong của Đậu gia quân lúc trở về báo tin còn chưa đầy hai trăm người.
Lần này xuôi nam cứu Trịnh, Đậu gia quân xuất binh tổng cộng gần hai mươi vạn. Nhưng ba vạn người có thể đảm đương đội tiên phong đến ngay cả một bọt nước cũng chưa bốc hơi thì lại bị Lý Thế Dân dẫn theo ba nghìn kị binh tiêu diệt hoàn toàn, đó đúng là một đả kích lớn đến sĩ khí. Chư tướng cảm thấy lo lắng cho tiền đồ của mình, họ khuyên Đậu Kiến Đức về bắc, tạm thời tránh Lý Thế Dân. Sau đó áp dụng trò cũ vây Ngụy cứu Triệu, tấn công Đại Đường vào những vùng Thượng Đảng, Thái Nguyên, ép Lý Thế Dân rời binh đến Lạc Dương. Hoặc là từ bờ bắc Hoàng Hà uy hiếp đường lui của quân Đường. Nhưng Đậu Kiến Đức vẫn khăng khăng cho rằng Đại Hạ và bảo vệ góc Đại Trịnh là môi hở răng lạnh. Nay bỏ lại Trịnh, vong tại triều tịch, nếu lúc này mà bỏ đi, là hành vi của kẻ tiểu nhân, chắc chắn sẽ bị thiên hạ nhạo báng. Chuyện này dù thế nào cũng không thể bỏ dở giữa chừng, thà chịu tổn thất một chút cũng phải gây sự chú ý của Lý Thế Dân từ thành Lạc Dương lại đây.
Chư tướng bất đắc dĩ đành phải theo Đậu Kiến Đức ra khổ chiến ngoài Hổ Lao quan. Lý Thế Dân có hùng quan làm hậu thuẫn, lại lần lượt có được tiếp viện của Từ Mậu Công, Lý Nguyên Cát, càng thuận buồm xuôi gió hơn. Số chiến liên tiếp đều không hề trì hoãn mà đánh bại Đậu Kiến Đức. Giết hơn mười lực sĩ thiện chiến dưới trướng của ông ta, bắt giữ tâm phúc Vương Uyển. Lại phái Vương Quân Khuếch lẻn bám theo sau chặt đứt đường vận chuyển lương thực của Đậu gia quân, bắt sống tên quan vận chuyển lương thực Trương Thanh Đặc của Đậu Kiến Đức.
Đại tổng quản Hà Nội Vương Quân Khuếch là xuất thân từ sơn tặc, am hiểu nhất là chặn đường cướp bóc. Đậu Kiến Đức điều lương thực qua Hà Bắc, trong mười đường trở về thì tám đường rơi vào tay y. Lý Thế Dân biết biệt tài của Vương Quân Khuếch nên không quan tâm gì đến chuyện thu được lương thảo. Từ đó Vương Quân Quyếch tích cực, chủ động hơn chặt đứt cả đường núi của Đậu gia quân. Những chư tướng trong tay Đậu Gia Quân cũng lần lượt rơi vào tay quân Đường. Trong đó lúc trước nói thật giả thế nào được Lý Thế Dân tổng hợp lại nhìn một cái là rõ ngay.
Khó khăn lắm mới cầm cự được đến tháng năm, Trường Tôn Vô Kỵ lại hiến kế cho Lý Thế Dân. Lợi dụng thư từ, làm giả thư nhà hậu phương, còn để người đưa tin bị bắt vào quân của Đậu Kiến Đức. Tướng lĩnh của Đậu gia quân không phân biệt được thật giả, mở thư ra đọc thấy bên trong viết phương bắc có đại loạn. La Nghệ đã xuất thiết kị Hổ Bí xuôi nam, công hãm hoàn toàn quận Hà Gian. Quân tiên phong thẳng tiến đến thành đô Minh Thủy của nước Đại Hạ. Báo cáo gửi đến Đậu Kiến Đức. Ông liền viễn chinh ra ngoài, sau đó tin tức hậu phương lúc đứt lúc nối, nhìn thấy tin sau cũng liền chột dạ. Tình thế bức bách, rốt cuộc ông ta cũng quyết định sẽ dốc toàn lực lượng quyết chiến với quân Đường một phen. Sau đó, dù có cứu được Lạc Dương hay không thì cũng sẽ nắm chắc thời cơ quay về Hà Bắc, để tránh bị tiêu diệt.
Hai bên bày trận bên hai bờ sông Tỵ Thủy. Đậu gia quân người đông thế mạnh, quân lệnh lại trước sau không có thống nhất. Bởi vậy chư tướng đành mang binh mã của mình xếp thành một hàng dài ở bờ đông của sông, dài đến mấy dặm. Lý Thế Dân lĩnh quân bày trân ở bờ tây sông Tỵ Thủy. Thấy Đậu gia quân bày thế trận như vậy, y cười cười thì thầm với đám Tần Thúc Bảo nói:
- Hôm đó nghe Trình Danh Chấn nói, Đậu gia quân hễ dời khỏi ổ là biến thành một con sâu, ta còn không tin lắm. Hôm nay tận mắt nhìn thấy quả nhiên là thật. Chúng ta đừng vội qua sông, ở bờ tây mội lát. Để bọn chúng không kiên nhẫn được nữa chúng ta sẽ đánh tróng cho tinh thần thêm hăng hái.
Tần Thúc Bảo cười lạnh nói:
- Binh chiến vô tâm sẽ không có lý chí chiến đấu. Dù người đông thế mạnh nhưng cũng chỉ là một đám dê núi đợi làm thịt mà thôi! Muốn chiếm, thì nghĩ cách bắt sống Đậu Kiến Đức. Đỡ phải quay lại cái ổ này khiến chúng ta càng thêm phiền toái.
Trưởng Tôn Vô Kỵ cười nhẹ gật đầu, cười phụ họa:
- Có lẽ binh lính của Đậu gia quân đã sớm không còn muốn đánh nữa, e là chỉ nể mặt Đậu Kiến Đức mà thôi. Phái một ít kị binh qua sông thử xem, nếu như bọn chúng nhìn nhau chứ không phải anh hũng xông lên chiến đấu thì... cuộc chiến hôm nay chúng ta nhất định thắng lợi rồi!
Tham quân Đỗ Như Hối cũng cười chỉ về Hà Tây thấp giọng đề nghị:
- Phải đánh, đánh thẳng vào bản quân của Đậu Kiến Đức. Chư tướng đều ủy thác cho nhau không cứu, đợi trung quân của Đậu Kiến Đức gặp nạn, chắc chắn lòng quân không yên. Quân ta thừa dịp đó đánh vào tất phá trận này!
Phiêu Kỵ Tướng quân Vũ Văn Sĩ Cập và Đậu Kiến Đức có thù diệt môn, chủ động xin tiên phong đi giết giặc. Lý Thế Dân ngẫm lại một chút, cười hỏi:
- Ta chỉ có thể cho 300 người, có đủ không?
Vũ Văn Sĩ Cập tuổi không lớn nhưng năm đó cũng là lão tướng quân Tùy chinh phạt Liêu Đông trăm trận chiến, liền cười cười thấp giọng đáp lại:
- 300 người hơi ít một chút, nhưng thay điện hạ dò đường cũng là nhiều rồi!
Lý Thế Dân cười to:
- Ta không cần ngươi dò đường, làm cho Đậu Kiến Đức loạn lên là được. Cái này không cầm làm mạnh, chỉ cần lặng lẽ từ phía nam qua, chờ thời cơ xông thẳng vào trung quân của Đậu Kiến Đức. Đợi y dốc toàn lực ứng phó với ngươi thì ta lập tức lĩnh quân vượt sông.
Vũ Văn Sĩ Cập ôm quyền nghiêm trang lĩnh lệnh. Chỉ một lát sau lấy ra 300 lão binh trong đội ngũ của mình, lén lút lách về hướng nam. Đậu gia quân ở bờ bên kia đã đồn đại nhau hôm nay đánh xong trận chiến này thì sẽ lập tức nhổ trại về nhà, bởi vậy không ai có tinh thần chiến đấu. Thấy Lý Thế Dân ở bờ bên này không khới xướng tấn công nữa, nghĩ rằng đối phương đã tự mang binh cách xa mình rồi, hôm nay không dám qua sông nữa. Tất cả đều buông hết binh khí, cầm mũ giáp múc đi múc nước sông. Đậu Kiến Đức thấy thế, sợ quân Đường nhân cơ hội này mà vượt sông, lại lần nữa dùng quân kỷ. Không đợi cho ông ta nói xong, Vũ Văn Sĩ Cập đã xông tới, mạo hiểm bắn mũi tên thẳng vào trung quân của Đậu Kiến Đức. Đám binh lính Đậu gia quân hốt hoảng không kịp chuẩn bị gì căn bản là không thể cản lại thế tấn công của đối phương. Cứ thế giương mắt nhìn 300 kỵ binh đâm giết vào trướng vải trung quân. Đậu Kiến Đức luống cuống cả tay chân, đành lệnh cho chư tướng tự quản lấy binh lính của mình, còn ông thì tự dẫn theo thân vệ nghênh chiến với Vũ Văn Sĩ Cập.
Vũ Văn Sĩ Cập thật vất vả mới ứng phó đánh lén được ông ta, bên bờ sông lại thành một cảnh đại loạn. Lý Thế Dân dẫn theo Tần Thúc Bảo, La Sĩ Tín, Uất Trì Kính Đức, Trình Tri Tiết vượt sông một lần nữa đánh vào trung quân. Chư tướng của Đậu gia quân vội chỉnh đốn đội ngũ, nhưng căn bản là chống cự không nổi. Đám binh lính nhớ nhà mà sốt ruột, họ ước sớm chấm dứt cuộc chiến này để được về nhà. Bởi vậy, tình thế phát triển đúng như dự liệu của Đỗ Như Hối, không có người cứu viện Đậu Kiến Đức, gần như trơ mắt nhìn trung quân Đậu Kiến Đức bị kỵ binh quân Đường tấn công, không ngừng rút lui về phía sau.
Trong nháy mắt, chủ trận Đậu gia quân ở bờ đông của sông đã bị đám Lý Thế Dân đánh cho chạy xa nửa dặm đường tạo thành lỗ hổng. Nhân cơ hội này, Lý Đạo Huyền, Hầu Quân Tập, Trường Tôn Vô Kỵ đều vượt sông, chia ra bắt đầu tấn công Đậu Kiến Đức. Đậu Kiến Đức dẫn theo dòng chính của mình đỡ bên trái thì hở bên phải, chân tay cuống cuồng. Sau một khắc không ngờ quân trận lại bị Lý Thế Dân xuyên thủng.
- Giương cờ lên!
Không đợi cho lý Thế Dân quyết định có quay lại xung trận nữa hay không, trên người Vũ Văn Sĩ Cập bị thương nhiều chỗ nhưng vẫn lớn tiếng nhắc nhở. Nhớ năm đó, giống với lúc gần Hổ Lao quan, y và một đám đồng bọn khác lấy kinh khinh binh xung trận. Thời khắc quan trọng xuyên thẳng vào chủ trận của đối phương, dựng lên chiến kì ngay sau lưng địch, làm suy sụp ý chí kháng cự của quân địch.
- Giương cờ lên!
Mặc dù Lý Thế Dân không từng trải như thé nhưng phản ứng lại vô cùng sắc bén. Y sững sờ trong giây lát rồi hiểu ngay ý của Vũ Văn Sĩ Cập, túm lấy cờ trong tay thị vệ của mình rồi giương cao lên.
- Đậu Kiến Đức bại rồi, Đậu Kiến Đức sụp đổ rồi!
Trình Tri Tiết xé cổ họng kêu to, cứ như thể sợ người khác không nhìn thấy cờ của quân mình:
- Đậu Kiến Đức bại rồi, Đậu Kiến Đức suy sụp rồi!
Thị vệ phủ Tần vương đều hưởng ứng, đồng loạt xé họng, đem lời nói đôi truyền đi khắp quân.
- Mau bắt lấy cờ chiến dựng thẳng lên!
Đậu Kiến Đức nghe thấy xung quay quát to lập tức cảm thấy có chuyện không ổn. Ông vội lệnh cho thân binh thừa lúc đang loạn giương cao cờ chiến của mình lên. La Sĩ Tín vừa mới dẫn một đội kị binh đi chém giết vùng gần đó về, thấy cờ chiến Đậu Kiến Đức liền không nói gì xách giáo xông thẳng về phía cờ chiến. Thân binh của Đậu Kiến Đức chưa thấy một kẻ nào hung ác như vậy, người bị giết ngã bên trái rồi đổ bên phải. La Sĩ Tín cách cờ chiến của Đậu Kiến Đức chưa đầy hai mươi bước, giơ trường sóc lên ra sức mà quăng. Trường sóc nhuốm đầy máu vẻ ra một đường sáng trên không trung, “răng rắc” một tiếng chặt đứt cờ chiến của Đậu Kiến Đức thành hai đoạn.
- Để mạng lại!
Hủy diệt cờ chiến của quân địch rồi, La Sĩ Tín vẫn cảm thấy chưa đủ. Gã rút hoành đao ra, tiếp tục anh dũng liều chiết xông lên. Thân vệ của Đậu Kiến Đức ngăn cản không được, bị ép phải không ngừng lui về sau. Các chư tướng xung quanh muốn đến cứu nhưng lại không nhìn rõ vị trí của Đậu Kiến Đức, bên tai lại nghe thấy quân Đường hò hét, trong lòng sợ hãi, không ngờ lời nói dối đã thành sự thật.
Kẻ làm tướng là sự can đảm của ba quân. Các tướng lĩnh thấy tình hình như vậy đều thất vọng, các binh lính thường sao có thể lại liều chết cùng kẻ thủ? Bọn họ lập tức bỏ binh khí chạy khắp núi loạn hết lên. Lý Thế Dân nhân cơ hội này tấn công mạnh, phá Đậu Kiến Đức trước rồi tiếp tục phá Cao Nhã Hiền, Vương Tiểu Hồ, Đổng Khanh Mãi. Đuổi mười bảy vạn Đậu gia quân như dê núi đuổi hết ra ngoài 30 dặm bờ sông Tỵ Thủy. Đậu Kiến Đức bị thương, bị hai tướng kị binh của Lý Thế Dân là Xa Kỵ tướng quân Bạch Sĩ Nhượng và Dương Võ Uy bắt sống. Mười bảy vạn Đậu gia quân bị vắt hơn năm vạn, còn lại đều chạy tứ tung.
Sau khi trải qua cuộc chiến đấu kịch liệt, Lý Thế Dân cho người thu dọn chiến trường. Bỗng nhiên mới phát hiện ra, hôm đó địch ta hai bên chết trận tổng cộng hơn ba nghìn, hai mươi vạn ngàn Đậu gia quân không ngờ chỉ chết trận hơn hai ngàn người, còn lại sụp đổ hoàn toàn.
Nhốt Đậu Kiến Đức vào xe tù, Lý Thế Dân mang thắng lợi bức đến Lạc Dương. Vương Thế Xung khổ sở trông mong viện quân mòn mỏi con mắt. Bỗng nhiêu nghe thấy linh tốt báo tin quân Đường lại khởi động tấn công Lạc Dương, đứng dậy thì thấy Đậu Kiến Đức đồng minh của mình đang ngồi xe tù, vẻ mặt bi phẫn nhìn đầu thành.
Nhất thời, Vương Thế Sung đại loạn không dám lại cố thủ thành, thảo luận với các chư tướng phá vòng vây về phía nam. Ngoài Đơn Hùng Tín ra không có ai muốn đi cùng y. Vương Thế Sung tự biết đại thế đã mất, y thở dài, lệnh mở cổng thành, đầu hàng Lý Thế Dân. Tự mình cầm bản đồ ấn tín, danh sách bách quan lại dâng lên cho Lý Thế Dân chỉ cầu được miễn tội chết.
Lý Thế Dân vui vẻ nhận lấy, lãnh quân vào thành Lạc Dương. Hôm đó, là đầu mùng 9 tháng 5 năm Võ Đức thứ bốn. Thời gian để Lý Thế Dân cướp Hổ Lao quan là chưa đầy ba tháng.
