Lão tiên sinh vừa đi vừa nói với Mạnh Trường An: "Trên đời này không có nhiều người lòng dạ khó lường như vậy, bảy mươi phần trăm những người lòng dạ khó lường có vị cao quyền trọng, ba mươi phần trăm người lòng dạ khó lường ở cảnh nghèo hèn sầu khổ."
Ông ta nhìn về phía Mạnh Trường An: "Các bách tính ở quận Hải Dã thường xuyên đến chùa nghe ta dạy học, điều bọn họ cảm thấy hứng thú nhất là vì sao Đại Ninh giàu có, nhưng mà sự giàu có này có một phần nguyên nhân là ở tự nhiên."
Mạnh Trường An gật đầu: "Đúng."
Lão tiên sinh nói: "Nguyên nhân địa vực, nơi như Tang quốc này hoặc là trường kỳ nội loạn, không nội loạn thì sẽ nghĩ cách đi quấy nhiễu nước khác, cho nên ta muốn hỏi tướng quân có biết nếu tương lai đánh hạ được cả Tang quốc thì trị dân bằng gì? Trị địa bằng gì?"
Mạnh Trường An nói: "Tiên sinh không nên hỏi những câu này, nhưng tiên sinh hỏi thì ta nói... Thật ra tiên sinh cũng biết, muốn trị dân, trước hết phải ngu dân."
Lão tiên sinh thở dài một tiếng: "Biết thì biết, nhưng cứ nghĩ đến biện pháp này là ta cảm thấy có chút băn khoăn. Việc ta đang làm bao năm nay cũng chính là việc ngu dân, chính bởi vì như vậy bọn họ mới cảm thấy đầu hàng không phải chuyện xấu gì."
Mạnh Trường An nhìn về phía lão tiên sinh, im lặng một lát rồi nói: "Tiên sinh đọc sách thánh hiền, trong sách thánh hiền cũng nói con người có xa gần thân sơ, mỗi người đều biết xa gần thân sơ, cho nên tiên sinh giúp người của mình thì sao lại băn khoăn? Huống hồ muốn để người Tang và người Ninh thật sự thân cận là không thể nào."
Lão tiên sinh không hiểu: "Vì sao lại không thể? Nếu giáo hóa lâu dài thì vẫn có thể."
Mạnh Trường An trả lời: "Người Tang vẫn biết mình là người Tang, đó chính là nỗi đau mất nước vẫn còn, khi nào người Tang không nhớ mình là người Tang thì mới được... Cho nên người Tang sẽ không thật sự thân cận với người Ninh, trừ phi đều biến thành người Ninh."
Gã nhìn lão tiên sinh nói: "Vì vậy tiên sinh nên biết, nghĩ ngược lại nếu lần này là người Tang thắng, suy nghĩ của bọn họ cũng như vậy, nếu phải chung sống thì trừ phi người Ninh đều biến thành người Tang."
Lão tiên sinh cẩn thận suy nghĩ, cảm thấy không rét mà run.
"Cho nên ta vẫn luôn nói đọc sách có thể hiểu lý nhưng chưa chắc tất cả những người đọc sách đều có thể hiểu đời. Nếu không phải mỗi người đều hiểu đời thì càng không phải mỗi một người đọc sách đều có thể trị thế trị dân."
Lão tiên sinh nói: "Người đọc sách như ta không nên hỏi đại tướng quân câu vừa rồi."
Mạnh Trường An cười cười nói: "Tiên sinh đã đi trước rồi."
"Đi trước thế nào?"
Lão tiên sinh tò mò hỏi một câu.
Mạnh Trường An trả lời: "Giáo hóa, tiên sinh đi trước hai chữ "giáo hóa" này... Động binh với Tang quốc không phải ý niệm nhất thời. Hai mươi năm trước bệ hạ đã bắt đầu cải cách Binh bộ, gia tăng chức quyền của Binh bộ, trong đó có một mục là suy đoán đánh giá tình hình quốc gia, tính tình hoàng đế, dân tình của bách tính ở các quốc gia chung quanh Đại Ninh, thông qua nhiều lần suy diễn để phán đoán quốc gia lân cận nào có uy hiếp."
"Tiên sinh còn nhớ Đại Ninh diệt Lâm Việt?"
Lão tiên sinh gật đầu nói: "Tất nhiên ta nhớ. Các bách tính đều nói là vì chuyện mấy cây cải thảo, nhưng mà khi đó ta đã nói Đại Ninh sẽ không vọng động binh qua, nếu thật sự là động thủ vì mấy cây cải thảo, Đại Ninh sẽ cường thịnh như thế sao?"
Mạnh Trường An cười nói: "Cho nên vừa rồi tiên sinh nói đọc sách có thể hiểu chuyện là đúng... Trước khi có được thông tin chi tiết, Binh bộ suy đoán theo tính tình của hoàng đế Lâm Việt quốc Dương Ngọc, phỏng đoán ra người này không an phận. Cũng chính bởi vì có suy đoán của Binh bộ nên bệ hạ mới phái người lẻn vào Lâm Việt tìm hiểu tin tức."
"Mà sau Lâm Việt, nước thứ hai bị Binh bộ chỉ rõ sẽ động võ với Đại Ninh chính là Tang quốc. Suy đoán về Lâm Việt là dựa vào tính tình của hoàng đế, suy đoán về Tang quốc là dựa vào dân tình của bách tính."
Mạnh Trường An ngẩng đầu nhìn bóng đêm, đêm đã khuya nhưng vị lão tiên sinh này hiển nhiên là đêm nay không thể nào dễ ngủ được. Ông ta đã làm một việc lớn, khó tránh khỏi sẽ có chút hưng phấn.
Đối với Đại Ninh mà nói, lão tiên sinh khuyên được đám người Sảnh Thái Tụng đầu hàng chính là công lớn. Đối với cá nhân lão tiên sinh mà nói, đây là ký ức khó quên.
Lão tiên sinh hỏi: "Sau đó thì sao?"
Mạnh Trường An tiếp tục nói: "Sau đó bệ hạ liền triệu tập văn võ bá quan đến đánh giá mức độ uy hiếp của Tang quốc, cuối cùng mức độ được đánh giá là... Theo lúc đó thấy thì năm năm sau mức uy hiếp của Tang quốc tương đương với Hắc Vũ, mười năm sau mức uy hiếp của Tang quốc vượt qua Hắc Vũ. Mà tính từ khi đó đến bây giờ đúng vừa là năm thứ năm."
"Lúc ấy bệ hạ hỏi nên ứng đối như thế nào, kết luận là đánh trước tốt hơn đánh sau. Tiên sinh có đọc sách, trong sách nhất định nói là phải dĩ đức phục nhân, dĩ lý phục nhân, phải ân trạch tứ phương, phải khoan nhân hậu đãi, người Trung Nguyên chúng ta vẫn luôn tự nói là chú trọng lễ nghi, còn nói người không phạm ta thì ta không phạm người."
"Nhưng mà tiên sinh, thật ra suy nghĩ của người làm quan và các bách tính khác nhau. Nếu đánh trước khi bị đánh, người đưa ra quyết sách có thể sẽ bị các bách tính mắng là quá hiếu chiến. Nếu sau khi bị đánh rồi mới đánh thì sẽ bị các bách tính mắng là chậm hiểu, thậm chí là bất tài..."
Lão tiên sinh cẩn thận suy nghĩ thấy hình như đúng là lý này. Các bách tính còn lâu mới tập trung suy nghĩ đến quốc gia đại sự như vậy, thứ nhất là bọn họ không biết và cũng không nghĩ ra nguyên cớ, thứ hai là trong đầu bọn họ có cuộc sống của mình, thứ ba là bọn họ không có khả năng đó.
Đây là chuyện, tán gẫu lúc trà dư tửu hậu so với quốc gia đại sự chân chính, làm sao chỉ dừng lại ở mức chênh lệch một trời một vực?
Các bách tính tò mò về quốc sự, tò mò về quyết sách, tò mò về triều chính, nói lúc hùng hồn thì đều là năng thần trị thế, mà trên thực tế đều là nói đùa.
"Dù sao cũng là phải mang tiếng xấu."
Mạnh Trường An tiếp tục nói: "Cho nên đánh muộn không bằng đánh sớm, đánh bị động không bằng đánh chủ động. Những người làm lính như chúng ta thi thoảng gánh chút tiếng xấu nhưng các bách tính sống thoải mái hơn, giàu có hơn, không sao cả."
Lão tiên sinh nghe xong những lời này liền trầm tư rất lâu, gật đầu: "Trước kia ta cũng từng nghĩ vì sao giữa các nước nhất quyết phải chinh chiến? Vì sao Đại Ninh nhất quyết phải khuếch trương? Bây giờ ta đã hiểu rồi."
Mạnh Trường An nói: "Khi đó bệ hạ hỏi triều thần ứng đối như thế nào, tiên sinh đoán thử ta đã nói như thế nào?"
Lão tiên sinh trả lời: "Vừa rồi không phải đại tướng quân đã nói sao, kế sách ngu dân."
"Đó không phải là ta nói."
Mạnh Trường An nói hết sức tự nhiên: "Ta nói là diệt tộc."
Lão tiên sinh lập tức đổi sắc mặt nhưng Mạnh Trường An thì vẫn hết sức bình thản.
Gã liếc mắt nhìn lão tiên sinh một cái rồi cười nói: "Sau khi đánh hạ Tang quốc, phế bỏ văn tự Tang quốc, phế bỏ lễ nghi Tang quốc, lấy văn hóa lễ nghi của Đại Ninh để giáo hóa, như vậy hơi khổ cực, cần ba mươi năm mới có thể khiến cho một dân tộc quên đi thù hận bị diệt quốc."
"Ba mươi năm..."
Lão tiên sinh lại rơi vào trầm tư, rất lâu sau đó mới nói: "Cho nên đại tướng quân mới nói diệt tộc?"
"Ừm."
Mạnh Trường An nói: "Diệt tộc là cách làm tiết kiệm sức nhất. Tang quốc địa vực chật hẹp, sau đại chiến còn đỡ, nhân khẩu không nhiều, tự cấp tự túc không có vấn đề, nhưng mà mười năm sau thì sao? Nhân khẩu của Tang quốc có thể tăng gấp bội, hơn hai mươi năm sau lại tăng lên gấp bội nữa... Lúc đó, để nuôi sống Tang quốc, hàng năm quốc khố Đại Ninh sẽ đều phát lương thực cho bên này, mỗi năm đều là một con số số khổng lồ."
Gã không nói tiếp nữa, đối với một người bình thường mà nói, câu nói phía sau quả thật hơi quá tàn nhẫn.
Tại sao bệ hạ muốn để cho Mạnh Trường An ở lại đất Tang?
Chẳng lẽ thật sự chỉ là vì ngăn cách gã và Thẩm Lãnh, cách núi cách biển cách ngàn dặm đường?
Tất nhiên không phải, bệ hạ kỳ tài ngút trời, là đấng quân vương mạnh nhất Đại Ninh trong mấy trăm năm qua, tâm tư của bệ hạ sao lại nông cạn đơn giản như vậy...
Chính bởi vì bệ hạ biết Mạnh Trường An có thể hạ thủ giết người nên mới chọn gã.
Khi ở Bột Hải, Diêm Khai Tùng thân là người nắm hết quyền lớn quân chính dân chính của Bột Hải đạo, chẳng lẽ không biết nên nghiêm trị người Bột Hải? Nhưng y không làm như vậy, bởi vì y không thể xuống tay giết người.
Cho nên viễn chinh Bột Hải là Mạnh Trường An ở lại đó đại khai sát giới, giết đến mức hai mươi năm sau người Bột Hải cũng chưa chắc có thể khôi phục lại nhân khẩu lúc trước khi bị giết, bởi vì nam nhân gần như đều chết hết, những nam hài không bị giết phải nhanh nhất là mười năm sau có thể dưỡng dục con cháu, thế hệ tiếp theo nữa cần nhanh nhất là mười lăm năm, cho nên tổng cộng hai mươi lăm năm tộc Bột Hải cũng không đứng dậy nổi.
Hai mươi lăm năm sau đâu còn có người tộc Bột Hải, đều là người Ninh.
Lão tiên sinh nghe Mạnh Trường An nói rất nhiều. Ông ta đã đọc rất nhiều sách, hiểu rất nhiều lí lẽ nhưng ông ta vẫn không nghĩ tương lai Mạnh Trường An sẽ đại khai sát giới ở đất Tang.
Ông ta tin những lời Mạnh Trường An nói, ví dụ như phế bỏ văn tự lễ nghi của người Tang và thi hành văn tự lễ nghi của Đại Ninh, nhưng... cũng không phải mỗi một người Tang đều có cơ hội đi học.
"Tiên sinh muốn về Đại Ninh không?"
Mạnh Trường An hỏi: "Nếu tiên sinh muốn về Đại Ninh, bây giờ ta có thể phái người đi sắp xếp, hộ tống tiên sinh đến Anh Thành, đi thuyền tiếp tế của Đại Ninh trở về, không bao lâu là có thể về đến quê cũ."
"Chốn cũ đã chẳng còn người thân."
Lão tiên sinh lắc đầu: "Không về nữa, hơn mười năm rồi, thế hệ cùng tuổi trong nhà cũng không có bao nhiêu người... Trở về sẽ tức cảnh sinh tình, phải viếng mộ hoá vàng mã cho những người già đó, ở độ tuổi như ta mà nói là quá khó chịu."
Lão tiên sinh nói: "Ta cứ ở lại quận thành Hải Dã thôi, tương lai sau khi đại quân diệt Tang quốc, ta ở lại đây hoặc nhiều hoặc ít còn hữu dụng. Đời người nói ra cũng không phải là quá dài, người sống lâu cũng chỉ trăm năm, ta trở về viếng mộ hoá vàng mã cho bọn họ là chuyện vết thương, ta ở lại đây dạy học giảng đạo là chuyện vui vẻ, so sánh hai cái, cái sau vẫn tốt hơn."
Mạnh Trường An chắp tay cúi đầu: "Thay mặt tất cả tướng sĩ Đại Ninh viễn chinh cảm ơn lão tiên sinh."
"Không dám."
Lão tiên sinh vội vàng đáp lễ: "Không dám không dám."
"Tiên sinh..." Mạnh Trường An im lặng một lát rồi nói: "Tương lai sau khi ta suất quân rời quận Hải Dã, tiên sinh cũng đừng đi thì hơn, thời kỳ chiến loạn, nơi này cũng còn khá an toàn."
"Phải phải phải, không đi."
Lão tiên sinh nói: "Đi... còn không phải là nhìn thấy chuyện bi thương sao."
Đọc sách nhiều chưa chắc có thể trị lý thiên hạ nhưng rất nhiều chuyện quả thật là nhìn thấu triệt hơn, ông ta rời khỏi quận Hải Dã, thứ nhìn thấy đều là giết chóc.
Đúng lúc này thân binh từ xa chạy tới, đến gần Mạnh Trường An cúi người nói: "Đại tướng quân, có quân tình."
"Hửm?"
Mạnh Trường An khẽ nhíu mày, đã muộn thế này còn có quân tình, như vậy thì...
Gã hỏi: "Phía bắc?"
"Vâng."
Mạnh Trường An nhìn về phía lão tiên sinh nói: "Tiên sinh về nghỉ ngơi đi, ta lên tường thành xem thử, chắc là đội ngũ của Cao Tỉnh Nguyên phái đến tấn công quận Hải Dã."
Lão tiên sinh ngẩn ra: "Cao Tỉnh Nguyên thật sự sẽ đến đánh Anh Điều Liễu Ngạn?"
Mạnh Trường An cười hỏi: "Tiên sinh cảm thấy ngu xuẩn?"
Lão tiên sinh gật đầu: "Ngu xuẩn hết mức."
Mạnh Trường An nói: "Thật ra hắn không có ngu như vậy... là hắn không có lựa chọn khác, một bên là kết quả xấu, một bên là kết quả xấu hơn, hắn chỉ có thể lựa chọn bên đỡ hơn một chút. Với hắn mà nói, Anh Điều Liễu Ngạn không chết mới là lựa chọn tệ hơn."
Mạnh Trường An xoay người rời đi, lão tiên sinh nhìn bóng lưng của gã, đột nhiên thở dài một tiếng...
"Người với người quả thật không thể so bì, ta đọc sách cả đời, kiến giải còn không bằng người trẻ tuổi này, hơn nữa còn kém rất xa."
