Đột nhiên trong thôn Hà Tử nổi lên một tin đồn, có xã viên nói mình chính mắt nhìn thấy cô thanh niên trí thức xinh đẹp nhất kia chủ động hôn thằng hai nhà họ Hạ, hình như bọn họ đã từng yêu nhau.
Tin tức ấy như quả bom nổ mạnh, khiến mọi người nghị luận không ngừng.
“Ai da! Yêm nhớ ra rồi, khó trách khi đó làm xong việc rồi thằng Hạ lại đi làm việc giúp thanh niên trí thức kia, mọi người còn nhớ chuyện năm đó cậu ta đánh nhau với người trong thôn không? Vương Lại Tử đúng là đáng thương thật...”
“Khi đó anh ta nói có sai đâu.”
“Chậc chậc chậc, không ngờ... Nhìn thằng Hạ thế mà lại có phúc khí bậc này, ai... Yêm vừa nhìn thấy nữ thanh niên trí thức kia đã biết mình trèo cao không nổi rồi, ngay cả nói chuyện một câu cũng hoảng loạn không nói được.”
“Từng yêu nhau thì thế nào, không phải người ta thi đỗ đại học rồi vẫn bị bỏ rơi sao? Cóc ghẻ đòi ăn thịt thiên nga...”
Mặc kệ tin đồn đúng hay sai, qua những lời đồn đãi màu hồng phấn này, người trong thôn bắt đầu đánh giá lại Hạ Tùng Bách, bọn họ đều cảm thấy anh rất có bản lĩnh, vậy mà có thể cưa đổ được đóa hoa phú quý lạnh như băng kia.
Vốn dĩ con gái trong thôn quá nửa đều coi thường anh, bây giờ cũng bắt đầu dò hỏi chuyện hôn sự của Hạ Tùng Bách.
Chuẩn sinh viên trong thời đại này rất khó lường, tuy rằng thành phần gia đình kém một chút, nhưng sau khi tốt nghiệp chắc chắn được phân phối công việc, vào thành làm công nhân cũng khá hơn bán mặt cho đất bán lưng cho trời nhiều.
Hiện giờ đã là xã hội mới, nếu Hạ Tùng bách có năng lực kiếm tiền, khiến cả nhà có thể ăn no mặc ấm, ngày lễ tết trong bữa cơm có thêm thịt, các cô không phải không thể chịu đựng thành phần gia đình địa chủ của Hạ Tùng Bách.
Vì thế, khi Hạ Tùng Bách thu dọn đồ đạc chuẩn bị vào đại học, bà Lý bất ngờ nghênh đón bà mối đầu tiên chủ động tới cửa.
Sau khi nghe bà mối nói xong, nghe bà ta khen ngợi con gái nhà kia ngoan ngoãn chăm chỉ, chịu khó chịu khổ thế nào, bà Lý vẫn yên lặng không nói gì.
Đợi đối phương nói xong, bà mới thở dài một hơi: “Điều kiện đều tốt, nhưng mà phải xem ý của thằng bé thế nào mới được.”
“Chuyện này có gì phải suy xét nữa, không phải tôi khoa trương đâu, nhưng nếu là trước đây chắc chắn Hạ Tùng Bách không thể cưới nổi cô gái này, bà không nghĩ lại xem thành phần gia đình mình...”
Bà Lý sa sầm mặt xuống, cất lời bảo con rể đuổi bà mối ra khỏi cửa.
Từ đó về sau, không bao giờ bà để ý bà mối tới cửa làm mai nữa, Bách Ca Nhi nhà bà vừa lương thiện vừa biết cố gắng vươn lên, không phải để người ta đạp hư như vậy.
Tháng ba, Hạ Tùng Bách vác hành lý đi theo Cố Hoài Cẩn lên thủ đô học tập.
Bọn họ ngủ chên chúc trong toa tàu hỏa ồn ào náo động, trên tàu vừa đông vừa tràn ngập các loại mùi vị. Có đàn ông mặc áo chẽn để trần cánh tay, có bà lão tóc trắng xóa, có phụ nữ chống eo mắng chửi người khác, cũng có trẻ con nhảy nhót chạy loạn khắp nơi, khẩu âm hỗn loạn đủ loại người từ nam ra bắc.
Xen lẫn trong đám người ầm ĩ ấy, Hạ Tùng Bách cực kỳ trầm mặc bình tĩnh, anh đang mở một quyển sách ra xem.
Cố Hoài Cẩn mở bình nước ra, uống một ngụm nói: “Ai, cậu thế này là đúng rồi.”
“Hóa bi phẫn thành động lực, chăm chỉ đọc sách, sau này sẽ trở nên nổi bật.”
“Cậu rất thông minh, biết lúc nào nên làm chuyện gì. Tôi đã nhờ Thạc Minh hỏi thăm tin tức về cậu thanh niên kia rồi, cậu ta thật sự rất ưu tú, ngay cả con trai từ nhỏ vẫn luôn kiêu ngạo nhà tôi cũng chưa chắc đã hơn được cậu ta. Cô gái tốt luôn không thiếu người theo đuổi...”
“Tôi sẽ cố hết sức dạy lại cho cậu tất cả những gì mình biết, cậu cũng chăm chỉ học tập, được không?”
Hạ Tùng Bách gật đầu, anh bỏ sách sang bên cạnh, nằm xuống giường, nhìn chằm chằm ra ngoài cửa sổ.
Tàu hỏa gào thét chạy từ nam ra bắc, xuyên qua núi cao, sống lớn, đi qua vách đá hùng tráng, lởm chởm phương bắc, ngang qua sông Hoài trên bản đồ Tần Lĩnh, vượt qua dòng Trường Giang hùng vĩ, ngắm hơn nửa phong cảnh từ nam ra bắc, trên đoàn tàu ấy, gần như chỉ có mình Hạ Tùng Bách xem toàn bộ.
Trước mắt anh không khỏi hiện lên hình ảnh trên tàu năm ấy khi anh và Triệu Lan Hương cùng nhau đến thành phố S, phong cảnh ngắm mãi cũng không chán. Khi ấy tâm trạng của anh rực rỡ như ánh mặt trời, mặc dù là mùa thu, nhưng lòng người luôn cảm thấy nơi nơi đều có hoa thơm chim hót, cảnh sách mỗi nơi đều khắc sâu vào lòng người.
Sau đó anh yên lặng, thu mắt, khép sách vở lại.
...
Năm 1978, năm đầu tiên Hạ Tùng Bách vào đại học.
Đồng chí D, lãnh đạo quốc gia đi thị sát ba tỉnh Đông Bắc, Đường Sơn,Thiên Tân... Khi phát biểu đã đề cập đến chính sách phát triển kinh tế của đảng và nhà nước, dần dần chuyển dời khu vực kinh tế về phía bắc, phá bỏ chế độ bình quân chủ nghĩa, làm dân giàu nước mạnh...
Khi đi thị sát, đồng chí D từng nói: “Quốc gia lớn như vậy, nghèo như vậy, không cố gắng phát triển sản xuất thì sống thế nào? Cuộc sống của người dân khó khăn như thế, sao thể hiện ra được tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa?”
Tất cả những lời này đều được đăng trên báo chí, nhân dân văn phòng, học sinh các trường đại họ đọc xong đều điên cuồng thảo luận, thanh niên khắp nơi đều hăng hái, bắt đầu tính chuyện tương lai.
Hạ Tùng Bách xem được tin này, anh yên lặng gửi điện báo cho Lý Trung ở nông thôn, bảo anh ta nhanh chóng chạy tới thành phố B, còn bảo anh rể gửi cho anh một khoản tiền.
Sau khi lên thành phố B học đại học, Hạ Tùng Bách đã nhờ Lý Đại Lực xử lý trại nuôi heo, may mà sau khi trải qua một lần di dời, tất cả đã tiến vào quỹ đạo, Lý Đại Lực quản lý cũng không khó.
Sau khi nhận được điện báo của Hạ Tùng Bách, Lý Trung nhanh chóng mang hết vốn liếng tích cóp của mình đến thành phố B. Anh ta thở hộc hộc xuống tàu hỏa, Hạ Tùng Bách đến đón Lý Trung, nhanh nhẹn thuê cho anh ta một phòng khách sạn, mời anh ta đến tiệm cơm Bắc Kinh ăn một bữa, gọi hết các món đặc sắc của người ta lên.
Lý Trung ngồi trong tiệm cơm sáng trưng ở thủ đô, có chút rụt rè lo lắng.
Anh ta bồn chồn ăn mấy miếng cơm, sau đó chậc lưỡi tán thưởng: “Không hổ là thành phố B, vừa rộng rãi vừa sang trọng, vừa rồi tôi còn không dám thở mạnh.”
“Một bữa cơm tốn nhiều tiền như vậy, ông chủ Hạ hào phóng quá!” Lý Trung không quên chế nhạo một câu.
Hạ Tùng Bách híp mắt lại, khóe môi cong lên lộ ra hàm răng trắng tinh.
Anh không nói với Lý Trung, học kỳ trước tiền ăn của anh chưa tới bảy mươi tệ một kỳ, mỗi tháng khoảng mười đến mười hai tệ, một bữa cơm dùng vài mao tiền đã đủ giải quyết ấm no rồi, mỗi năm anh cũng chỉ có vài bộ quần áo, đều do chị Hạ may ở nông thôn gửi lên cho anh.
Một sinh viên nam khác cùng hệ với Hạ Tùng Bách, hoàn cảnh gia đình khá tốt, hôm nay cũng đến tiệm cơm quốc doanh. Nhìn thấy thức ăn Hạ Tùng Bách gọi, còn thấy anh không chớp mắt đã gọi thêm một chai rượu vang nhỏ đắt nhất, đối phương không nhịn được bỏ kính xuống dụi mắt nhìn lại vài lần, sau đó mới dám bước đến chào hỏi Hạ Tùng Bách.”
“Bạn học Hạ cũng ăn cơm ở đây à?”
Hạ Tùng Bách hàn huyên với bạn học của mình xong, mới quay về bàn tiếp tục nói chuyện phiếm với Lý Trung.
Sau khi bạn học kia của Hạ Tùng Bách đi khỏi, trong lòng anh ta yên lặng nói thầm: “Chỉ sợ sau này rất nhiều người phải mở rộng tầm mắt rồi, hóa ra bạn học Hạ này mới là kẻ có tiền chân chính.”
Khi mới tới học, Hạ Tùng Bách mang theo một bộ chăn đệm rách nát, quần áo cũ kỹ đầy mụn vá, ăn uống hàng ngày vừa đơn giản vừa tiết kiệm, rất khó để người khác tin tưởng anh là người có tiền. Anh làm thực nghiệm rất giỏi, viết luận văn cũng giỏi, nhưng vì vấn đề thành phần gia đình nên bị nghi ngờ gặp không ít đả kích.
Trong tiệm cơm, Lý Trung uống xong lý rượu vang đỏ, bĩu môi nói: “Rượu này uống chán thật, nhẹ như bông vậy.”
Hạ Tùng Bách mỉm cười nói: “Gọi thêm cho anh bình rượu trắng nữa nhé.”
Sau đó Lý Truy như ý nguyện được uống rượu trắng trứ danh của tiệm cơm, rượu trong suốt đọng trong trén sứ, dưới ánh đèn dịu nhẹ, tỏa ra hương thơm ngọt thuần đậm đà, anh ta vừa uống vừa nói: “Tôi định dẫn cả Thiết Trụ đến đây, ai ngờ cậu ta không chịu đi, ngại đường xa.”
“Tôi kể cậu nghe, năm trước Thiết Trụ cưới vợ, năm nay vợ cậu ta sinh cho thằng con trai, chỉ kém cháu trai Thiết Đầu nhà cậu một tháng.”
Hạ Tùng Bách bình tĩnh nói: “Khó trách cậu ta lại không muốn tới thành phố B, cậu ta dám đi, chắc chắn em dâu sẽ mắng tôi.”
Lý Trung nói: “Tuy cậu ta không tới thành phố B, nhưng cậu ta nói cậu ta muốn đến thành phố G! Cậu còn nhớ cô bạn gái trước đây của cậu không?”
“Quá nửa là thằng nhóc này qua đó tìm thanh niên trí thức Triệu rồi, nghe nói muốn hợp tác buôn bán với cô ấy. Trước đây cậu ta đã thích làm việc giúp thanh niên trí thức Triệu rồi, nhớ năm đó bánh ngọt với thịt kho trong huyện ta cực kỳ đắt khách.”
Nghe thấy năm chữ “Thanh niên trí thức Triệu”, Hạ Tùng Bách trầm mặc cầm chén rượu lên uống cạn sạch.
“Cô ấy à... Chắc anh nghe lầm rồi, có lẽ bây giờ cô ấy đang sống rất tốt, vô ưu vô lo, không cần phải chạm vào chuyện nguy hiểm, bán mạng kiếm chút tiền lẻ nữa.”
Tuy rằng Lý Trung đã uống hơi nhiều, nhưng vẫn biết mình đã chọc trúng vết thương lòng của Hạ Tùng Bách, anh ta lập tức cười ha ha nói lảng sang chuyện khác.
“Lần này cậu gọi tôi tới đây, định làm gì?”
Hạ Tùng Bách ghé sát vào tai Lý Trung, thấp giọng nói.
Lý Trung nghe xong, ánh mắt tỏa sáng, nóng lòng muốn thử.
Anh ta nói: “Cậu dám làm, tôi dám theo!”
Bước chân càng ngày càng gần cải cách, sau khi cuộc tọa đàm phương bắc kết thúc không lâu, tháng mười hai cả nước nghênh đón quả boom chính sách cải cách đầu tiên, nó đã nổ tung chính sách tập thể mười năm của Hoa Hạ.
Nội dung trong cuộc hội nghị rất nhiều, nhưng Hạ Tùng Bách quan tâm nhất chính là thay đổi về chính sách kinh tế để đưa ra kế hoạch của mình.
Nền kinh tế chuyển sang chế độ kinh tế thị trường, ngoài xí nghiệp quốc doanh, sản nghiệp tập thể ra, quốc gia bắt đầu cổ vũ chế độ tư hữu phát triển, chuyện này thật sự khiến người ta điên cuồng!
Trong ngày mua được tờ báo đăng tin ấy, Lý Trung mua liền một lúc một trăm tờ chạy đến đại học T, đưa đến trước mặt Hạ Tùng Bách.
Anh ta hưng phấn nói với Hạ Tùng Bách: “Sau này chúng ta không gọi là đầu cơ trục lợi nữa, mà là xí nghiệp tư nhân!”
“Mau nghiên cứu một chút đi, xem cách xin đăng ký thế nào!”
Hạ Tùng Bách đã thuộc làu tin tức ấy từ lâu rồi, cảm xúc trong lòng anh dâng lên, giống như con chuột chũi sống dưới lòng đất lâu ngày, lần đầu tiên chui ra ngoài hít thở không khí trong lành mới mẻ, đón ánh mặt trời vậy.
Anh không bao giờ muốn trải nghiệm cảm giác lúc nào cũng lo lắng sợ bị người ta nắm được nhược điểm nữa.
Anh nhanh chóng gửi một phần điện báo về quê, bảo anh rể mình nhanh chóng trải qua lưu trình chính quy, đăng ký nhãn hiệu cho trại nuôi heo, sau đó, anh và Lý Trung bắt tay nhau xây dựng nhà xưởng đơn sơ buôn bán vật liệu xây dựng.
Đại hội đảng lần thứ mười một đề cập đến nội dung xây dựng thành thị, Hạ Tùng Bách đang học khoa kiến trúc nhìn thấy được thương cơ, anh với Lý Trung lấy hết tiền tích cóp của mình ra, xây dựng nhà xưởng ở ngoại ô, mời chào một số dân cư lưu động ở thành phố B... Được chính phủ địa phương cổ vũ và giúp đỡ rất nhiều, nếm được ưu đãi ngon ngọt của chính sách mới.
Hạ Tùng Bách thuận lợi đăng ký nhãn hiệu “Hương Bách”.
Nhìn thấy cái tên này, Lý Trung yên lặng lắc đầu cảm thán: “Việc gì phải thế.”
Mùa xuân năm 79, trung ương lại tuyên bố quyên định về vần đề “Loại bỏ phân biệt đối xử với các thành phần địa chủ, phú nông”. Đối với Hạ Tùng Bách mà nói, đó là một ngày rất đặc biệt, anh cảm thấy vận may của mình hình như dừng hết ở cuộc thi đại học rồi, nhưng tin tức tốt liên tiếp, cũng khiến anh rất vui mừng.
Không thể nghi ngờ, đây là tin tức đáng để anh vui mừng nhất trong mấy năm qua, khiến Hạ Tùng Bách cảm thấy như trút được gánh nặng, như tắm trong gió xuân.
Cái mũ thành phần này, đã từng nặng nề như ngọn núi lớn đè ép khiến anh không thở nổi, phải cụp đuôi làm người. Ngay cả khi vào đại học rồi anh vẫn phải khiêm tốn cẩn thận, không dám trở mặt với người khác, sợ sai lầm sẽ mất đi cơ hội đọc sách.
Chuyện này cũng làm Hạ Tùng Bách nhớ đến lần đầu tiên cô nói muốn làm bạn gái anh. Khi ấy vì vấn đề thành phần anh vô cùng tự ti, không có trí tiến thủ.
Anh bật cười, sau đó nhanh chóng gửi điện báo cho bà nội ở nông thôn, không cần nghĩ anh cũng tưởng tượng ra được, khi nhận được phần điện báo này, bà nội anh sẽ khóc vì vui mừng như thế nào.
Có điều dự đoán của Hạ Tùng Bách lần này hoàn toàn không đúng chút nào, bởi vì bà Lý đã nghe tin tức loại bỏ vấn đề thành phần từ trên đài phát thanh lâu rồi. Lúc ấy bà kích động đến mức vừa khóc vừa cười, tin tức ấy khiến một bà lão qua tuổi thập cổ lai hi không nhịn được gào khóc như điên.
Khi nhận được điện báo của cháu trai, lúc này bà đang được cháu rể cõng đi tìm người sửa chữa huyệt mộ, lập bia mộ cho chồng và con trai đã mất nhà mình.
Trên sườn núi nhỏ sau nhà họ Hạ, có hai cái gò đất nổi lên, chưa từng có bia mộ. Mỗi năm đến tết thanh minh, trên mộ chỉ có thêm vài miếng giấy trắng. Năm nay cuối cùng cũng lập bia mộ, ghi rõ ràng tên húy của chủ nhân. Bia mộ đều do bà Lý tự tay viết.
……
Mùa đông năm 1980, Hạ Tùng Bách trôi qua trong bận rộn, anh xin trường học cho nghỉ, đến thành phố S mở rộng việc làm ăn.
Sau khi bàn chuyện xong, Hạ Tùng Bách lấy ví tiền ra mua vé xe buýt, anh dựa đầu vào cửa sổ, nhắm mắt dưỡng thần.
Bất tri bất giác xe đã chạy tới bến cuối, người bán vẻ gọi anh xuống xe. Sau khi xuống xe, Hạ Tùng Bách đi lang thang không mục đích, một cơn gió lạnh thổi tới, xua tan hương rượu trên người anh, bước chân anh vô tình đi đến con ngõ nhỏ quen thuộc.
Chính là con ngõ nơi anh từng đến thu tiền nợ. Sau đó anh lại lên chuyến xe buýt khác, vòng đi vòng lại, lại chạy tới quán chụp ảnh trước kia.
Một cô gái nhỏ đứng ngoài cửa kéo tay mẹ mình, đang ríu rít thảo luận chuyện gì đó, nhìn thấy Hạ Tùng Bách, cô bé ngây thơ hỏi: “Mẹ nhìn em, anh trai này không phải người trên tấm ảnh chụp kia sao?”
Hạ Tùng Bách ngước mắt lên, lập tức nhìn thấy ảnh chụp của anh và Triệu La Hương. Lúc ấy bọn họ không chụp tấm này, rõ ràng là do người chụp ảnh chụp trộm.
Trong tấm ảnh, anh vừa ngây ngô vừa nghiêm túc, còn cô gái trong tấm ảnh lại đang cúi đầu ngửi một đóa hoa, lẳng lặng mỉm cười. Tấm ảnh này khiến Hạ Tùng Bách giống như xuyên qua ký ức, khiến trái tim anh đau đớn khó chịu.
Anh đi đến hỏi chủ cửa hành: “Có thể bán cho tôi tấm ảnh này được không?”
