《 27.1 — Hiện tại 》
Tháng Sáu năm Cảnh Dụ thứ tư, thiên tử đột ngột băng hà.
Không có hậu tự, cũng không lập di chiếu, quần thần bỗng chốc trở thành rắn mất đầu, nhưng đất nước một ngày không thể không có vua, tuy rằng tất thảy đều chưa rõ trắng đen, nhưng triều đình và dân chúng đã ngầm hiểu, coi dụ lệnh của Chiêu Vương – người phát động chính biến này là chỉ thị cao nhất.
Cuộc xung đột ở bên bờ Trường Giang ngoài thành Kim Lăng cũng không kéo dài lâu hơn nữa, Trịnh Kiêu cùng con trai và con gái tiếp quản việc trông coi quân Hoài Dương, Lý Kỳ dẫn đầu Hổ Sư và quân kinh kỳ áp giải Trương Diên và Trình Văn về thành; Tạ Tuấn lập tức dẫn Tuyên Thất ra ngoại ô đón đoàn người Lục Thư Ninh và Ngân Trù, tránh cho lại xảy ra bất trắc.
Lục Lệnh Tùng lệnh người giải Trương Diên đến điện Thần Long.
Mấy ngày nay, Thôi Tế Thế lãnh đạo Vũ Lâm Vệ kiếm soát cung Thái Sơ, cung nhân và nội giám cũng thường xuyên túc trực trong điện. Cửa đồng bị đẩy ra, vài tia sáng xuyên qua màn mây đen giăng đầy, keo kiệt rọi xuống mặt đất, chiếu ngay bên chân Trương Diên.
Ông không quỳ xuống, Lục Lệnh Tùng và Tạ Cánh cũng không bắt ông phải quỳ.
Trong đại điện trống trải chỉ có ba người, để lộ ra vẻ xa cách lạnh lẽo. Trương Diên đứng ngay trên thềm ngọc dưới long ỷ, xoay lưng về phía Tạ Cánh, Lục Lệnh Tùng đứng giữa hai người, bên hông đeo đao, bàn tay không rời vỏ kiếm mảy may.
Tạ Cánh ngước lên nhìn xà ngang khắc chim phượng, nói khẽ: "Năm ta mười sáu tuổi lên điện thi Đình đã gặp thầy lần đầu tiên ở đây, thầy nói ta có 'cốt cách thư sinh, bụng dạ tướng soái'. Khi ấy ta không biết trời cao đất dày, không cảm thấy sợ hãi vì được khen ngợi quá lời, chỉ thấy ta là ngọc sáng, còn thầy có đôi mắt sắc sảo."
Trương Diên thờ ơ nghe, Tạ Cánh hỏi: "Thầy, thầy không nhớ sao?"
Im lặng thật lâu, Trương Diên chỉ nói: "Ngươi mới là người không nhớ."
"Lần đầu tiên ngươi gặp ta là tháng Giêng năm Kiến Ninh thứ mười hai, ngươi mới là người không nhớ."
Nghe thấy đoạn thời gian này, Tạ Cánh và Lục Lệnh Tùng đều sững sờ.
Trương Diên quay người lại, đứng ngược sáng nhìn Tạ Cánh: "Mười lăm tháng Giêng năm Kiến Ninh thứ mười hai, ngươi vô tình gặp được một người phụ nữ ở gần dinh thự Lan Lăng Tiêu thị, bà ấy bị ngăn không cho ra ngoài, ngươi đã giúp bà ấy gửi một bức thư nhà."
Tạ Cánh không thấy rõ biểu cảm của ông, chuyện cũ nặng nề quẩn quanh trong tâm trí, vượt qua năm dài tháng rộng hiện ra trước mắt y. Trương Diên nói không sai. Năm đó y đến Kim Lăng ăn Tết, ngoại trừ vào Tây cung vấn an Ngô thị và gặp gỡ Lục Lệnh Tùng, vào tiết Thượng Nguyên, đúng là y có từng làm chuyện này.
Chuyện đã qua từ hai mươi năm trước, Tạ Cánh chỉ có thể nhớ được vài chi tiết nhỏ. Người phụ nữ kia nài nỉ gia đinh Tiêu phủ giúp bà gửi một bức thư, nhưng thái độ của gia đinh rất kiên quyết, gần như không cho phép đưa bất kì thư từ gì ra khỏi phủ. Giữa hàng tá âm thanh mừng vui của ngày lễ tết, lời cầu xin của người phụ nữ đáng thương trở nên vô cùng bắt tai.
Y đi ngang qua đó trông thấy, không ngần ngại bước đến nói, phu nhân đừng lo lắng, ta đọc qua một lần là thuộc, phu nhân cứ đưa thư cho ta xem thử, rồi nói cho ta biết muốn gửi cho người nào, nhà ở đâu, ta sẽ đến nói cho hắn nghe, đảm bảo không sót một chữ.
Gia đinh Tiêu phủ thấy y ăn mặc không giống người dân bình thường, tự biết mình không đắc tội nổi, cuối cùng đành miễn cưỡng đồng ý. Người phụ nữ cho y đọc bức thư kia rồi báo địa chỉ, dặn dò y những gì muốn truyền đạt, cảm ơn y không ngớt lời.
Sự tình sau đó y đã không nhớ rõ nữa, nhưng chỉ đơn giản là đi đến địa điểm người phụ nữ đã nói, bận rộn một hồi cũng giúp xong. Đối với Tạ Cánh, làm việc này thật sự chỉ là tiện tay mà thôi, sự việc lại quá nhỏ, thế nên đến bây giờ y chưa từng đa nghi.
Trương Diên thấy y trầm xuống, khổ sở suy tư, bèn đổi giọng nói: "Lục Lệnh Chương còn nhỏ không biết đầu đuôi Quân Giới án, nhưng hai vị, chắc là đã biết hết rồi chứ?"
Tạ Cánh vừa định gật đầu trong vô thức, Lục Lệnh Tùng đã lên tiếng: "Không đầy đủ lắm."
Hắn bình tĩnh nhìn Trương Diên, "Bọn ta không biết kết cục cuối cùng của gia quyến những cựu thần Đông cung kia – cũng chính là người thân của ông và nhóm đồng liêu ra sao."
Ánh mắt Trương Diên và hắn chạm nhau, trong khoảnh khắc toát ra vẻ thù hận rất rõ ràng: "Ngươi cũng họ Lục, lớn lên trong sự nuôi dưỡng của thiên gia, chẳng lẽ ngươi không đoán được sao?"
Ông ta lạnh lùng nói: "Ngày đó Quân Giới án thất bại, Tiêu Thái hậu bị cầm tù, Lan Lăng Tiêu thị tự biết đã thất thế, vì để trả thù các cựu thần Đông cung phản bội theo tiên đế, chúng đã định đưa những người thân của bọn ta, những người đã bị chúng giữ làm con tin suốt hơn mười năm trong Tiêu phủ ra khỏi thành, sau đó giết sạch."
"Trên đường rời kinh, chị em Đinh Ngọc, Đinh Giám có cơ hội chạy thoát, tiện đường cứu được Chung Triệu, ba người tìm cách về thành, báo cho bọn ta biết ý định của Lan Lăng Tiêu thị. Bấy giờ bọn ta đã đi tìm tiên đế, hy vọng ông ta có thể tuân theo leoif hứa hẹn lúc trước, xuất binh giải cứu những người già yếu, phụ nữ và trẻ em."
Ông nhìn Lục Lệnh Tùng chằm chằm: "Tính tình của lệnh tôn ra sao, hẳn Chiêu vương hiểu rõ hơn ai hết. Vốn dĩ ông ta đã có ý định tiếp tục dùng người thân làm con tin để khống chế bọn ta nhằm đối đầu với các sĩ tộc. Lại thêm họ Vương, họ Thôi vì lợi riêng mà ra sức giật dây — vậy nên ông ta đã làm ngơ, khóa chặt cửa điện Thần Long, chẳng ra gặp mặt bọn ta lấy một lần."
"Cuối cùng," Ông dừng lại một chút, "Lan Lăng tiêu thị đã đưa người thân của bọn ta đến một nhà kho ở phía Tây thành, nhốt kín bảy ngày bảy đêm."
"Đến khi bọn ta tìm được, nơi đó chỉ còn lại hơn một trăm cái xác ốm đói bị chôn sống!"
Tuy rằng đã đoán trước được, nhưng lòng dạ Lục Lệnh Tùng và Tạ Cánh vẫn không nhịn được chùng xuống, cổ họng nghẹn ứ.
"Giai đoạn cuối khi Tiêu Thái hậu vẫn còn nắm quyền, thật ra bà ấy đã phát hiện tiên đế có dị tâm nên bắt đầu mưu tính. Trước đây cứ độ cuối năm, Tiêu phủ sẽ thả cho người thân ra gặp bọn ta một lần, nhưng đề phòng sự việc bị lộ ra ngoài, tết năm Kiến Ninh thứ mười hai, Tiêu phủ đã cấm không cho bất kì ai ra vào phủ nữa, gửi thư lại càng khó khăn hơn."
Trương Diên nói bằng giọng dửng dưng, như thể đang kể lại một chuyện chẳng liên quan gì đến mình: "Đêm Thượng Nguyên năm ấy, bức thư mà ngươi gõ cửa Trương phủ đọc cho ta nghe cũng chính là bức thư cuối cùng mà vợ ta để lại."
Tạ Cánh đứng lặng tại chỗ, y nhớ đến dòng chữ 'Chiêm sự Trương Diên, vợ Đặng thị' ngắn ngủi trong danh sách mà Tiêu Thái hậu để lại. Y nhớ, trước đây mỗi lần tụ họp cùng đồng niên tại phủ Thái phó, đến khi tiệc tàn chỉ có mình Trương Diên tiễn họ ra ngoài, lặng lẽ đưa từng người rời đi; lại nhớ đến lời truyền miệng từ bao tiền bối chốn quan trường — rằng Thái phó góa vợ đã nhiều năm, lòng thương nhớ người đã khuất sâu nặng đến mức ai nghe cũng xót, ai thấy cũng đau.
Ngay khoảnh khắc ấy, Tạ Cánh bỗng chốc hiểu ra vì sao hôm đó Trương Diên lại hỏi y, rốt cuộc Lục Lệnh Tùng "không thể cứu" hay là "không muốn cứu" nhà họ Tạ.
Trương Diên từng trải qua mất mát đau đớn đến tận xương tủy, thấu hiểu sự lạnh lùng và toan tính ăn sâu trong máu người hoàng tộc. Vì vậy, ông chưa bao giờ tin vào tình cảm "sâu đậm" giữa y và Lục Lệnh Tùng.
"Người thân mất rồi, năm ấy phần lớn cựu thần Đông cung đều suy sụp, có người dứt khoát từ quan về quê. Bọn ta đều xuất thân hương dã, những năm tuổi trẻ dùi mài đèn sách còn chẳng đủ ăn, lấy gì để đòi hỏi công lý từ tiên đế đây?"
"Cũng có rất nhiều người đã vùng lên phản kháng, Hà Cáo mất con gái, Hứa Dịch và Đinh Viện đều mất vợ, Chung Thụy thì mất mẹ già... Nhưng phản kháng cũng vô ích thôi, trong mắt tiên đế và các sĩ tộc, bọn họ chẳng khác gì con sâu cái kiến. Thế là chỉ sau một chiếu chỉ giáng chức, mỗi người bị đày đi một phương. Ta và Trình Văn nuốt không trôi nỗi uất nghẹn này, bèn bàn bạc cùng những đồng liêu bị giáng chức khác âm thầm gây dựng lại lực lượng, chỉ mong có ngày rửa sạch mối hận năm xưa."
"Ta giả vờ thần phục tiên đế, mọi việc đều nghe theo sự sai khiến của ông ta, thay ông ta xoay xở giữa hai nhà họ Vương – Thôi; Trình Văn cố tình gây chuyện để bị bãi chức, mấy năm sau, Quận thủ Hoài Dương cáo lão hồi hương, ta bèn dâng tấu xin tiên đế để ông ấy thay vào chỗ trống đó."
"Đinh Viện và Chung Thụy đều chết trên đường lưu đày, ta chỉ có thể cưu mang ba đứa trẻ kia, đưa Đinh Ngọc vào biệt viện của nhà họ Ngô ở núi Thang, nhằm theo dõi tin tức từ điện Minh Loan và Chiêu Vương; sau đó đưa Đinh Giám đến chỗ thuộc hạ cũ của cha nó ở Bắc đại doanh, để nó rèn luyện trong quân ngũ; còn Chung Triệu thì chủ động tịnh thân, vào cung Thái Sơ, nhờ đầu óc lanh lợi mà chẳng bao lâu đã được tiên đế cực kỳ tín nhiệm."
Trương Diên nói đến đây thì liếc Lục Lệnh Tùng một cái, giễu cợt: "Thậm chí còn lấy được lòng tin của Chiêu Vương nữa đấy."
Lục Lệnh Tùng nghe vậy, lập tức nhớ tới cái lần hắn và Tạ Cánh gặp phải thích khách ở núi Thang vào năm Trinh Hữu thứ bảy.
Nguyên nhân bắt đầu từ một lần hắn vô tình nhắc đến chuyện muốn đi săn trước mặt tiên đế, mà khi ấy bên cạnh chỉ có hai nội giám, một trong số đó chính là Chung Triệu.
Năm đó Lục Lệnh Tùng từng nhờ Chung Triệu điều tra kỹ lai lịch của tên nội giám còn lại. Kết quả được gã báo lại chính là: người đó đã tiết lộ tin tức cho một "chủ tử" trong cung, rồi chính "chủ tử" ấy đã liên hệ với Hứa Dịch cùng những người khác, bày ra cạm bẫy, mưu sát Chiêu Vương.
Giờ nghĩ lại, kẻ vẫn luôn tự giấu mình trong cung, xuất quỷ nhập thần gọi là "chủ tử" ấy, từ đầu đến cuối căn bản đều là Chung Triệu. Trong vở kịch này, Chung Triệu chỉ đang giở trò vừa ăn cướp vừa la làng nhằm che mắt hắn, khiến hắn lơ là cảnh giác!
Lục Lệnh Tùng thầm nghĩ, hắn thật sự quá ngu ngốc. Khi ấy hắn luôn cho rằng "chủ tử" thần thông quảng đại kia nhất định phải là kẻ có địa vị cao như tiên đế hay thái hậu, mà lại hoàn toàn bỏ sót một điều, rằng ở trong cung Thái Sơ, rốt cuộc là hạng người nào nhiều nhất, mờ nhạt nhất, có thể tự do lui tới khắp nơi mà không khiến ai nghi ngờ, lại có tai nghe bốn phương, mắt thấy tám hướng?
Chính đám nội giám cung nữ thấp kém kia, những kẻ không được xem là "con người" đó mới thực sự là những kẻ biết hết mọi chuyện, liệu sự như thần.
"Vậy nên," Mỏi mệt khiến giọng Lục Lệnh Tùng khàn đi, "Ông và đám người Chung Triệu, chị em họ Đinh mới bắt tay nhau lên kế hoạch cho hai lần ám sát ta và Thanh Nhi sao."
Trương Diên hừ lạnh một tiếng: "Chỉ vài ngày sau khi Tạ Chi Vô đỗ tam nguyên, Tiên đế đã triệu ta vào cung, kín đáo hỏi ta rằng nếu gả tân khoa trạng nguyên cho Chiêu Vương, thì liệu có thể một mũi tên trúng hai đích, đồng thời lôi kéo phủ Chiêu vương và Trần quận Tạ thị vào cuộc hay không."
Ông ta lạnh giọng nói với Lục Lệnh Tùng: "Giết ngươi, tiên đế tự nhiên chẳng còn lý do gì để ban hôn nữa; giết Lục Thư Thanh, vừa khéo trừ khử được 'Gia Thụy', tiên đế sẽ không vì thế mà có khuynh hướng truyền ngôi cho phủ Chiêu vương. Hơn nữa, vợ chồng các ngươi vừa rơi vào cảnh lục đục, lại vừa mất con, e rằng cũng khó mà sống bên nhau được nữa."
"Chiêu Vương, chẳng phải ngươi luôn tự xưng mình tình sâu nghĩa nặng hay sao?" Trương Diên giễu cợt, "Ta nói thẳng cho ngươi biết, nếu như không có ngươi, không có Lục Thư Thanh, thì 'ái thê' của ngươi sẽ không phải lưu lạc đến nước này, càng chắc chắn rằng y sẽ không phí công nếm mùi đau khổ suốt mười lăm năm như vậy!"
Trong điện lặng đi một lúc, Lục Lệnh Tùng và Tạ Cánh đều không biết phải đối diện thế nào với đề tài nhạy cảm nhất chắn giữa hai người họ như một bức tường vô hình này.
Một lúc sau, Lục Lệnh Tùng mới hỏi: "Sau khi chị em nhà họ Đinh bắt cóc Thanh Nhi không thành, Đinh Ngọc tự sát, còn Đinh Giám thì rời khỏi kinh thành sao?"
"Ta đã đưa nó tới Mạc Bắc, từ đó về sau chỉ liên lạc qua thư từ, cũng chính là cái mà các ngươi gọi là..." Trương Diên ngừng lại một chút, "Thông đồng với địch phản quốc."
"Tiên đế sủng ái Lục Thư Thanh, có ý chọn Chiêu Vương kế vị, thậm chí còn sai Chung Triệu lén đưa ngọc tỷ Lam Điền truyền quốc – biểu tượng của vương quyền đến Vương phủ. Sau đó, ta viết một bức thư cho Hà Cáo, mượn của ông ta ba trăm cân ngọc liệu Lam Điền. Đợi đến Tết, ta lấy danh nghĩa Thái thú Ung Châu thăm hỏi tặng quà, đưa toàn bộ số ngọc đó vào ngõ Ô Y."
"Chuyện sau đó thì các ngươi đều biết cả rồi. Những năm cuối đời, tiên đế lại muốn giở trò cũ để dọn sạch nhà họ Vương, vậy nên ta bèn dâng cho ông ta một cái cớ. Năm Trinh Hữu thứ mười lăm, ta ẩn danh tiết lộ phương pháp hạ 'Tích Cốt Huyền' cho Vương Thục, quả nhiên không lâu sau, Chung Triệu đã chặn được âm mưu dùng chính cách đó để mưu sát tiên đế của Vương Thục và Thái hậu."
"Ban đầu, tính toán của tiên đế là mượn tay nhà họ Vương để diệt nhà họ Tạ trước, sau đó mới đích thân ra tay diệt trừ nhà họ Vương. Nhưng ông ta không ngờ rằng, còn chưa kịp động thủ thì đã bị ta và Chung Triệu g**t ch*t trước," Trương Diên mỉm cười, "Tần thái y nói là do bị vật cùn đánh trúng, không sai, đó chính là cái chân đèn trong tẩm điện."
Ngày hôm đó có thể nói là ngày sung sướng nhất trong mười năm để tang vợ của ông. Trương Diên lạnh lùng nhìn tiên đế vọng tưởng giả heo ăn thịt hổ, tự cho mình là con chim sẻ thông minh đang rình ve, nào ngờ bản thân từ lâu đã là con ve dính chặt trên cành cây, mặc người khác đưa tay bắt lấy.
Đêm hôm đó, tiên đế triệu ông và Chung Triệu vào cung, lệnh cho họ điều Vũ Lâm Vệ ra tay với nhà họ Vương. Thế nhưng người đến không phải là nghịch thần và đầy tớ từng nhẫn nhục chịu đựng bao năm, mà là những gương mặt hoàn toàn xa lạ. Bọn họ không đáp lại bất kỳ lời mắng nhiếc nào của ông ta, cũng không để ông ta có cơ hội phát ra tiếng kêu cứu nào. Ngay tại nơi này – điện Thần Long, họ đã lấy chân đèn đập gãy cổ họng của tiên đế.
"Sau đó, ta dùng Khứ Hà thể viết một mảnh giấy, tiết lộ nơi tiên đế cất giấu di chiếu cho phủ Tướng. Vương Thục vốn chẳng buồn truy xem rốt cuộc là ai đưa tin, khi đó lão ta và Thái hậu còn đang bận thay xà đổi cột, làm giả di chiếu để sớm nắm trọn quyền lực trong tay."
"Chung Triệu biến mất trong đêm. Ngay từ đầu ta đã biết nó tuyệt đối sẽ không tự ý rời đi — năm xưa bọn ta từng thề sẽ diệt sạch tông tộc thiên gia, bấy giờ mới chỉ có một mình tiên đế chết đi, làm sao nó cam lòng buông tay cho được?"
"Sau đó Trình Văn gửi thư cho ta, nói rằng thám tử ông ấy phái đến Hoài Bắc đã trông thấy Chung Triệu ở trong quân Hổ Sư, lúc ấy ta mới hiểu, thì ra là ngươi đã đưa nó đi."
Lục Lệnh Tùng nhìn Trương Diên với vẻ mặt phức tạp: "Vậy ra, người đã diệt khẩu Chung Triệu là ông và Trình Văn sao?"
Trương Diên khẽ thở dài như tiếc nuối, buồn bã nói: "Nó là một nhân tài có thể trọng dụng, tâm chí kiên định. Tiếc là lại rơi vào tay ngươi, bọn ta không thể mạo hiểm để lộ bất kỳ sơ hở nào liên quan đến đại sự."
Lục Lệnh Tùng cũng không nén được xúc động, thở dài: "Chung Triệu chưa tiết lộ điều gì. Về mưu đồ và đồng lõa của các ông, hay các ông là ai – trước khi chết, hắn chưa hề tiết lộ một chữ nào."
Mặt trời dần ngả về Tây, bóng người bị kéo dài ra và hẹp lại. Điện Thần Long càng lúc càng u ám, những đường chạm trổ trên trần nhà dần mờ đi, chìm khuất trong bóng tối, như thể có vô số thần linh đang mở mắt dõi theo màn bù trả duyên nợ ở nơi đây.
"Ta biết, thầy giết tiên đế, giết Lục Tử Phụng, giết Lệnh Chương và Chân Chân, giết cả con cái ta... Là vì mang mối thâm thù không đội trời chung với nhà họ Lục, cũng muốn ta dứt khoát đoạn tuyệt với hoàng thất, từ đây không còn vướng bận gì nữa."
Tạ Cánh thẫn thờ mở miệng, như đang tự hỏi: "Nhưng nhà mẹ của ta, Trần quận Tạ Thị cho đến giờ đều luôn dè dặt cẩn trọng, không lộ tài năng, thầy mượn ngọc liệu Lam Điền giá họa cho nhà họ Tạ, chẳng lẽ trên tay không dính máu tươi tàn sát người vô tội hay sao?"
Trương Diên chỉ bật cười cay đắng: "Tạ Chi Vô à, ta cứ tưởng ngươi ở lại Ung châu ba năm sẽ nhận ra được vài điều khác biệt. Nhưng giờ ngươi lại hỏi ra câu ấy, thật sự là chẳng tiến bộ chút nào!"
Ông từng bước đi về phía Tạ Cánh: "Đến cuối những năm Kiến Ninh, năm đầu Trinh Hữu, Trần quận Tạ thị là đại tộc duy nhất trong triều đình có thể đứng ngang hàng với Lang Nha Vương thị và Thanh Hà Thôi thị, tạo thế chân vạc mà tranh giành, đối kháng lẫn nhau. Thêm vào đó là Ngô Hưng Diêu thị - nhà mẹ của chị dâu ngươi, quý tộc bản địa đứng đầu Giang Nam, nếu lúc ấy ai trong số họ chịu mở miệng nói thêm một câu, thì cũng không đến mức tạo thành cục diện một nhà thao túng, ngang ngược hoành hành như thế."
"Nhưng ông nội, cha, chú bác, anh trai ngươi, tất cả những người họ Tạ đang tại chức trong quan trường, vào đúng thời khắc cần phải đứng ra gánh vác, họ đều lựa chọn rút lui, không ai là ngoại lệ. Năm xưa ông nội ngươi làm Tả phó xạ, rõ ràng thấy được mâu thuẫn giữa thái hậu và tiên đế ngày một sâu sắc, ông ta vẫn khoanh tay treo ấn từ quan, đưa ngươi về quê an hưởng tuổi già; cha ngươi là Ngự sử đại phu, anh trai ngươi là Hữu bổ khuyết, đều là ngôn quan nhưng lại 'cẩn ngôn thận hành', không làm tròn trách nhiệm can gián!"
Tạ Cảnh ngẩn người một lúc lâu, trong đầu vang lên những lời mà y thường nghe về gia đình ba đời làm quan của mình, đó là hai từ "thanh liêm" và "thận trọng". Nhà họ Tạ giữ mình trong sạch, vì vậy không muốn lún sâu vào những cuộc tranh đấu bè lũ xu nịnh, cũng chẳng muốn cùng tôm tép nhãi nhép nhảy múa bàn chuyện vặt vãnh; Tạ Dực và Tạ Duyễn làm quan thận trọng, luôn đề phòng không để người khác nắm được điểm yếu của mình, vì vậy họ không nói nhiều, không làm nhiều, chỉ sợ đi sai đường.
Nhưng những gì Trương Diên nói không sai. Bọn họ lẽ ra phải làm đúng công việc của một quan can gián.
"Ngươi nghĩ những bi kịch xảy ra với người thân trong gia đình bọn ta không gây nên sóng gió gì hay sao? Không hề! Họ biết hết, tất cả đều biết, nhưng chẳng ai dám nói lời nào! Tại sao hơn một trăm mạng người lại biến mất? Vì sự lơ là của họ, vì sự né tránh tai họa của họ, vì sự thận trọng quá mức của họ, vì không dám bộc lộ tài năng! Nếu nói hoàng đế là đầu sỏ, thì những dòng họ, thế gia trong khắp thiên hạ này chính là đồng phạm!"
Trương Diên nhìn quanh đại điện rộng lớn, suốt bốn mươi năm xuân qua thu lại, ông ngày ngày thức khuya dậy sớm, tay cầm thẻ chầu đứng ở nơi này, căm ghét thiên tử của mỗi triều, nhưng cũng trở thành triều thần của họ.
"Còn ngươi, Chi Vô, ta từng nghĩ ngươi không giống bọn họ."
Ông đã gần như đứng đối diện với Tạ Cánh, Lục Lệnh Tùng toan ngăn lại, nhưng bị Tạ Cánh nhẹ nhàng gạt ra.
"Mãi đến khi nghe chính miệng ngươi kể cho ta nghe rằng các người đã mưu tính 'thanh quân trắc' ra sao, ta mới hiểu ra được đợt rét đậm trời giáng vào năm ngoái, cảnh xác đói đầy đồng, nỗi khổ của dân, oán hận của dân, và cả sự bất lực khi không thể chống lại của họ, hóa ra cũng chỉ là công cụ để ngươi rửa oan cho Trần quận Tạ thị!"
Tạ Cánh nhìn thẳng vào ông, không hề phủ nhận.
"Thưa thầy... Thánh nhân luận tích không luận tâm. Nếu như Lệnh Chương không chết, hoặc là Lục Tử Phụng, hoặc là Thanh Nhi, chỉ cần một trong ba người lên nắm quyền, họ đều sẽ đi cứu bách tính của mình, đều sẽ phải thu phục lòng dân — chẳng qua chỉ là khác đường cùng đích mà thôi. Oan có đầu, nợ có chủ, dân chúng rồi sẽ tự biết mình nên hận ai, mà người đó sẽ không phải là ta."
Trương Diên chỉ bật cười lớn: "Oan có đầu, nợ có chủ! Chỉ có kẻ ngồi trên cao hưởng lợi mới có quyền được nói câu này! Còn dân đen ti tiện như cỏ rác thì không có cái quyền đó đâu! Tai họa trời giáng xuống đầu bọn họ làm gì có phân biệt oan hay không oan, thù hay không thù cơ chứ!"
"Đại Tề lập quốc lấy khoa cử làm đầu, cứ ba năm tuyển sĩ một lần, nhiều thì được vài chục người, ít thì chỉ hơn mười người! Nhưng khắp cõi nước Tề này tổng cộng có bao nhiêu người? Nhìn khắp quan trường ngày nay, những kẻ xuất thân quý tộc như ngươi, dẫu thi cử không thành thì cũng được che chở, được tiến cử nghìn đường vạn lối để bước vào chốn quan trường, ngươi xem, có bao nhiêu người như vậy? Còn những người giống đồng liêu năm xưa của ta ở Đông cung, treo cổ khổ học, vắt óc hao tâm, nhẫn nại đến khi đầu bạc tóc mới có thể đặt chân vào ngưỡng cửu phẩm, lại được bao nhiêu người?"
"Ba đời Thánh hiền nói đến 'hữu vi' là dạy dân bằng đức, chỉnh dân bằng lễ*; 'vô vi' là thuận theo thiên thời, cùng dân nghỉ ngơi. Vậy thử hỏi trong thế hệ của các ngươi, 'hữu vi' và 'vô vi' là gì? 'Hữu vi' là Lang Nha Vương thị thôn tính ruộng đất, mượn công mưu tư; 'vô vi' là Trần quận Tạ thị các ngươi khiếp nhược thất trách, ngồi không hưởng lộc! Để đến hôm nay kẻ mạnh hoành hành, kẻ yếu bị h**p đáp, người giàu càng giàu, kẻ nghèo càng nghèo, thế tộc thì ngồi chễm chệ trên cao, anh tài thì bị vùi dập nơi đáy xã hội!"
(*) Câu đầy đủ nằm trong Luận Ngữ – Học nhi: "道之以政，齐之以刑，民免而无耻；道之以德，齐之以礼，有耻且格。" → Dạy dân bằng chính trị, chỉnh dân bằng hình phạt, dân chỉ tránh tội mà không biết xấu hổ; dạy dân bằng đức, chỉnh dân bằng lễ, dân biết hổ thẹn và tự sửa mình.
"Chi Vô à, Chi Vô," Trương Diên than thở gọi tên y, "Ông nội ngươi lấy tự cho ngươi là 'Chi Vô', chẳng lẽ lại muốn ngươi đi trên một con dường mà không có chí tiến thủ hay sao?"
Câu nói cuối cùng của ông khiến đầu óc Tạ Cánh ong ong, á khẩu không biết đáp thế nào. Rồi Trương Diên bỗng chộp lấy hai khuỷu tay y, khẩn thiết hỏi: "Ta có một chuyện muốn hỏi ngươi — ngươi phải thành thật trả lời ta!"
Ông bất ngờ kéo mạnh Tạ Cánh đến trước điện, giơ tay chỉ về phía ngai vàng: "Hiện giờ ngươi đứng cách vị trí kia chỉ một bước chân mà thôi! Chỉ cần ngươi muốn, thiên hạ này sẽ nằm trọn trong tay ngươi! Ta nói rõ ràng ở đây — không có ngươi, Lục Tử Phụng và Lục Thư Thanh chẳng dễ gì ngồi vững trên ngai vàng đó đâu! Ngươi có đủ can đảm để thay thế Lục Tử Phụng không? Ngươi có đủ khí phách để đổi họ cho con mình, đổi họ cho cả giang sơn này hay không?"
Tạ Cánh ngẩng đầu, trợn tròn mắt nhìn về ngai vàng trên đài cao, cùng với bức bình phong vàng rực uy nghi phía sau, im lặng hồi lâu.
Trương Diên khẽ hừ lạnh một tiếng: "Ngày đó quả thật là ta đã không nhìn lầm ngươi, ngươi có cốt cách thư sinh, bụng dạ tướng soái, duy chỉ thiếu tâm thuật của đế vương. Suốt cả đời này, ngươi cùng lắm cũng chỉ có thể ở phía dưới người khác, làm thần làm hậu, thế là hết!"
Tạ Cánh đứng yên bất động, sững người thật lâu rồi mới gạt tay Trương Diên ra, lùi lại hai bước, cúi người hành lễ thật sâu:
"Thật hổ thẹn vì đã phụ lòng kỳ vọng sâu nặng của thầy. Ta không có cái gan ấy, cũng không có khí phách ấy. Nhưng có một câu thầy nói chưa đúng lắm."
Giọng y không lớn, nhưng lại vô cùng kiên định: "Không có ta, Lục Tử Phụng ngồi không vững ngai vàng; nhưng cho dù ta có thật sự đổi họ của giang sơn này thành họ Tạ, thì nếu không có Lục Tử Phụng, ta cũng không thể ngồi vững."
Trương Diên bật cười thành tiếng, chẳng rõ là tức đến bật cười, hay là hận vì rèn sắt mãi chẳng thành thép. Ông chỉ khẽ lắc đầu: "Vậy Chi Vô à, chúng ta cứ chờ mà xem. Họ Lục bọn họ đều là những kẻ máu lạnh. Mười mấy năm rồi, nếu còn cứ ngây thơ như thế mãi, ngươi sẽ bị hắn hại đến mức chẳng còn sót lại mảnh xương!"
Ông từ từ đưa tay nâng Tạ Cánh dậy, để y trở lại tư thế ngang hàng đối mặt. Mà chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, thần sắc, khẩu khí, cử chỉ của ông cũng đã trở về với dáng vẻ trầm ổn như chuông, vững vàng không lay chuyển của một Thái phó đương triều.
"Ta đời này ở vào vị trí gì thì làm việc vị trí đó, có ơn báo ơn, có thù trả thù. Mọi việc đã làm, bất kể thành bại, ta chưa bao giờ thẹn với lòng mình."
Tạ Cánh nhìn thẳng vào ông, ánh mắt sâu thẳm: "Thưa thầy, chuyện đã đến nước này, ta không còn gì để nói, chỉ muốn thay Thanh Nhi hỏi người một câu. Tổ phụ và ông ngoại của thằng bé mất cùng một ngày, suốt ba năm trời sau đó, thầy là người đích thân dạy dỗ, sớm tối kề cận, hễ biết đều dạy, trong lòng nó kính yêu thầy, chưa từng thua kém người thân ruột thịt."
"Sự hiền hòa, những lời khen ngợi, cùng với sự kỳ vọng mà thầy dành cho thằng bé..." Giọng Tạ Cánh khẽ run lên, "Có chút nào là thật không, thưa thầy?"
Trương Diên chỉ lặng lẽ nhìn về phía trước, ánh mắt dừng lại ở nơi nào thật lâu, nhưng đến cuối cùng, ông cũng không đáp lại chữ nào.
